التحبير شرح التحرير في أصول الفقه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۶: خط ۳۶:
}}
}}


'''التحبير شرح التحرير في أصول الفقه'''، اثر [[م‍رداوی م‍ق‍دس‍ی، ع‍ل‍ی ب‍ن‌ س‍ل‍یم‍ان|ابوالحسن علاءالدین علی بن سلیمان مرداوی]]، شرحی است در هشت جلد بر کتاب «التحرير المنقول وتهذيب الأصول» خود نویسنده، که با تحقیق [[جبرین، عبدالله بن عبدالرحمن|عبدالرحمن بن عبدالله جبرین]]، [[قرنی، عوض|عوض بن محمد قرنی]] و [[سراح، احمد|احمد بن محمد سراح]]، به چاپ رسیده است.
'''التحبير شرح التحرير في أصول الفقه'''، اثر [[م‍رداوی م‍ق‍دس‍ی، ع‍ل‍ی ب‍ن‌ س‍ل‍یم‍ان|ابوالحسن علاءالدین علی بن سلیمان مرداوی]]، شرحی است در هشت جلد بر کتاب «[[التحرير المنقول وتهذيب الأصول]]» خود نویسنده، که با تحقیق [[جبرین، عبدالله بن عبدالرحمن|عبدالرحمن بن عبدالله جبرین]]، [[قرنی، عوض|عوض بن محمد قرنی]] و [[سراح، احمد|احمد بن محمد سراح]]، به چاپ رسیده است.


==تاریخ نگارش و اسامی دیگر متن کتاب==
==تاریخ نگارش و اسامی دیگر متن کتاب==
نویسنده (مرداوی) در بیست‌وچهارم شوال سال 877ق، از تصنیف متن فارغ گردیده است.
نویسنده (مرداوی) در بیست‌وچهارم شوال سال 877ق، از تصنیف متن فارغ گردیده است.
ازآنجاکه سیره و روش وی در نگارش آثار خود، دوام تحریر و تنقیح و مراجعه به کتب خود و بازنگری آنها بود، تحریر و بازنگری این کتاب را تا اندکی قبل از وفات خویش آغاز کرد.
ازآنجاکه سیره و روش وی در نگارش آثار خود، دوام تحریر و تنقیح و مراجعه به کتب خود و بازنگری آنها بود، تحریر و بازنگری این کتاب را تا اندکی قبل از وفات خویش آغاز کرد.
آخرین بازنگری وی، رجب 884ق، بوده است. همین امر باعث شده است که برخی از شرح‌حال‌نویسان، به‌تبع اختلاف نسخی که به آنها دست یافته‌اند، در تسمیه این کتاب، اختلاف نموده و با نام‌های مختلفی به آن اشاره کنند، از جمله:
آخرین بازنگری وی، رجب 884ق، بوده است. همین امر باعث شده است که برخی از شرح‌حال‌نویسان، به‌تبع اختلاف نسخی که به آنها دست یافته‌اند، در تسمیه این کتاب، اختلاف نموده و با نام‌های مختلفی به آن اشاره کنند، از جمله:
# تحرير المنقول في تهذيب - أو تمهيد - ‌علم الأصول؛
# تحرير المنقول في تهذيب - أو تمهيد - ‌علم الأصول؛
خط ۵۱: خط ۵۳:
# تحرير المنقول في تمهيد علم الأصول؛
# تحرير المنقول في تمهيد علم الأصول؛
# تحرير المنقول في علم الأٌصول.
# تحرير المنقول في علم الأٌصول.
محققان کتاب پس از ذکر نام‌های مزبور، « تحرير المنقول وتهذيب الأصول» را ترجیح داده و دلیل آن را نیز ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: المقدمة الدراسية (مقدمه محققان)، ج1، ص91-‌92</ref>.
محققان کتاب پس از ذکر نام‌های مزبور، « [[تحرير المنقول وتهذيب الأصول]]» را ترجیح داده و دلیل آن را نیز ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: المقدمة الدراسية (مقدمه محققان)، ج1، ص91-‌92</ref>.


==موضوع کتاب و روش مؤلف==
==موضوع کتاب و روش مؤلف==
خط ۶۳: خط ۶۵:


==اسامی دیگر شرح کتاب==
==اسامی دیگر شرح کتاب==
در جلد دوم و سوم نسخه خطی کتاب، عنوان شرح، «كتاب التحبير شرح التحرير في أصول الفقه» ذکر گردیده است. سخاوی در «الضوء اللامع» آن را «التحبير في شرح التحرير» نام نهاده و ابن حمید در «السحب الوابلة» از وی تبعیت کرده است<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>.
در جلد دوم و سوم نسخه خطی کتاب، عنوان شرح، «كتاب التحبير شرح التحرير في أصول الفقه» ذکر گردیده است. [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] در «[[الضوء اللامع لأهل القرن التاسع|الضوء اللامع]]» آن را «التحبير في شرح التحرير» نام نهاده و [[نجدی، محمد بن عبدالله|ابن حمید]] در «[[السحب الوابلة علی ضرائح الحنابلة|السحب الوابلة]]» از وی تبعیت کرده است<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>.


==نسبت شرح به مرداوی==
==نسبت شرح به مرداوی==
خط ۶۹: خط ۷۱:
# تمامی مصادر و منابعی که از این کتاب نام برده‌اند، به انتساب آن به مرداوی تصریح کرده‌اند.
# تمامی مصادر و منابعی که از این کتاب نام برده‌اند، به انتساب آن به مرداوی تصریح کرده‌اند.
# در صفحه عنوان در جلد دوم و سوم نسخه خطی، به نسبت آن به مرداوی، تصریح شده است.
# در صفحه عنوان در جلد دوم و سوم نسخه خطی، به نسبت آن به مرداوی، تصریح شده است.
# ابن زهره حنبلی، از شاگردان مرداوی، به این انتساب تصرح کرده است.
# [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره حنبلی]]، از شاگردان مرداوی، به این انتساب تصرح کرده است.
# شیخ تقی‌الدین بن نجار فتوحی، در «شرح الكوكب المنير»، عبارات متعددی را از کتاب «التحبير» نقل کرده که عینا در شرح حاضر وجود دارد و خود فتوحی به‌گونه‌ای سخن گفته که روشن است شرح مورد بحث را از مرداوی می‌داند.
# شیخ تقی‌الدین بن نجار فتوحی، در «[[شرح الكوكب المنير المسمی بمختصر التحرير أو المختبر المبتكر شرح المختصر في أصول الفقه|شرح الكوكب المنير]]»، عبارات متعددی را از کتاب «التحبير» نقل کرده که عینا در شرح حاضر وجود دارد و خود فتوحی به‌گونه‌ای سخن گفته که روشن است شرح مورد بحث را از مرداوی می‌داند.
# کسی که در متن و شرح کتاب، خوب تأمل کند، به‌خوبی درمی‌یابد که شارح همان ماتن است و ازآنجاکه مسلما متن «التحرير» از آن مرداوی می‌باشد، شارح کتاب نیز خود اوست. به‌منظور تأیید این امر، به سه مثال زیر، مربوط به قول مرداوی در کتاب دقت کنید:
# کسی که در متن و شرح کتاب، خوب تأمل کند، به‌خوبی درمی‌یابد که شارح همان ماتن است و ازآنجاکه مسلما متن «التحرير» از آن مرداوی می‌باشد، شارح کتاب نیز خود اوست. به‌منظور تأیید این امر، به سه مثال زیر، مربوط به قول مرداوی در کتاب دقت کنید:
## «فابن السمعانة نقل ثبوتها في الشرعية عن ابن سريج ونقل البرماوي عنه كما قلنا في المتن، فلعل له قولين».
## «فابن السمعانة نقل ثبوتها في الشرعية عن ابن سريج ونقل البرماوي عنه كما قلنا في المتن، فلعل له قولين».
خط ۸۲: خط ۸۴:
   
   
مهم‌ترین و اصلی‌ترین منابع کتاب، عبارتند از:
مهم‌ترین و اصلی‌ترین منابع کتاب، عبارتند از:
# حدیث: «صحیحین» و «فتح الباري» ابن حجر عسقلانی؛
# حدیث: «صحیحین» و «فتح الباري» [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]؛
# کلام: «منهاج السنة» ابن تیمیه، «نهاية المبتدئين» ابن حمدان و «شرح المقاصد» تفتازانی؛
# کلام: «منهاج السنة» [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]]، «[[نهاية المبتدئين]]» [[ابن حمدان]] و «[[شرح المقاصد]]» [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]]؛
# فقه: «الإيضاح» ابوالفرج مقدسی شیرازی، «المغني» موفق، «الخلاف (التعليق الكبير)» قاضی ابویعلی و «شرح المهذب» نووی؛
# فقه: «الإيضاح» [[ابوالفرج مقدسی شیرازی]]، «المغني» موفق، «الخلاف (التعليق الكبير)» قاضی ابویعلی و «[[شرح المهذب]]» نووی؛
# اصول فقه: «العدة»، «التمهيد»، «الواضح»، «روضة الناظر»، «مختصر الروضة» طوفی و شرح آن، «المسودة»، «اصول» ابن مفلح، «المقنع» ابن حمدان، «اصول» ابن قاضی جبل. تمامی این کتب، مربوط به فقه حنبلی می‌باشد. سایر کتب فقهی: «المحصول»، «الإحکام» آمدی، «جمع الجوامع» و شروح آن از زرکشی، ابن عراقی و کورانی، «مختصر» ابن حاجب و شرح آن توسط عضد و اصفهانی و «شرح منظومه» برماوی؛
# اصول فقه: «العدة»، «التمهيد»، «الواضح»، «روضة الناظر»، «مختصر الروضة» طوفی و شرح آن، «المسودة»، «اصول» [[ابن مفلح، محمد بن مفلح|ابن مفلح]]، «المقنع» ابن حمدان، «اصول» ابن قاضی جبل. تمامی این کتب، مربوط به فقه حنبلی می‌باشد. سایر کتب فقهی: «المحصول»، «الإحکام» آمدی، «جمع الجوامع» و شروح آن از زرکشی، ابن عراقی و کورانی، «مختصر» ابن حاجب و شرح آن توسط عضد و اصفهانی و «شرح منظومه» برماوی؛
# نحو: «التسهيل» و شرح آن از ابن مالک، «شرح الألفية» مرادی و «مغني اللبيب» ابن هشام؛
# نحو: «[[التسهيل لعلوم التنزيل|التسهيل]]» و شرح آن از [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]]، «شرح الألفية» مرادی و «[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب|مغني اللبيب]]» [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]؛
# لغت: «القاموس المحيط» فیروزآبادی، «المصباح المنير» فیومی<ref>ر.ک: همان، ص103</ref>.
# لغت: «القاموس المحيط» فیروزآبادی، «المصباح المنير» فیومی<ref>ر.ک: همان، ص103</ref>.


==روش شرح==
==روش شرح==
مرداوی به تبعیت از متن اصلی، شرح را نیز به ابواب و فصول مختلفی تقسیم کرده است.
مرداوی به تبعیت از متن اصلی، شرح را نیز به ابواب و فصول مختلفی تقسیم کرده است.
روش شرح بدین صورت است که ابتدا قسمتی از متن، با عبارت «قوله» انتخاب شده و سپس، ضمن توضیح معنای لغوی و اصطلاحی لغات دیریاب و مشکل متن، به توضیح و تشریح موضوع و مبحث مورد نظر، پرداخته شده است.
روش شرح بدین صورت است که ابتدا قسمتی از متن، با عبارت «قوله» انتخاب شده و سپس، ضمن توضیح معنای لغوی و اصطلاحی لغات دیریاب و مشکل متن، به توضیح و تشریح موضوع و مبحث مورد نظر، پرداخته شده است.


۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش