۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ظفرنامه، قسم الاسلامیة (حمدالله مستوفی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۱۳
، ۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۱جایگزینی متن - 'اسلامي' به 'اسلامى'
جز (جایگزینی متن - 'افشار، ايرج' به 'افشار، ایرج') |
جز (جایگزینی متن - 'اسلامي' به 'اسلامى') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
}} | }} | ||
'''ظفرنامه (قسم | '''ظفرنامه (قسم الاسلامىه)'''، نوشته [[مستوفی، حمدالله|حمد الله مستوفى]]، تصحيح مهدى مداينى (ج 1)، پروين باقرى اهرنجانى (ج 2) و [[شریف زاده، منصوره|منصوره شريف‌زاده]] (ج 3) | ||
يازده كتاب فارسى، «ظفرنامه» نام گرفته و چنين خوانده شده‌اند: | يازده كتاب فارسى، «ظفرنامه» نام گرفته و چنين خوانده شده‌اند: | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==ساختار == | ==ساختار == | ||
اين كتاب داراى سه بخش (كتاب / قسم) است: اعراب و اسلام، ايرانيان و مغول. نویسنده درباره تاريخ اسلام، 25000 بيت، درباره تاريخ ايران، بيست هزار بيت و درباره تاريخ مغول، سى هزار بيت سروده است و از اين رو، منظومه‌اش پانزده هزار بيت بيش از شاهنامه فردوسى (شصت هزار بيت) دارد و به رغم قالب شعرى‌اش، از كتاب‌هاى بسيار مهم و بسيار دقيق تاريخى به ويژه درباره تاريخ مغول به شمار مى‌رود؛ زيرا رويدادهاى خرد نيز در آن فرو گذار نشده‌اند. اين كتاب سه بخش (قسم) به نام‌هاى | اين كتاب داراى سه بخش (كتاب / قسم) است: اعراب و اسلام، ايرانيان و مغول. نویسنده درباره تاريخ اسلام، 25000 بيت، درباره تاريخ ايران، بيست هزار بيت و درباره تاريخ مغول، سى هزار بيت سروده است و از اين رو، منظومه‌اش پانزده هزار بيت بيش از شاهنامه فردوسى (شصت هزار بيت) دارد و به رغم قالب شعرى‌اش، از كتاب‌هاى بسيار مهم و بسيار دقيق تاريخى به ويژه درباره تاريخ مغول به شمار مى‌رود؛ زيرا رويدادهاى خرد نيز در آن فرو گذار نشده‌اند. اين كتاب سه بخش (قسم) به نام‌هاى «اسلامىه»، «احكاميه» و «سلطانيه» است كه دوره‌اى سه جلدى، قسم اسلامىه آن را در بر دارد. | ||
هر يك از گزارش‌هاى تاريخى منظوم اين اثر، عنوان ويژه‌اى دارد و زمان حكومت هر يك از سلسله‌ها پيش از سروده شدن مثنوى درباره آنها آمده است. | هر يك از گزارش‌هاى تاريخى منظوم اين اثر، عنوان ويژه‌اى دارد و زمان حكومت هر يك از سلسله‌ها پيش از سروده شدن مثنوى درباره آنها آمده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده اين كتاب كه تاريخ منظوم ايران را از ورود اسلام بدين كشور تا روزگار سلطان ابوسعيد (آخرين ايلخان مغول) در بر دارد، به نيكى مى‌دانسته كه شاهنامه فردوسى شصت هزار بيت دارد، اما در نسخه‌هاى خود به بيش از پنجاه هزار بيت از آن دسترس نداشته و بر حاشيه كتابش، بخش‌هاى مهمى از شاهنامه را آورده است. بخش نخست اين كتاب (قسم | نویسنده اين كتاب كه تاريخ منظوم ايران را از ورود اسلام بدين كشور تا روزگار سلطان ابوسعيد (آخرين ايلخان مغول) در بر دارد، به نيكى مى‌دانسته كه شاهنامه فردوسى شصت هزار بيت دارد، اما در نسخه‌هاى خود به بيش از پنجاه هزار بيت از آن دسترس نداشته و بر حاشيه كتابش، بخش‌هاى مهمى از شاهنامه را آورده است. بخش نخست اين كتاب (قسم الاسلامىه)، تاريخ عرب را در بر دارد و پس از اشارات كوتاهى در اين باره، به رويدادهاى تاريخى زندگانى پيامبر گرامى اسلام (جلد نخست) و خلافت ابوبكر، عمر، عثمان، على، حسن، بنى اميه و بنى عباس مى‌پردازد. | ||
قسم يا جلد دوم آن (احكاميه / الاحكامى / عجمى)، تاريخ پادشاهى سلسله‌هاى ايرانى؛ يعنى سامانيان، غزنويان، غوريان، ديلميان، آل سلجوق، سلجوقيان روم، خوارزمشاهيان را تا مرگ سلطان جلال‌الدين و تاريخ اسماعيليان (بنى فاطمه)، سلغوريان فارس و قراختائيان کرمان را در بر مى‌گيرد. | قسم يا جلد دوم آن (احكاميه / الاحكامى / عجمى)، تاريخ پادشاهى سلسله‌هاى ايرانى؛ يعنى سامانيان، غزنويان، غوريان، ديلميان، آل سلجوق، سلجوقيان روم، خوارزمشاهيان را تا مرگ سلطان جلال‌الدين و تاريخ اسماعيليان (بنى فاطمه)، سلغوريان فارس و قراختائيان کرمان را در بر مى‌گيرد. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
ناظم در مقدمه اثر خود اشعارى در ستايش خرد، آفرينش كائنات و انسان و نعت سيد المرسلين محمد مصطفى(ع) و ياران بزرگوار (صحابه عظام) آن حضرت و نصحيت و نكوهش جهان مى‌سرايد و انگيزه سرايش اين كتاب را بازگو مى‌كند، آن‌گاه به شرح زندگانى پيامبر گرامى اسلام مى‌پردازد. | ناظم در مقدمه اثر خود اشعارى در ستايش خرد، آفرينش كائنات و انسان و نعت سيد المرسلين محمد مصطفى(ع) و ياران بزرگوار (صحابه عظام) آن حضرت و نصحيت و نكوهش جهان مى‌سرايد و انگيزه سرايش اين كتاب را بازگو مى‌كند، آن‌گاه به شرح زندگانى پيامبر گرامى اسلام مى‌پردازد. | ||
جلد نخست از دوره سه جلدى ظفرنامه كه قسم | جلد نخست از دوره سه جلدى ظفرنامه كه قسم اسلامىه آن را در بر دارد، پس از مقدمه ياد شده آغاز مى‌شود و به احوال رسول‌الله پيش و پس از بعثت، ماجراى هجرت، جنگ‌ها و صلح‌ها و بيعت‌ها و نام و شمار زنان و دختران و خويشانش مانند مرتضى على، ماجراها و زمينه‌هاى نزول وحى بر او و شأن نزول و موضوع آيات، ازدواج دخترانش با خلفا و دعوت‌هاى پيامبر و غزوه‌ها و سرانجام كار ايشان و بيعت مسلمانان با ابوبكر پس از رحلت وى مى‌پردازد و در پايان درباره «حليه و صفت» و «خصايص» و سفرهاى حج و عمره و «دبيران و قضات و مؤذنان و خدام» او سخن مى‌گويد. جلد دوم آن تاريخ خلفاى راشدين و بنى اميه را گزارش مى‌كند و از چگونگى خليفه شدن و ماجراهاى دوران هر يك از آنان مانند جنگ‌ها و فتنه‌هاى روى داده و ديگر حوادث كلان روزگار آنان مانند داستان رويارويى امام حسين(ع) با يزيد بن معاويه و ماجراى كربلا يا حوادث طبيعى و ساخته شدن مسجد و ديگر بناهاى ماندگار و فرجام كارشان خبر مى‌دهد و جلد سومش تاريخ خلفاى بنى عباس و بنى فاطمه و گزارش نبردها و صلح‌هاى آنان را در بر مى‌گيرد و فتنه‌هاى دورانشان را بازگو مى‌كند. | ||
تاريخچه چيزهايى مانند زادروزها، سال‌مرگ‌ها، زمان پادشاهى (خلافت) افراد و جنگ‌ها و صلح‌هايشان، نام ولى‌عهدها، زندانى شدن افراد، سفرهاى افراد، چگونگى و زمان برچيده شدن حكومت‌ها، قتل‌ها، شورش‌هاى فرقه‌ها (خروج‌ها)، كشورگشايى‌ها و عزل و نصب‌ها را كمابيش درون‌مايه اين سه جلد (قسم | تاريخچه چيزهايى مانند زادروزها، سال‌مرگ‌ها، زمان پادشاهى (خلافت) افراد و جنگ‌ها و صلح‌هايشان، نام ولى‌عهدها، زندانى شدن افراد، سفرهاى افراد، چگونگى و زمان برچيده شدن حكومت‌ها، قتل‌ها، شورش‌هاى فرقه‌ها (خروج‌ها)، كشورگشايى‌ها و عزل و نصب‌ها را كمابيش درون‌مايه اين سه جلد (قسم اسلامىه ظفرنامه) مى‌توان برشمرد. | ||
نویسنده خاندان پيامبر را دوست مى‌داشت و از اين رو، در مقدمه اين كتاب على(ع) را «ابن عم رسول»، «ولى خداوند»، «جفت بتول»، «به تن شير يزدان پروردگار»، «سر اوليا»، «صاحب ذو الفقار»، و پسران او را «چراغ زمين و شمع زمان»، «از سل پاک بتول»، «مايه شادى طبع رسول»، و امام حسن(ع) را «خاتم دولت راشدين» و امام حسين(ع) را «باب فرخ امامان دين» خوانده و افزون بر اينها، در سه عنوان از چهارده عنوان نخستين كتاب، درباره آن پيشواى بزرگوار سخن گفته است. | نویسنده خاندان پيامبر را دوست مى‌داشت و از اين رو، در مقدمه اين كتاب على(ع) را «ابن عم رسول»، «ولى خداوند»، «جفت بتول»، «به تن شير يزدان پروردگار»، «سر اوليا»، «صاحب ذو الفقار»، و پسران او را «چراغ زمين و شمع زمان»، «از سل پاک بتول»، «مايه شادى طبع رسول»، و امام حسن(ع) را «خاتم دولت راشدين» و امام حسين(ع) را «باب فرخ امامان دين» خوانده و افزون بر اينها، در سه عنوان از چهارده عنوان نخستين كتاب، درباره آن پيشواى بزرگوار سخن گفته است. | ||