۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الإمام محمد الغزالي جهوده في التفسير و علوم القرآن (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۵۶
، ۹ اوت ۲۰۲۰جایگزینی متن - ' هاى ' به 'هاى '
جز (جایگزینی متن - 'افسه‌گانه' به 'افسانه') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - ' هاى ' به 'هاى ') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدّمه، به تعريف روش و جايگاه كليدى آن در تفسير پرداخته است. هر علمى داراى سه ركن عمده است. موضوع، هدف و روش در اين ميان، روش از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است در اين كه مفسّران از | در مقدّمه، به تعريف روش و جايگاه كليدى آن در تفسير پرداخته است. هر علمى داراى سه ركن عمده است. موضوع، هدف و روش در اين ميان، روش از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است در اين كه مفسّران از روش‌هاى گوناگونى در تفسير قرآن بهره جسته اند، ترديدى نيست. نكته‌اى كه هست اين كه در تقسيم بندى روش‌هاى تفسيرى گاهى بين روش مفسّر و گرايش‌هاى مذهبى و سليقه‌هاى شخصى او خلط شده است. منظور از روش‌هاى تفسيرى (منهج) پذيرش نوع و نحوه ى استناد به منابع است. و از آنجا كه منابع تفسير در نظر مفسّران متفاوت است مانند اينكه يكى معتقد است كه تنها منبع معتبر در تفسير، روايات پيامبر(ص) است و ديگرى بر اين باور است كه در تفسير بايد به قرآن، روايات پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع) تكيه كرد يا اينكه برخى مفسّران از عقل، بيشتر استفاده كرده و به سوى روش تفسير عقلى و اجتهادى رفته‌اند. بنابراین روش تفسيرى امرى است فراگير كه مفسّر آن را در همه ى آيات قرآن به كار می‌گیرد و اختلاف در آن، باعث اختلاف در كل تفسير می‌شود، و آن چيزى، جزء منابع و مستندات تفسير نيست. و تقسيم تفاسير به ماثور، قرآن به قرآن، شهودى، ظاهرى و... در اين چارچوب قرار می‌گیرد. و مراد از گرايش تفسيرى (اتجاه)، صبغه‌هاى مختلف تفسير قرآن است كه آن حكايتگر جهت گيری‌های خاص مفسران می‌باشد كه گاهى با عناوينى همچون تفسير كلامى، تفسير اخلاقى و تربيتى معرفى می‌شود. | ||
فصل اوّل، را در طى چهار بحث می‌آورد: بحث اوّل مصادر شيخ غزالى از كتب تفسير، دوّم منابع او از كتب حديث، سوم منابع و مصادر او از كتب فقه و چهارم منابع او از كتب معارف و عقائد. | فصل اوّل، را در طى چهار بحث می‌آورد: بحث اوّل مصادر شيخ غزالى از كتب تفسير، دوّم منابع او از كتب حديث، سوم منابع و مصادر او از كتب فقه و چهارم منابع او از كتب معارف و عقائد. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
غزالى نسخ شرايع را جايز مى دانند و معتقد است بدون ترديد قرآن پاره‌اى از شرائع كهن را نسخ كرده است. | غزالى نسخ شرايع را جايز مى دانند و معتقد است بدون ترديد قرآن پاره‌اى از شرائع كهن را نسخ كرده است. | ||
در قصص قرآنى، مطرح می‌كنند كه «داستانهاى قرآنى وسيله‌اى برای تربيت و درس عبرت می‌باشد و | در قصص قرآنى، مطرح می‌كنند كه «داستانهاى قرآنى وسيله‌اى برای تربيت و درس عبرت می‌باشد و داستانهاى قرآن كريم، فرازهایى از زندگانى گذشتگان است كه وحى آسمانى قرآن، آنها را به منظور تعليم و تربيت، پند و اندرز و عبرت آيندگان بازگو مى‌كند. داستانهاى قرآنى روايتى از وضعيت انسان نيست بلكه بحثى از تاريخ زندگان است». | ||
غزالى در رابطه با اهميت بررسى | غزالى در رابطه با اهميت بررسى داستانهاى قرآنى بيان مى دارد. «در حقيقت آنچه كه درگذشته روى داده است تنها مقصود و مطلوب صاحبان آن نيست، بلكه بر ما واجب است كه امروز بدان اهميت دهيم و از آن سود ببريم و اوضاع خود رابا آن بسنجيم و از روى آن داورى كنيم، در غير اين صورت بايد بهاى اين نادانى را از خون و نداشتن استقرار و آرامش خويش بپردازيم.» | ||
يكى از مسائل مطروحه در علوم قرآنى، مسئله شناخت سور مكى و مدنى است كه برای آنها ملاك و معيارهایى را ذكر نمودند شيخ غزالى از تعاريفى كه برای سور مكى و مدنى نمودند تعريفى جديدى ارائه نمی‌دهد و از ميان آنها تعريفى را انتخاب نمى‌كند به نظر ايشان، با تدبر در محتواى آيات و سوره‌هاى قرآن مى توان بر هر يك از آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى ویژگی‌هاى خاصى را بر شمرد. از ويژگی‌های سور مكى مى توان دعوت به سوى خداوندى است كه آغاز از او و انجام بسوى اوست و همه بايد او را كه خداى يگانه است پرستش كنند. ويژگى ديگر سور مكى، بايد مشركان به وحشت مى افتادند، و ترس در دلشان جاى مى گرفت بنابراین سور مكى آنان را نسبت به سرنوشت بدشان هشدار می‌دهد و تابلوهایى را از هلاكت ستمگران بواسطه عذاب خداوند برایشان به نمايش مى گذارد. پس سورمكى، در مقام اثبات توحيد خداوند، راستى و درستى وحى، قيام ساعت، وقوع رستاخيز، حشر و نشر و ثواب و عقاب | يكى از مسائل مطروحه در علوم قرآنى، مسئله شناخت سور مكى و مدنى است كه برای آنها ملاك و معيارهایى را ذكر نمودند شيخ غزالى از تعاريفى كه برای سور مكى و مدنى نمودند تعريفى جديدى ارائه نمی‌دهد و از ميان آنها تعريفى را انتخاب نمى‌كند به نظر ايشان، با تدبر در محتواى آيات و سوره‌هاى قرآن مى توان بر هر يك از آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى ویژگی‌هاى خاصى را بر شمرد. از ويژگی‌های سور مكى مى توان دعوت به سوى خداوندى است كه آغاز از او و انجام بسوى اوست و همه بايد او را كه خداى يگانه است پرستش كنند. ويژگى ديگر سور مكى، بايد مشركان به وحشت مى افتادند، و ترس در دلشان جاى مى گرفت بنابراین سور مكى آنان را نسبت به سرنوشت بدشان هشدار می‌دهد و تابلوهایى را از هلاكت ستمگران بواسطه عذاب خداوند برایشان به نمايش مى گذارد. پس سورمكى، در مقام اثبات توحيد خداوند، راستى و درستى وحى، قيام ساعت، وقوع رستاخيز، حشر و نشر و ثواب و عقاب برهان‌هاى تفصيلى مى آورند. | ||
در فصل سوم كه به بحث روش تفسيرى غزالى می‌پردازد. مؤلف ادعا دارد كه با بررسى و استقراء در كتب و مؤلفات او روش او داراى قواعدى است كه نُه اعده برای او بيان می‌كنند. | در فصل سوم كه به بحث روش تفسيرى غزالى می‌پردازد. مؤلف ادعا دارد كه با بررسى و استقراء در كتب و مؤلفات او روش او داراى قواعدى است كه نُه اعده برای او بيان می‌كنند. | ||
قرآن كريم داراى وحدت موضوعى و همچنين سور آن هم داراى وحدت موضوعى می‌باشد، فراگير بودن نگرش قرآنى، كوشش و تلاش در تطبيق بين كتاب سطور (قرآن) و كتاب منظور (هستى)، برترى دادن و تقدم ظاهر قرآن بر خبر واحد، جمع بين عقل و نقل، بيدارى امت در بازگشت به قرآن و يافتن راه | قرآن كريم داراى وحدت موضوعى و همچنين سور آن هم داراى وحدت موضوعى می‌باشد، فراگير بودن نگرش قرآنى، كوشش و تلاش در تطبيق بين كتاب سطور (قرآن) و كتاب منظور (هستى)، برترى دادن و تقدم ظاهر قرآن بر خبر واحد، جمع بين عقل و نقل، بيدارى امت در بازگشت به قرآن و يافتن راه حلّ‌هاى قرآنى برای مشكلات، قرآن منبع علوم اجتماعى و.... | ||
در آخر هم چكيده‌اى از ضوابطى كه شيخ غزالى در تفسير خود به آن پاى بند بود، ذكر می‌شود كه عبارتند از: قرآن كريم بيانگر هر چيز و به طور خاص بيانگر خود خواهد بود لذا شيخ غزالى در بسيارى از موارد در تفسير خود، برای روشن شدن آيات از ديگر آياتى قرآنى استفاده نموده است از جمله آيه 45 سوره يونس كه از آيات 8 سوره مجادله 53 و 54 سوره عنكبوت و آيه 11 سوره يونس كه در تعجيل عقوبت است استناد نموده است. كه به تفسير قرآن به قرآن مشهور است. | در آخر هم چكيده‌اى از ضوابطى كه شيخ غزالى در تفسير خود به آن پاى بند بود، ذكر می‌شود كه عبارتند از: قرآن كريم بيانگر هر چيز و به طور خاص بيانگر خود خواهد بود لذا شيخ غزالى در بسيارى از موارد در تفسير خود، برای روشن شدن آيات از ديگر آياتى قرآنى استفاده نموده است از جمله آيه 45 سوره يونس كه از آيات 8 سوره مجادله 53 و 54 سوره عنكبوت و آيه 11 سوره يونس كه در تعجيل عقوبت است استناد نموده است. كه به تفسير قرآن به قرآن مشهور است. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
ضابطه دوم، در نظر داشتن روايات صحيح، به عنوان وسيله‌اى كمك كننده برای فهم، و چارچويى برای صحيح فهميدن آيات مورد استفاده قرار می‌گیرد. | ضابطه دوم، در نظر داشتن روايات صحيح، به عنوان وسيله‌اى كمك كننده برای فهم، و چارچويى برای صحيح فهميدن آيات مورد استفاده قرار می‌گیرد. | ||
ضابطه سوم، التزام و پاى بندى به فهم قرآن از روزنه | ضابطه سوم، التزام و پاى بندى به فهم قرآن از روزنه روش‌هاى شناخته شده عرب در محاوره و گفتگو می‌باشد. برای فهم قرآن ناگزيريم از خلال روش‌هاى شناخته شده عرب در محاوره، و نيز از دريچه دلالت كلمات، همانطور كه نزد عرب‌ها بوده، اقدام كنيم. | ||
ضابطه چهارم، در تفسير قرآن از اسرائيليات بايد پرهيز نمود و اسرائيليات شامل تمام افسانه‌هاى كهنى است كه از گذشتگان وارد تفسير، حديث و تاريخ شده است و بايد با دقت، درست را از نادرست آنها باز شناسیم. | ضابطه چهارم، در تفسير قرآن از اسرائيليات بايد پرهيز نمود و اسرائيليات شامل تمام افسانه‌هاى كهنى است كه از گذشتگان وارد تفسير، حديث و تاريخ شده است و بايد با دقت، درست را از نادرست آنها باز شناسیم. | ||