۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
السيرة النبوية بروایة أهل‌البيت علیهم‌السلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۴۳
، ۲۰ ژوئن ۲۰۲۰بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
سیره نبوی که اهمیت ویژه‌ای نزد مسلمین دارد، ایمان و عمل و فقه رسول و رسالت و معرفی مسلمان از پیامبری است که تبعیت از او می‌کند و با اقتدای به او به خداوند تقرب می‌جوید. مشهورترین کتابی که در سیره پیامبر(ص) به دست ما رسیده است، نوشته محمد بن اسحاق (متوفی 151ق)، معروف به سیره ابن اسحاق و پس از آن مختصرش با تغییراتی به قلم عبدالملک بن هشام (متوفی 218ق)، به نام سیره ابن هشام است<ref>ر.ک: تمهید، ص3</ref>. | سیره نبوی که اهمیت ویژه‌ای نزد مسلمین دارد، ایمان و عمل و فقه رسول و رسالت و معرفی مسلمان از پیامبری است که تبعیت از او می‌کند و با اقتدای به او به خداوند تقرب می‌جوید. مشهورترین کتابی که در سیره پیامبر(ص) به دست ما رسیده است، نوشته [[ابن اسحاق، محمد|محمد بن اسحاق]] (متوفی 151ق)، معروف به [[السير و المغازي|سیره ابن اسحاق]] و پس از آن مختصرش با تغییراتی به قلم [[ابن هشام، عبدالملک بن هشام|عبدالملک بن هشام]] (متوفی 218ق)، به نام [[السيرة النبوية|سیره ابن هشام]] است<ref>ر.ک: تمهید، ص3</ref>. | ||
مصادر متفقند که اولین کسی که در رابطه با سیره نوشت، عبیدالله بن ابی‌رافع خادم پیامبر(ص) بود. در | مصادر متفقند که اولین کسی که در رابطه با سیره نوشت، عبیدالله بن ابی‌رافع خادم پیامبر(ص) بود. در «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعه]]» چنین آمده: «او اولین کسی است که در مغازی و سیر کتاب نوشت». در «الشيعة و فنون الإسلام» نیز چنین آمده است: «فصل هشتم در تقدم شیعه در علم سیر است؛ اولین کسی که در علم سیر کتاب نوشت، عبیدالله بن ابی‌رافع، آزادشده رسول‌الله(ص) بود که در عهد امیرالمؤمنین(ع) در سیره کتاب نوشت<ref>ر.ک: همان، ص5-4</ref>. | ||
قرآن کریم از مهم‌ترین مصادر سیره است. جبرئیل آیات قرآن کریم را در طول بیست سال نازل کرد و پیامبر(ص) این آیات را بر صحابه ابلاغ نمود، لکن ایشان اسباب نزول آیات و سور و اوقات آن را حفظ نکردند. بلکه می‌بینیم که صحابه با پیامبر(ص) بر صدها جنازه نماز خواندند، بااین‌وجود با هم در اینکه بر جنازه چهار تکبیر گفت یا پنج تکبیر اختلاف کردند. این حالت با عدم ضبط در امت نیاز به وجود امام پس از نبی(ص) که علم کتاب نزد اوست را واجب می‌کند تا با علم و یقین، نه با ظن و احتمال – چنان‌که صحابه انجام می‌دادند - آن را تبیین کند؛ لذا پیامبر(ص) به امر خداوند، علی را برای وصایت و خلافت و امامت مهیا کرد و علم کتاب را به او آموخت<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>. | قرآن کریم از مهم‌ترین مصادر سیره است. جبرئیل آیات قرآن کریم را در طول بیست سال نازل کرد و پیامبر(ص) این آیات را بر صحابه ابلاغ نمود، لکن ایشان اسباب نزول آیات و سور و اوقات آن را حفظ نکردند. بلکه می‌بینیم که صحابه با پیامبر(ص) بر صدها جنازه نماز خواندند، بااین‌وجود با هم در اینکه بر جنازه چهار تکبیر گفت یا پنج تکبیر اختلاف کردند. این حالت با عدم ضبط در امت نیاز به وجود امام پس از نبی(ص) که علم کتاب نزد اوست را واجب می‌کند تا با علم و یقین، نه با ظن و احتمال – چنان‌که صحابه انجام می‌دادند - آن را تبیین کند؛ لذا پیامبر(ص) به امر خداوند، علی را برای وصایت و خلافت و امامت مهیا کرد و علم کتاب را به او آموخت<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
اگرچه همه فرق اسلامی معتقدند که ائمه اثناعشر از اهل‌بیت(ع)، به سیره جدشان آگاه‌تر و از دیگران صادق‌ترند، اما سیره را از روات حکومت فرا‌می‌گیرند و به‌عمد از اهل‌بیت(ع) روی گردانده و غیر ایشان را در ولایت و دریافت و همه چیز بر ایشان مقدم می‌دارند؛ گویا ترک راویان حکومتی نزد ایشان ترک مذاهب آنهاست<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>. | اگرچه همه فرق اسلامی معتقدند که ائمه اثناعشر از اهل‌بیت(ع)، به سیره جدشان آگاه‌تر و از دیگران صادق‌ترند، اما سیره را از روات حکومت فرا‌می‌گیرند و به‌عمد از اهل‌بیت(ع) روی گردانده و غیر ایشان را در ولایت و دریافت و همه چیز بر ایشان مقدم می‌دارند؛ گویا ترک راویان حکومتی نزد ایشان ترک مذاهب آنهاست<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>. | ||
کورانی هدف از نگارش این کتاب را این‌گونه تبیین می‌کند: علمای شیعه در گذشته و حال نسبت به سیره نبوی اهتمام داشته‌اند و کتب و فصل‌هایی را در این زمینه تألیف کرده‌اند. در عصر ما عالم محقق راستگو، سید جعفر مرتضی | [[کورانی، علی|کورانی]] هدف از نگارش این کتاب را این‌گونه تبیین می‌کند: علمای شیعه در گذشته و حال نسبت به سیره نبوی اهتمام داشته‌اند و کتب و فصل‌هایی را در این زمینه تألیف کرده‌اند. در عصر ما عالم محقق راستگو، [[عاملی، جعفرمرتضی|سید جعفر مرتضی عاملی]]، موسوعه‌اش با نام «[[الصحيح من سيرة النبي الأعظم (ط ـ جدید)|الصحيح من سيرة النبي الأعظم(ص)]]»، در قریب به سی جلد نگاشت و در آن به بررسی و نقد مسائل سیره رسمی که حکومت‌ها در میان مسلمانان انتشار داده‌اند، پرداخت. لکن نیاز به سیره‌ای که بر احادیث اهل‌بیت(ع) و کلمات علمای مذهب اهل‌بیت(ع) متمرکز باشد، باقی بود؛ لذا به تدوین حوادث سیره با توجه به ترتیب و تسلسل آنها اقدام کردم؛ ابتدا روایـات ائمه اهل‌بیت(ع)، سپس کلام علمای مذهب ایشان یا اخبار غیر اهل‌بیت(ع) که علمای شیعه پذیرفته‌اند را گرد آوردم. البته به‌ناچار گاه به‌تناسب کتاب، روایات مشهور مورد ارزیابی قرار گرفته است تا چهره خالص سیره نبوی(ص) - منزه از اهوای حاکمان و تخلیط روات آنان - تکمیل شود<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>. | ||
نویسنده، مهم‌ترین تفاوت‌های کتاب با سیره رایج حکومتی را در بیست‌وسه مورد مطرح کرده که از آن جمله است: | نویسنده، مهم‌ترین تفاوت‌های کتاب با سیره رایج حکومتی را در بیست‌وسه مورد مطرح کرده که از آن جمله است: | ||
# معتقدیم که عصمت نبوی پیش و پس از بعثت، عصمتی کامل بوده است. در تبلیغ رسالت و در امور شخصی، به دلیل کلام الله تعالی: '''و ما ينطق عن الهوی''' (النجم: 3) و به دلیل کلام علی(ع): «خداوند از همان لحظه‌ای که پیامبر از شیر بریده شد، بزرگ‌ترین فرشته از فرشتگانش را قرین او قرار داد، تا او را به راه‌های مکارم ببرد؛ بنابراین، نبی(ص) از طفولیت، نبی بود اما در چهل سالگی به رسالت مبعوث شد»<ref>ر.ک: همان، ص14، شماره 1</ref>. | # معتقدیم که عصمت نبوی پیش و پس از بعثت، عصمتی کامل بوده است. در تبلیغ رسالت و در امور شخصی، به دلیل کلام الله تعالی: '''و ما ينطق عن الهوی''' (النجم: 3) و به دلیل کلام [[امام على علیه‌السلام|علی(ع)]]: «خداوند از همان لحظه‌ای که پیامبر از شیر بریده شد، بزرگ‌ترین فرشته از فرشتگانش را قرین او قرار داد، تا او را به راه‌های مکارم ببرد؛ بنابراین، نبی(ص) از طفولیت، نبی بود اما در چهل سالگی به رسالت مبعوث شد»<ref>ر.ک: همان، ص14، شماره 1</ref>. | ||
# به ایمان پدران پیامبر(ص) تا اسماعیل و ابراهیم و آدم(ع) معتقدیم و اینکه اجدادش و عمویش ابوطالب بر دین حنیف ابراهیم(ع) بودند و مکلف به یهودیت و مسیحیت نبودند<ref>ر.ک: همان، شماره 2</ref>. | # به ایمان پدران پیامبر(ص) تا اسماعیل و ابراهیم و آدم(ع) معتقدیم و اینکه اجدادش و عمویش ابوطالب بر دین حنیف ابراهیم(ع) بودند و مکلف به یهودیت و مسیحیت نبودند<ref>ر.ک: همان، شماره 2</ref>. | ||
# این سیره با پررنگ کردن مسئله جانشینی نبی(ص) - که از زمان بعثت آن حضرت که خداوند امر نمود که عشیره اقربینش را دعوت کند و از ایشان وزیری طلب کند که دعوتش را بپذیرد تا او را به‌عنوان برادر و وصی برگزیند - از دیگر سیره‌ها متمایز است<ref>ر.ک: همان، ص18، شماره 23</ref>. | # این سیره با پررنگ کردن مسئله جانشینی نبی(ص) - که از زمان بعثت آن حضرت که خداوند امر نمود که عشیره اقربینش را دعوت کند و از ایشان وزیری طلب کند که دعوتش را بپذیرد تا او را به‌عنوان برادر و وصی برگزیند - از دیگر سیره‌ها متمایز است<ref>ر.ک: همان، ص18، شماره 23</ref>. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
فصل اول کتاب، با ذکر نور نبی(ص) به‌عنوان اولین مخلوق الهی آغاز شده است. در ابتدای این فصل می‌خوانیم: وجود فعلی، وجود اول و آخر ما نیست. ادله فراوانی از علم و تجربه و قرآن و سنت بر وجود عوالم قبل از این عالم و بعد از آن دلالت دارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص19</ref>. | فصل اول کتاب، با ذکر نور نبی(ص) به‌عنوان اولین مخلوق الهی آغاز شده است. در ابتدای این فصل می‌خوانیم: وجود فعلی، وجود اول و آخر ما نیست. ادله فراوانی از علم و تجربه و قرآن و سنت بر وجود عوالم قبل از این عالم و بعد از آن دلالت دارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص19</ref>. | ||
احادیث خلقت نور نبی و آلش پیش از این عالم، در مصادر شیعه، متواتر و در مصادر اهل سنت فراوان است. آیت‌الله میلانی در جلد پنجم از کتاب «نفحات الأزهار»، از این مطلب بحث کرده است که نویسنده به نقل برخی از آنها بسنده نموه است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>. در خصال به نقل از علی(ع) آمده است: «خداوند تبارک و تعالی نور محمد(ص) را پیش از خلقت آسمان‌ها و زمین و عرش و کرسی و لوح و قلم و بهشت و جهنم و پیش از خلقت آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و موسی و عیسی آفرید»<ref>ر.ک: همان</ref>. | احادیث خلقت نور نبی و آلش پیش از این عالم، در مصادر شیعه، متواتر و در مصادر اهل سنت فراوان است. آیت‌الله میلانی در جلد پنجم از کتاب «نفحات الأزهار»، از این مطلب بحث کرده است که نویسنده به نقل برخی از آنها بسنده نموه است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>. در خصال به نقل از [[امام على علیه‌السلام|علی(ع]]) آمده است: «خداوند تبارک و تعالی نور محمد(ص) را پیش از خلقت آسمان‌ها و زمین و عرش و کرسی و لوح و قلم و بهشت و جهنم و پیش از خلقت آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و موسی و عیسی آفرید»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
در فصل پنجم کتاب، اخبار جایگاه آباء نبی(ص) نزد عرب دسته‌بندی شده است<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>. یعقوبی چنین نوشته است: قریشیان می‌گفتند: عبدالمطلب، ابراهیم ثانی است»<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>. | در فصل پنجم کتاب، اخبار جایگاه آباء نبی(ص) نزد عرب دسته‌بندی شده است<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>. یعقوبی چنین نوشته است: قریشیان می‌گفتند: عبدالمطلب، ابراهیم ثانی است»<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>. | ||
در فصل سی‌ودوم، صفات نبی و معجزات ایشان از کلام شریف ائمه اطهار(ع) بیان شده است. پیامبر(ص) در کلام امام علی(ع) این‌گونه معرفی شده است: آن حضرت بر روی زمین غذا می‌خورد، بر روی زمین می‌نشست، به دست خویش پاپوش خود را وصله می‌کرد و...»<ref>ر.ک: همان، ص535</ref>. | در فصل سی‌ودوم، صفات نبی و معجزات ایشان از کلام شریف ائمه اطهار(ع) بیان شده است. پیامبر(ص) در کلام [[امام على علیه‌السلام|امام علی(ع)]] این‌گونه معرفی شده است: آن حضرت بر روی زمین غذا می‌خورد، بر روی زمین می‌نشست، به دست خویش پاپوش خود را وصله می‌کرد و...»<ref>ر.ک: همان، ص535</ref>. | ||
عمده مباحث جلد دوم، غزوات نبی(ص) است. نویسنده تنها به ذکر اخبار غزوات بسنده نکرده است، بلکه اخبار مختلفی را ذکر کرده و گاه دیدگاه خود را نیز آورده است: «می‌گویم: در احادیث اهل‌بیت(ع)، اثری از وقوع زلزله در عهد نبی(ص) نیست». سپس کلام مقریزی در | عمده مباحث جلد دوم، غزوات نبی(ص) است. نویسنده تنها به ذکر اخبار غزوات بسنده نکرده است، بلکه اخبار مختلفی را ذکر کرده و گاه دیدگاه خود را نیز آورده است: «می‌گویم: در احادیث اهل‌بیت(ع)، اثری از وقوع زلزله در عهد نبی(ص) نیست». سپس کلام مقریزی در «[[إمتاع الأسماع بما للنبي من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع|إمتاع الأسماع]]» را برای تأیید کلام خود می‌آورد<ref>ر.ک: همان، ج2، ص379</ref>. | ||
کتاب با بیماری پیامبر و شهادت آن حضرت به پایان آمده است. در برخی منابع اهل سنت، از مسوم شدن آن حضرت توسط زن یهودی سخن رفته است<ref>ر.ک: همان، ج3، ص297</ref>. | کتاب با بیماری پیامبر و شهادت آن حضرت به پایان آمده است. در برخی منابع اهل سنت، از مسوم شدن آن حضرت توسط زن یهودی سخن رفته است<ref>ر.ک: همان، ج3، ص297</ref>. | ||