۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'مغلطاي بن قليچ' به 'مغلطای بن قلیچ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
}} | }} | ||
'''مختصر تاريخ الخلفاء'''، اثر علاءالدین مغلطای بن قلنج بن عبدالله بکجری | '''مختصر تاريخ الخلفاء'''، اثر [[مغلطای بن قلیچ|علاءالدین مغلطای بن قلنج بن عبدالله بکجری حنفی]]، کتابی است دربردارنده تاریخ خلفای راشدین، اموی و عباسی، از خلافت ابوبکر در سال 11ق/632م، تا انتهای خلافت المعتصم‌بالله در سال 656ق/1258م، که با تحقیق [[بارح، آسيا کليبان|آسیا کلیبان علی بارح]] و تحت اشراف [[جنابي، عجمي محمود خطاب|عجمی محمود خطاب جنابی]]، به چاپ رسیده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
===منابع کتاب=== | ===منابع کتاب=== | ||
می‌توان منابع مورد استفاده محقق در تدوین کتاب را به دو دسته زیر، تقسیم نمود: | می‌توان منابع مورد استفاده محقق در تدوین کتاب را به دو دسته زیر، تقسیم نمود: | ||
الف)- منابع اساسی که از جمله آنها، عبارتند از: | الف)- منابع اساسی که از جمله آنها، عبارتند از: | ||
# | # «[[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات الكبری]]» [[ابن سعد، محمد بن سعد|ابن سعد]] (متوفی 230ق)؛ | ||
# | # «[[المعارف (ابن قتیبه دینوری)|المعارف]]» [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه دینوری]] (متوفی 276ق)؛ | ||
# | # «[[تاريخ اليعقوبي]]» [[یعقوبی، احمد بن اسحاق|یعقوبی]] (متوفی 292ق)؛ | ||
# | # «[[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ الرسل و الملوك]]» [[طبری، محمد بن جریر بن یزید|طبری]] (متوفی 310ق)؛ | ||
# | # «[[الجرح و التعديل]]» [[ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد|رازی]] (متوفی 327ق) و...<ref>ر.ک: مقدمه، ص11</ref>. | ||
ب)- منابع ثانوی که برخی از آنها عبارتند از: | ب)- منابع ثانوی که برخی از آنها عبارتند از: | ||
# «تاريخ الأدب العربي» احمد حسن | # «تاريخ الأدب العربي» [[احمد حسن زیات]]؛ | ||
# | # «[[دولة بني‌قلاوون في مصر]]» [[جمال‌الدین سرور]]؛ | ||
# | # «[[الأعلام]]» [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]] (متوفی 1976ق)؛ | ||
# «العصر المماليكی في مصر و الشام»؛ | # «العصر المماليكی في مصر و الشام»؛ | ||
# | # «[[مصر و الشام في عصر الأيوبيين و المماليك]]» [[عاشور، سعید عبدالفتاح|سعید عبدالفتاح عاشور]] و...<ref>ر.ک: همان، ص15-16</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۳: | ||
باب اول، در دو فصل زیر، دربردارنده تحقیقات محقق، پیرامون مؤلف می‌باشد: | باب اول، در دو فصل زیر، دربردارنده تحقیقات محقق، پیرامون مؤلف می‌باشد: | ||
فصل اول، در سه مبحث زیر، به بررسی عصر مؤلف، اختصاص یافته است: | فصل اول، در سه مبحث زیر، به بررسی عصر مؤلف، اختصاص یافته است: | ||
مبحث اول، مشتمل است بر بررسی وضعیت سیاسی بلاد مصر و شام در سال 648ق/ 1258م؛ یعنی پایان دولت ایوبی و شکل‌گیری دولت ممالیک و تقسیم آن به دو دولت ممالیک بحری که در سال 648ق، بر مصر و شام مسلط گردید و دولت ممالیک برجی که در خلال سال‌های 748 تا 923ق، بر آن مناطق، حکومت کرد<ref>ر.ک: مقدمه، ص17</ref>. | مبحث اول، مشتمل است بر بررسی وضعیت سیاسی بلاد مصر و شام در سال 648ق/ 1258م؛ یعنی پایان دولت ایوبی و شکل‌گیری دولت ممالیک و تقسیم آن به دو دولت ممالیک بحری که در سال 648ق، بر مصر و شام مسلط گردید و دولت ممالیک برجی که در خلال سال‌های 748 تا 923ق، بر آن مناطق، حکومت کرد<ref>ر.ک: مقدمه، ص17</ref>. | ||
| خط ۷۹: | خط ۸۲: | ||
## حکیم طبیب عزالدین ابراهیم بن محمد بن طرخان انصاری (متوفی 690ق)؛ | ## حکیم طبیب عزالدین ابراهیم بن محمد بن طرخان انصاری (متوفی 690ق)؛ | ||
## محدث فخرالدین علی بن احمد بن عبدالواحد مقدسی بن بخاری (متوفی 690ق)؛ | ## محدث فخرالدین علی بن احمد بن عبدالواحد مقدسی بن بخاری (متوفی 690ق)؛ | ||
## ادیب شاعر عفیف‌الدین سلیمان بن علی عبدالله تلمسانی (متوفی 690ق)؛ | ## ادیب شاعر [[تلمسانی، سلیمان بن علی|عفیف‌الدین سلیمان بن علی عبدالله تلمسانی]] (متوفی 690ق)؛ | ||
## اصولی متکلم نجم‌الدین احمد بن حمدان بن شبیب حنبلی (متوفی 695ق)؛ | ## اصولی متکلم نجم‌الدین احمد بن حمدان بن شبیب حنبلی (متوفی 695ق)؛ | ||
## عالم لغت عربی بهاءالدین محمد بن ابراهیم بن محمد بن نحاس مصری (متوفی 698ق)؛ | ## عالم لغت عربی بهاءالدین محمد بن ابراهیم بن محمد بن نحاس مصری (متوفی 698ق)؛ | ||
## حافظ شرف‌الدین عبدالمؤمن بن خلف بن ابی‌الحسن دمیاطی (متوفی 705ق)؛ | ## [[دمیاطی، عبدالمؤمن بن خلف|حافظ شرف‌الدین عبدالمؤمن بن خلف بن ابی‌الحسن دمیاطی]] (متوفی 705ق)؛ | ||
## شیخ القراء تقی‌الدین محمد بن احمد بن عبدالخالق صائغ مصری (متوفی 725ق)<ref>ر.ک: همان، ص34-35</ref>. | ## شیخ القراء تقی‌الدین محمد بن احمد بن عبدالخالق صائغ مصری (متوفی 725ق)<ref>ر.ک: همان، ص34-35</ref>. | ||
# پراکندگی مراکز علمی در بلاد مصر و شام، از جمله در اسکندریه، دمیاط، اسیوط، قوص، حمص، حلب، حمات، قدس، بعلبک و... در ظل حکومت ممالیک و عنایت ویژه سلاطین آن به علما و اهتمام ایشان بر نشر علوم و معارف<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>. | # پراکندگی مراکز علمی در بلاد مصر و شام، از جمله در اسکندریه، دمیاط، اسیوط، قوص، حمص، حلب، حمات، قدس، بعلبک و... در ظل حکومت ممالیک و عنایت ویژه سلاطین آن به علما و اهتمام ایشان بر نشر علوم و معارف<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>. | ||
| خط ۹۸: | خط ۱۰۱: | ||
در مبحث دوم، به مصادر و منابع کتاب، اشاره شده است که عبارت است از آثار: | در مبحث دوم، به مصادر و منابع کتاب، اشاره شده است که عبارت است از آثار: | ||
# خلیفة بن خیاط بن خلیفه شیبانی عصفری بصری، معروف به شباب (متوفی 240ق)؛ | # [[خلیفة بن خیاط|خلیفة بن خیاط بن خلیفه شیبانی عصفری بصری، معروف به شباب]] (متوفی 240ق)؛ | ||
# یعقوب بن جوان فسوی (متوفی 277ق)؛ | # یعقوب بن جوان فسوی (متوفی 277ق)؛ | ||
# محمد بن جریر طبری (متوفی 310ق)؛ | # [[طبری، محمد بن جریر بن یزید|محمد بن جریر طبری]] (متوفی 310ق)؛ | ||
# محمد بن احمد بن مزید بن محمود بن ابی‌الازهر خزاعی (متوفی 325ق)؛ | # محمد بن احمد بن مزید بن محمود بن ابی‌الازهر خزاعی (متوفی 325ق)؛ | ||
# ابوالحسن علی بن حسین بن علی مسعودی (متوفی 345ق)؛ | # [[مسعودی، علی بن حسین|ابوالحسن علی بن حسین بن علی مسعودی]] (متوفی 345ق)؛ | ||
# محمد بن حبان بن احمد بن حبان بستی (متوفی 345ق)<ref>ر.ک: همان، ص73-74</ref>. | # [[ابن حبان، محمد بن حبان|محمد بن حبان بن احمد بن حبان بستی]] (متوفی 345ق)<ref>ر.ک: همان، ص73-74</ref>. | ||
در مبحث سوم، به توصیف نسخ خطی کتاب پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص18</ref> و در مبحث چهارم، شیوه تحقیق بر روی کتاب و اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته، توضیح داده شده است که از جمله آنها، عبارتند از: | در مبحث سوم، به توصیف نسخ خطی کتاب پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص18</ref> و در مبحث چهارم، شیوه تحقیق بر روی کتاب و اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته، توضیح داده شده است که از جمله آنها، عبارتند از: | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۳: | ||
# معرفی اماکن، شهرها، مدارس و سایر موقعیت‌های جغرافیایی و اماکن مذکور در متن، در اولین موردی که نام آنها ذکر شده است؛ | # معرفی اماکن، شهرها، مدارس و سایر موقعیت‌های جغرافیایی و اماکن مذکور در متن، در اولین موردی که نام آنها ذکر شده است؛ | ||
# معرفی کتب مذکور در متن و قرار دادن نام آنها میان پرانتز و ذکر منابعی که به آن کتب اشاره دارند در پاورقی‌ها؛ | # معرفی کتب مذکور در متن و قرار دادن نام آنها میان پرانتز و ذکر منابعی که به آن کتب اشاره دارند در پاورقی‌ها؛ | ||
# شرح بسیاری از الفاظ و لغات مشکل با مراجعه به مصادر لغوی معتبری همچون «جمهرة اللغة» ابن درید (متوفی 321ق) و | # شرح بسیاری از الفاظ و لغات مشکل با مراجعه به مصادر لغوی معتبری همچون «جمهرة اللغة» ابن درید (متوفی 321ق) و «[[لسان العرب]]» [[ابن منظور، محمد بن مکرم|ابن منظور]] (متوفی 711ق)<ref>ر.ک: همان، ص79</ref>. | ||
پس از مبحث چهارم، متن کتاب قرار گرفته است. | پس از مبحث چهارم، متن کتاب قرار گرفته است. [[مغلطای بن قلیچ|مغلطای]]، کتاب خود را، خلاصه‌ای از [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]]، [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسکویه]]، [[ابن ابی‌الازهر]]، [[فسوی، یعقوب بن سفیان|فسوی]]، [[خلیفة بن خیاط]]، [[ابن قانع بغدادی، عبدالباقی|ابن قانع]]، [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب]]، [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]]، [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]]، [[ابن اثیر (ابهام زدایی)|ابن اثیر]]، [[مسعودی، علی بن حسین|مسعودی]]، [[ابن جزار، احمد بن ابراهیم|ابن جزار]]، [[ابن اقسان دلیمی]] و روحی دانسته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص81-82</ref>. | ||
کتاب | کتاب [[مغلطای بن قلیچ|مغلطای]]، با معرفی خلفای راشدین، آغاز گردیده و در هر مورد، پس از ذکر نام و لقب و کنیه و نسب خلیفه، به ذکر موارد مربوط به هریک مانند نحوه ولادت و رحلت، خصائص و ویژگی‌ها، دفعات انجام حج و مهم‌ترین اقدامات انجام‌گرفته در دوران خلافت، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص89-91</ref>. وی امام حسن(ع) را نیز جزء خلفای راشدین ذکر نموده<ref>ر.ک: همان، ص91</ref> و پس از آن، به معرفی خلفای بنی‌امیه که از سال 41ق/661م تا 132ق/749م، حکومت کردند، از معاویي بن ابی‌سفیان تا مروان بن محمد، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص92-111</ref>. | ||
سپس خلفای بنی‌عباس معرفی شده‌اند. اولین خلیفه این سلسله که از 132ق/750م تا 656ق/1258م، حکومت کردند، سفاح عباسی و آخرین آنها، المعتصم‌بالله می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص113-162</ref>. این سلسله سرانجام به‌واسطه حملات هلاکوخان مغول به بغداد، درهم شکسته و منقرض گردید<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | سپس خلفای بنی‌عباس معرفی شده‌اند. اولین خلیفه این سلسله که از 132ق/750م تا 656ق/1258م، حکومت کردند، سفاح عباسی و آخرین آنها، المعتصم‌بالله می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص113-162</ref>. این سلسله سرانجام به‌واسطه حملات هلاکوخان مغول به بغداد، درهم شکسته و منقرض گردید<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۸: | ||
[[رده: تاریخ آسیا]] | [[رده: تاریخ آسیا]] | ||
[[رده: تاریخ کشورهای عربی]] | [[رده: تاریخ کشورهای عربی]] | ||
[[رده:خرداد(99)]] | [[رده:خرداد(99)]] | ||