۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[حربي، ابراهيم بن اسحاق]] (نويسنده) | ||
[[عايد، سليمان بن ابراهيم]] (محقق) | [[عايد، سليمان بن ابراهيم]] (محقق) | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''غريب الحديث'''، اثر ابواسحاق ابراهیم بن اسحاق حربی (198-285ق)، کتابی است درباره واژه‌های ناآشنا، نامفهوم و یا دیریاب به‌کاررفته در احادیث و روایات که با تحقیق سلیمان بن ابراهیم بن محمد عاید به چاپ رسیده است. | '''غريب الحديث'''، اثر [[حربي، ابراهيم بن اسحاق|ابواسحاق ابراهیم بن اسحاق حربی]] (198-285ق)، کتابی است درباره واژه‌های ناآشنا، نامفهوم و یا دیریاب به‌کاررفته در احادیث و روایات که با تحقیق سلیمان بن ابراهیم بن محمد عاید به چاپ رسیده است. | ||
==سخن بزرگان درباره کتاب== | ==سخن بزرگان درباره کتاب== | ||
ابن | [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]]، کتاب «غريب الحديث» را وصف کرده <ref>ر.ک: خودکار، ملیحه و مقدمه، ج1، ص52</ref> و ابن اثیر نیز به تعریف از آن پرداخته است؛ از جمله فرموده است: این کتاب گرچه دارای فواید بسیار و منافع بزرگ است، چون مؤلف آن امام، حافظ، متقن، آگاه به فقه و حدیث و لغت و ادب بوده، ولی به‌خاطر طولانی و گسترده بودنش، متروک و مهجور واقع شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص52</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
حربی، به دلیل اعتقاد به باورهای اهل حدیث درباره افضلیت خلفا، کتاب خود را نیز به همین‌گونه آغاز کرده است. وی ابتدا متن حدیث را با سلسله سند کامل نقل کرده، سپس به بیان معنای کلمه غریب پرداخته و آنچه در توضیح آن از صحابه و تابعین نقل شده، آورده و در مواردی از قرآن و اشعار عرب، شواهدی را ذکر کرده است. | حربی، به دلیل اعتقاد به باورهای اهل حدیث درباره افضلیت خلفا، کتاب خود را نیز به همین‌گونه آغاز کرده است. وی ابتدا متن حدیث را با سلسله سند کامل نقل کرده، سپس به بیان معنای کلمه غریب پرداخته و آنچه در توضیح آن از صحابه و تابعین نقل شده، آورده و در مواردی از قرآن و اشعار عرب، شواهدی را ذکر کرده است. | ||
عاید، به‌تفصیل از ویژگی‌های این کتاب، با ذکر شواهد گوناگون، بحث نموده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | عاید، به‌تفصیل از ویژگی‌های این کتاب، با ذکر شواهد گوناگون، بحث نموده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
===بهره بزرگان از غريب الحديث=== | ===بهره بزرگان از غريب الحديث=== | ||
مفصل بودن کتاب و مباحث آن، سبب دشواریابی احادیث و مهجور ماندن کتاب شده، اما این اثر همچنان مورد استفاده محدثان بوده و کسانی چون ابوبکر محمد بن قاسم انباری، ابومنصور محمد بن احمد ازهری و ابوعبید بکری از آن مطالبی را نقل کرده‌اند<ref>ر.ک: خودکار، ملیحه</ref>. از دیگر کسانی که مطالبی را از این کتاب در آثار خود ذکر کرده‌اند، عبارتند از: ابوالفتح عثمان بن جنی (متوفی 392ق) در کتاب | مفصل بودن کتاب و مباحث آن، سبب دشواریابی احادیث و مهجور ماندن کتاب شده، اما این اثر همچنان مورد استفاده محدثان بوده و کسانی چون ابوبکر محمد بن قاسم انباری، ابومنصور محمد بن احمد ازهری و ابوعبید بکری از آن مطالبی را نقل کرده‌اند<ref>ر.ک: خودکار، ملیحه</ref>. از دیگر کسانی که مطالبی را از این کتاب در آثار خود ذکر کرده‌اند، عبارتند از: [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح عثمان بن جنی]] (متوفی 392ق) در کتاب «[[الخصائص]]»<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص65</ref>، [[جوالیقی، موهوب بن احمد|ابومنصور موهوب بن احمد جوالیقی]] (465- 540ق) در کتاب «[[المعرب من الکلام الأعجمي علي حروف المعجم|المعرب]]»<ref>ر.ک: همان، ص70- 71</ref>، [[زرکشی]] (متوفی 794ق) در کتاب «[[البرهان في علوم القرآن|البرهان]]»<ref>ر.ک: همان، ص74</ref>، [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|حافظ ابن رجب حنبلی]] (متوفی 795ق) در «[[جامع العلوم و الحكم]]»<ref>ر.ک: همان</ref>، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] (متوفی 852ق) در «[[فتح الباری شرح صحیح البخاری|فتح الباري]]»، «ا[[الإصابة في تمييز الصحابة|لإصابة]]» و «[[تهذيب التهذيب]]»<ref>ر.ک: همان، ص58- 76</ref>. | ||
همچنین نمونه‌هایی از تأثیر کتاب حربی را در تألیف کتاب‌های غريب الحديث پس از او می‌توان یافت که از جمله آنها، عبارتند از ابوعبید احمد بن محمد هروی صاحب «الأزهري» (متوفی 1401ق)<ref>ر.ک: همان، 82</ref>، عبدالغافر فارسی (متوفی 529ق)<ref>ر.ک: همان، ص83</ref>، قاضی عیاض بن موسی یحصبی (متوفی 544ق)<ref>ر.ک: همان</ref>، ابوموسی مدینی اصفهانی (متوفی 581ق)<ref>ر.ک: همان، ص84</ref>. | همچنین نمونه‌هایی از تأثیر کتاب حربی را در تألیف کتاب‌های غريب الحديث پس از او می‌توان یافت که از جمله آنها، عبارتند از ابوعبید احمد بن محمد هروی صاحب «الأزهري» (متوفی 1401ق)<ref>ر.ک: همان، 82</ref>، عبدالغافر فارسی (متوفی 529ق)<ref>ر.ک: همان، ص83</ref>، قاضی عیاض بن موسی یحصبی (متوفی 544ق)<ref>ر.ک: همان</ref>، ابوموسی مدینی اصفهانی (متوفی 581ق)<ref>ر.ک: همان، ص84</ref>. | ||
ابن اثیر در | [[ابن اثیر، مبارک بن محمد|ابن اثیر]] در «[[النهاية في غريب الحديث و الأثر]]»، ضمن ستودن «غريب الحديث» حربی، مفصل بودن کتاب را علت مهجور ماندن آن ذکر کرده، اما به کامل و جامع بودن آن اشاره کرده و خود در تألیف کتابش از آن بهره برده است. بنا بر تحقیق سلیمان بن ابراهیم عاید، تنها نسخه موجود از «غريب الحديث»، نسخه‌ای ناقص از بخش پنجم کتاب در کتابخانه ظاهریه دمشق (موجود در «مكتبة الإسلام») است و خود وی متن انتقادی آن را منتشر کرده است. دخیل بن صالح لحیدان در مقاله‌ای به بررسی و تخریج برخی احادیث مرفوع «غريب الحديث» حربی پرداخته است<ref>ر.ک: خودکار، ملیحه</ref>. | ||
===ویژگی‌های کتاب=== | ===ویژگی‌های کتاب=== | ||