۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''زهر الآداب و ثمر الألباب'''، ابوالاسحاق ابراهیم بن علی حصری قیروانی (متوفی 453ق)، گزیده‌ای از متون ادبی قدیمی است که به زبان عربی و در قرن پنجم هجری نوشته شده است. | '''زهر الآداب و ثمر الألباب'''، [[حصری، ابراهیم بن علی|ابوالاسحاق ابراهیم بن علی حصری قیروانی]] (متوفی 453ق)، گزیده‌ای از متون ادبی قدیمی است که به زبان عربی و در قرن پنجم هجری نوشته شده است. | ||
تحقیق کتاب به قلم محمد زکی مبارک و محمد محیی‌الدین عبدالحمید صورت گرفته است. | تحقیق کتاب به قلم [[زکي مبارک، محمد|محمد زکی مبارک]] و [[عبدالحميد، محمد محيي‌الدين|محمد محیی‌الدین عبدالحمید]] صورت گرفته است. | ||
===انگیزه نگارش=== | ===انگیزه نگارش=== | ||
حصری خود در توضیح سبب نگارش این کتاب گفته است که آن را به درخواست ابوالفضل عباس بن سلیمان - که احتمالا منشی یکی از صاحب‌منصبان بوده - نوشته است. برخی گفته‌اند که حصری «زهر الآداب» را برای رسیدن به سمت دبیری برای ابوالفضل عباس نوشته است<ref>باقر، علیرضا، ج21، ص53</ref>. | [[حصری، ابراهیم بن علی|حصری]] خود در توضیح سبب نگارش این کتاب گفته است که آن را به درخواست ابوالفضل عباس بن سلیمان - که احتمالا منشی یکی از صاحب‌منصبان بوده - نوشته است. برخی گفته‌اند که [[حصری، ابراهیم بن علی|حصری]] «زهر الآداب» را برای رسیدن به سمت دبیری برای ابوالفضل عباس نوشته است<ref>باقر، علیرضا، ج21، ص53</ref>. | ||
===اهمیت کتاب=== | ===اهمیت کتاب=== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با دو مقدمه از زکی مبارک و نویسنده آغاز و مطالب در چهار جلد، تنظیم شده است. | کتاب با دو مقدمه از [[زکي مبارک، محمد|زکی مبارک]] و نویسنده آغاز و مطالب در چهار جلد، تنظیم شده است. | ||
این کتاب به گفته خود حصری، گزیده‌ای از نوادر کوتاه نثر و نظم است که تقریبا بی‌هیچ ترتیب و تبویبی، در کنار هم قرار گرفته است تا با توجه به تنوعی که دارد، موجب انبساط خاطر خواننده شود. بخش عمده‌ای از این متون، برگرفته از آثار بزرگان ادب سده 4ق، به‌ویژه بدیع‌الزمان همدانی، میکالی (متوفی 436ق/ 1044م)، خوارزمی (متوفی 383ق/ 993م)، صاحب بن عباد (متوفی 385ق/ 995م)، قابوس بن وشمگیر (متوفی 403ق/ 1012م) و ابومنصور ثعالبی (متوفی 429ق/ 1038م) است<ref>باقر، علیرضا، ج21، ص54-53</ref>. | این کتاب به گفته خود حصری، گزیده‌ای از نوادر کوتاه نثر و نظم است که تقریبا بی‌هیچ ترتیب و تبویبی، در کنار هم قرار گرفته است تا با توجه به تنوعی که دارد، موجب انبساط خاطر خواننده شود. بخش عمده‌ای از این متون، برگرفته از آثار بزرگان ادب سده 4ق، به‌ویژه [[بدیع‌الزمان همدانی، احمد بن حسین|بدیع‌الزمان همدانی]]، [[میکالی]] (متوفی 436ق/ 1044م)، [[خوارزمی، محمد بن عباس|خوارزمی]] (متوفی 383ق/ 993م)، [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] (متوفی 385ق/ 995م)، قابوس بن وشمگیر (متوفی 403ق/ 1012م) و [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور ثعالبی]] (متوفی 429ق/ 1038م) است<ref>باقر، علیرضا، ج21، ص54-53</ref>. | ||
===منابع کتاب=== | ===منابع کتاب=== | ||
از جمله منابع کتاب می‌توان از | از جمله منابع کتاب می‌توان از «[[البيان و التبيين]]» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «[[سحر البلاغة]]» [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|عبدالملک ثعالبى]] نام برد<ref>ر.ک: حسینی آهق، زحل، ج13، ص510</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در مقدمه مؤلف، شیوه کار نویسنده توضیح داده شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، همان، ص34</ref>. | در مقدمه مؤلف، شیوه کار نویسنده توضیح داده شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، همان، ص34</ref>. | ||
حصری در این کتاب قاعده و مبنای خاصی در تفسیر متون ندارد و به تعیین درست و نادرست آن نیز نپرداخته است. وی از کنار مطالب آشنا و تکراری گذشته و مانند ابن عبدربه تنها به بیان آثار شرقی پرداخته و به‌ندرت به آثار مغربیان توجه کرده است؛ شیوه‌ای که در سنت ادبی اندلس بنیان نهاده شد و رفته‌رفته در سراسر مغرب اسلامی، سایه گستراند<ref>باقر، علیرضا، ج21، ص54</ref>. | [[حصری، ابراهیم بن علی|حصری]] در این کتاب قاعده و مبنای خاصی در تفسیر متون ندارد و به تعیین درست و نادرست آن نیز نپرداخته است. وی از کنار مطالب آشنا و تکراری گذشته و مانند ابن عبدربه تنها به بیان آثار شرقی پرداخته و به‌ندرت به آثار مغربیان توجه کرده است؛ شیوه‌ای که در سنت ادبی اندلس بنیان نهاده شد و رفته‌رفته در سراسر مغرب اسلامی، سایه گستراند<ref>باقر، علیرضا، ج21، ص54</ref>. | ||
این کتاب مشهورترین اثر حصرى است. وى با استفاده از منابع مهم و معتبر، برترین اشعار و متون ادبى و حکایت‌هاى اخلاقی و طنزآمیز و نیز بسیارى از فنون بدیعى و شیوه‌ها و سبک‌هاى متنوع نثر را در آن گرد آورد<ref>ر.ک: حسینی آهق، زحل، ج13، ص510</ref>. | این کتاب مشهورترین اثر [[حصری، ابراهیم بن علی|حصرى]] است. وى با استفاده از منابع مهم و معتبر، برترین اشعار و متون ادبى و حکایت‌هاى اخلاقی و طنزآمیز و نیز بسیارى از فنون بدیعى و شیوه‌ها و سبک‌هاى متنوع نثر را در آن گرد آورد<ref>ر.ک: حسینی آهق، زحل، ج13، ص510</ref>. | ||
بااینکه این کتاب گلچینى از مطالب و حکایت‌هاى ادبى است، در آن به نقد ادبى نیز پرداخته شده است؛ از جمله ذکر سرقت‌هاى فراوان شعرى. ازاین‌رو، می‌توان نویسنده آن را از ناقدان بشمار آورد؛ هرچند که نقد و آراى او ذوقى است و به‌ندرت از احکام کلى فراتر می‌رود<ref>ر.ک: همان</ref>. | بااینکه این کتاب گلچینى از مطالب و حکایت‌هاى ادبى است، در آن به نقد ادبى نیز پرداخته شده است؛ از جمله ذکر سرقت‌هاى فراوان شعرى. ازاین‌رو، می‌توان نویسنده آن را از ناقدان بشمار آورد؛ هرچند که نقد و آراى او ذوقى است و به‌ندرت از احکام کلى فراتر می‌رود<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
«زهر الآداب»، ابتدا در 1293 در مصر و سپس چندین بار در حاشیه «العقد الفريد» چاپ شد. در 1304ش/ 1925م، زکى مبارک و در 1332ش/ 1953م، بجاوى، چاپ‌هاى بهترى از آن را منتشر کردند. در 1332 و 1333ش/ 1953 و 1954م، محمد محیی‌الدین عبدالحمید چاپ دیگرى از این کتاب را عرضه کرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | «زهر الآداب»، ابتدا در 1293 در مصر و سپس چندین بار در حاشیه «العقد الفريد» چاپ شد. در 1304ش/ 1925م، [[زکي مبارک، محمد|زکى مبارک]] و در 1332ش/ 1953م، بجاوى، چاپ‌هاى بهترى از آن را منتشر کردند. در 1332 و 1333ش/ 1953 و 1954م، [[عبدالحميد، محمد محيي‌الدين|محمد محیی‌الدین عبدالحمید]] چاپ دیگرى از این کتاب را عرضه کرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نویسنده خود این کتاب را در یک جلد، با نام «نور الظرف و نور الطرف»، خلاصه کرد. لینه ابوصالح آن را در 1345ش/1966، در بیروت منتشر کرد<ref>همان</ref>. | نویسنده خود این کتاب را در یک جلد، با نام «نور الظرف و نور الطرف»، خلاصه کرد. [[لینه ابوصالح]] آن را در 1345ش/1966، در بیروت منتشر کرد<ref>همان</ref>. | ||
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است. | فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است. | ||