۵۳٬۳۲۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''تاریخ گیلان'''، اثر [[فومنی، عبدالفتاح|ملا عبدالفتاح فومنى]] درباره تاريخ محلى ایران | '''تاریخ گیلان'''، اثر [[فومنی، عبدالفتاح|ملا عبدالفتاح فومنى]] درباره تاريخ محلى ایران (تاریخ گیلان) با تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده در یک جلد به زبان فارسی به رشته تحریر درآمده است. | ||
== ارزش كتاب == | == ارزش كتاب == | ||
نویسنده تاريخ گيلان با اين كه با حكم شاه عباس صفوى، مأمور تنقيح محاسبات چهارده ساله گيلان بيه‌پس شده و در اين زمينه دقت و امعان نظر داشته است، اهل قلم و نویسنده خوبى نيست. عبارات كتاب سلاست و روانى ندارد و گاهى معنى صحيح و اصلى جمله‌ها، زير عبارات پيچيده و نارسا پوشيده و پنهان مى‌ماند. عبدالفتاح مردى گوشه‌نشين بود و پاره‌اى از سوانح و اتفاقات عجيب گيلان، او را وادار به نوشتن اين كتاب كرد. از مردى گوشه‌نشين كه بعدا گرفتاری‌های ادارى و ديوانى نيز پيدا كرده است، بيش از اين توقع داشتن، از انصاف دور است. | نویسنده تاريخ گيلان با اين كه با حكم شاه عباس صفوى، مأمور تنقيح محاسبات چهارده ساله گيلان بيه‌پس شده و در اين زمينه دقت و امعان نظر داشته است، اهل قلم و نویسنده خوبى نيست. عبارات كتاب سلاست و روانى ندارد و گاهى معنى صحيح و اصلى جمله‌ها، زير عبارات پيچيده و نارسا پوشيده و پنهان مى‌ماند. عبدالفتاح مردى گوشه‌نشين بود و پاره‌اى از سوانح و اتفاقات عجيب گيلان، او را وادار به نوشتن اين كتاب كرد. از مردى گوشه‌نشين كه بعدا گرفتاری‌های ادارى و ديوانى نيز پيدا كرده است، بيش از اين توقع داشتن، از انصاف دور است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مصحح و مؤلف آغاز و مطالب در دو فصل تنظیم و ارائه شده است. | |||
== گزارش محتوا == | |||
مؤلف، در مقدمه كتاب خود چنين نوشته است: «در اين پنجاه سال كه مملكت معموره دار المرز به تصرف سلاطين اسحاقيه درآمده، فترات و انقلابات و هجوم و ازدحام عوام مثل فتور غريب شاه مشاهده نشده بود. اين فقير بى‌بضاعت را كه به گوشه دهقانى به عزلت و انقطاع به سر مى‌برد، به خاطر فاتر خطور نمود كه قضيه مذكوره را به نوعى كه سانح شده بود، تأليف نمايد.» بعد متوجه مى‌شود كه ساير وقايع گيلان نيز ضبط و ثبتى ندارد. شمه‌اى از حالات ملوك و سلاطين مازندران و گسكر و آستارا و لنگركنان را در عصر تسلط صفويه نيز بر كتاب مى‌افزايد و كتاب حاضر را گردآورى مى‌كند. اگر كسى بتواند، نثر ناهموار و سست كتاب را تحمل كند، مطالب تاريخى كتاب خواندنى است و نكات تازه‌اى در آن پيدا مى‌شود. | |||
در یک نگاه گذرا مطالب کتاب در دو فصل عبارتند از: | |||
فصل اول - در حالات ادبار و انكسار دولت مظفر سلطان مرحوم والى گيلان بيه‌پس رشت و انقراض دولت سلاطين اسحاقيه كه از آن زمان الى الآن مدت ممتد يك صد و چهل و دو سال مصروف شده است. | فصل اول - در حالات ادبار و انكسار دولت مظفر سلطان مرحوم والى گيلان بيه‌پس رشت و انقراض دولت سلاطين اسحاقيه كه از آن زمان الى الآن مدت ممتد يك صد و چهل و دو سال مصروف شده است. | ||
فصل دوم- در احوال جلاى مغفورى خان احمدخان حاكم و والى ولايت بيه پيش لاهيجان و ابتلاى پسران شاه جمشيدخان و به قتل رسيدن امير سياوش خان حاكم گسكر و عصيان امير حمزه خان طالش - حاكم آستارا - و به قتل آمدن او در ولايت شيروان و استيصال ملوك مازندران و تصرف نمودن سلاطين صفويه در ممالك گيلان و مازندران و غير آن. | فصل دوم- در احوال جلاى مغفورى خان احمدخان حاكم و والى ولايت بيه پيش لاهيجان و ابتلاى پسران شاه جمشيدخان و به قتل رسيدن امير سياوش خان حاكم گسكر و عصيان امير حمزه خان طالش - حاكم آستارا - و به قتل آمدن او در ولايت شيروان و استيصال ملوك مازندران و تصرف نمودن سلاطين صفويه در ممالك گيلان و مازندران و غير آن. | ||
تاريخ گيلان، فرهنگى از اصطلاحات حسابدارى است، صدها اصطلاح حسابدارى دوران صفويان، در اين كتاب آمده است كه امروز از نظر آشنايى با تشكيلات حسابدارى آن زمان و نحوه وصول و خرج كردن ماليات و عوايد دولتى به كار اهل تتبع خواهد آمد. چون خود عبدالفتاح نویسنده و بازرس حساب بوده، هر يك از اين اصطلاحات را بسيار به جا و دقيق به كار برده است. پاره‌اى از آن‌ها را در كتاب به ترتيب حروف الفبا ياد شده است. | تاريخ گيلان، فرهنگى از اصطلاحات حسابدارى است، صدها اصطلاح حسابدارى دوران صفويان، در اين كتاب آمده است كه امروز از نظر آشنايى با تشكيلات حسابدارى آن زمان و نحوه وصول و خرج كردن ماليات و عوايد دولتى به كار اهل تتبع خواهد آمد. چون خود عبدالفتاح نویسنده و بازرس حساب بوده، هر يك از اين اصطلاحات را بسيار به جا و دقيق به كار برده است. پاره‌اى از آن‌ها را در كتاب به ترتيب حروف الفبا ياد شده است. | ||