۶۱٬۱۸۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = NUR59667J1.jpg | عنوان = معجم الشيوخ | عنوان‌های دیگر =...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''معجم الشيوخ'''، اثر ابوالحسن محمد بن احمد بن جمیع صیداوی (305- 402ق)، کتابی است که در آن، مؤلف به | '''معجم الشيوخ'''، اثر ابوالحسن محمد بن احمد بن جمیع صیداوی (305- 402ق)، کتابی است که در آن، مؤلف به شرح‌حال شیوخ و اساتید خود پرداخته است. | ||
این کتاب با تحقیق عمر عبدالسلام تدمری و همراه با «ذیل المنتقی من المعجم و حدیث السكن بن جميع» به چاپ رسیده است. | این کتاب با تحقیق عمر عبدالسلام تدمری و همراه با «ذیل المنتقی من المعجم و حدیث السكن بن جميع» به چاپ رسیده است. | ||
اثر حاضر، یکی از کتب تراث اسلامی است که توسط یکی از علمای لبنان، به رشته تحریر درآمده است<ref>مقدمه، ص5</ref>. وی برای کسب دانش و شنیدن حدیث، شهرهای شام، عراق، مصر، حجاز و ایران را زیر پا نهاده و در کتاب حاضر، استادانی را که از آنان حدیث شنیده، نام برده و | اثر حاضر، یکی از کتب تراث اسلامی است که توسط یکی از علمای لبنان، به رشته تحریر درآمده است<ref>مقدمه، ص5</ref>. وی برای کسب دانش و شنیدن حدیث، شهرهای شام، عراق، مصر، حجاز و ایران را زیر پا نهاده و در کتاب حاضر، استادانی را که از آنان حدیث شنیده، نام برده و شرح‌حال آنان را یاد کرده است<ref>طباطبایی، سید کاظم، ص151- 152</ref>. | ||
گلدزیهر کتاب حاضر را همان «مسند» ابن جمیع دانسته و این | گلدزیهر کتاب حاضر را همان «مسند» ابن جمیع دانسته و این ظاهراً درست نیست؛ چه اینکه در پاره‌ای از منابع، هم معجم و هم مسند را از آثار او دانسته‌اند و از مسند منسوب به ابن جمیع، نشانی در دست نیست<ref>همان، ص152</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
مطالب کتاب، در دو قسم مقدمه تحقیق و متن، ارائه | مطالب کتاب، در دو قسم مقدمه تحقیق و متن، ارائه گردیده است. | ||
متن کتاب شامل مقدمه | متن کتاب شامل مقدمه مؤلف و شیوخ و اساتید نویسنده به ترتیب حروف الفباست. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
قسم اول، مقدمه تحقیق بوده و شامل چهار بخش زیر می‌باشد: | قسم اول، مقدمه تحقیق بوده و شامل چهار بخش زیر می‌باشد: | ||
در بخش نخست، به | در بخش نخست، به شرح‌حال ابن جمیع پرداخته شده و اطلاعاتی پیرامون خانواده<ref>متن کتاب، ص9</ref> و سفرهایی که برای کسب علم و شنیدن روایات، به بلاد مختلفی همچون ابله، اثارب، اصفهان، انطاکیه، اهواز، بالس، بصره، بغداد، بیت‌المقدس، بیروت، حمص، دمشق، دیامط، رصافه، رقه، شیراز، صنعا، صور، صیدا، طرابلس، طرسوس، عرقه، عین زربه، فسطاط، قرقیسا، قلزم، کفربیا، کوفه، مصر و همدان انجام داده، ارائه گردیده است<ref>همان، ص13</ref>. | ||
ابن جمیع پس از اتمام سفرها و رسیدن به موطن خود، در مسجد جامع صیدا، کرسی روایت علم نموده و به روایت پرداخت. | ابن جمیع پس از اتمام سفرها و رسیدن به موطن خود، در مسجد جامع صیدا، کرسی روایت علم نموده و به روایت پرداخت. ازاین‌رو در بخش دوم، به معرفی کسانی (شاگردانی) پرداخته شده است که از وی، کسب روایت کرده‌اند. از جمله این افراد، می‌توان از ابراهیم بن محمد بن ابی سهل مروزی، احمد بن حسن بن محمد بن احمد بن احمد بن عبدالرحمن بن جمیع، احمد بن محمد بن عبدالله با مخ، احمد بن محمد بن یوسف بن مرده، حسین بن محمد بن احمد بن حسین بن احمد بن طلاب بن کثیر بن حماد بن فضل و خلف بن محمد بن علی بن حمدون، نام برد<ref>همان، ص16- 27</ref>. | ||
در بخش سوم، به توصیف نسخ «معجم الشیوخ» و محتویات آن، پرداخته شده<ref>همان، ص35</ref> و در بخش چهارم، اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، توضیح داده شده است<ref>همان، ص39- 40</ref>. | در بخش سوم، به توصیف نسخ «معجم الشیوخ» و محتویات آن، پرداخته شده<ref>همان، ص35</ref> و در بخش چهارم، اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، توضیح داده شده است<ref>همان، ص39- 40</ref>. | ||
قسم دوم که متن اصلی کتاب می‌باشد، به | قسم دوم که متن اصلی کتاب می‌باشد، به شرح‌حال شیوخ مصنف، اختصاص یافته است. مؤلف، در مقدمه‌ای که به ابتدای کتاب افزوده، به روش کار خویش اشاره نموده است. وی اسامی شیوخ خود را در چهار جزء و به ترتیب حروف الفباء ذکر کرده است، اما به دلیل تبرک به نام پیامبر(ص)، اسامی را با نام کسانی که نامشان «محمد» می‌باشد، آغاز نموده است<ref>همان، ص55- 56</ref>. | ||
مصنف پس از ذکر نام شیوخ و ارائه | مصنف پس از ذکر نام شیوخ و ارائه شرح‌حال آنان و ذکر نام شهر محل زندگیشان، روایت یا حکایتی را از هریک، نقل کرده است. از جمله این شیوخ، می‌توان از افراد زیر، نام برد: ابوالعباس اثرم، محمد بن احمد بن حماد بن ثعلب مقری<ref>همان، ص59</ref>؛ محمد بن ابراهیم بن ابی رجال صلحی<ref>همان، ص80</ref>؛ محمد بن سهل بن محمد بن جعفر بن جمال<ref>همان، ص112</ref>؛ ابوعیسی احمد بن اسحاق بن عبدالله انماطی<ref>همان، ص186</ref>؛ ابوالحسن احمد بن فضل بن نضر صنعانی<ref>همان، ص205</ref>؛ ابونوح سلامه بن احمد بن مسلم<ref>همان، ص284</ref>؛ ابومحمد صرد بن عمر بن محمد<ref>همان، ص290</ref> و ابوالحسین علی بن احمد حرانی<ref>همان، ص328</ref>. | ||
پس از ذکر اسامی، ابتدا به معرفی شیوخی پرداخته شده است که به کنیه<ref>همان، ص380</ref>، یا ابناء معروف می‌باشند، مانند ابن ابی ایوب و ابن ربیع<ref>همان، ص389</ref> و سپس، موارد زیر، به عنوان ملحقات، به کتاب افزوده شده است: آنچه ابن جمیع روایت کرده و در معجم ذکر نشده است<ref>همان، ص393</ref> و شیوخی که در معجم ذکر نشده‌اند<ref>همان، ص401</ref>. | پس از ذکر اسامی، ابتدا به معرفی شیوخی پرداخته شده است که به کنیه<ref>همان، ص380</ref>، یا ابناء معروف می‌باشند، مانند ابن ابی ایوب و ابن ربیع<ref>همان، ص389</ref> و سپس، موارد زیر، به عنوان ملحقات، به کتاب افزوده شده است: آنچه ابن جمیع روایت کرده و در معجم ذکر نشده است<ref>همان، ص393</ref> و شیوخی که در معجم ذکر نشده‌اند<ref>همان، ص401</ref>. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهارس کتاب که عبارتند از فهرست اسامی شیوخ | فهارس کتاب که عبارتند از فهرست اسامی شیوخ برحسب حروف معجم؛ آیات؛ احادیث برحسب ورود در تراجم؛ احادیث بر اساس حروف الفباء؛ ابیات شعر؛ شهرها و اماکن و مصادر و مراجع مورد استفاده محقق، در انتهای آن، جای گرفته است. | ||
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص209</ref>، به تخریج روایات و صحت و ضعف آن، | در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص209</ref>، به تخریج روایات و صحت و ضعف آن، شرح‌حال اعلام و شیوخ مذکور در متن، پرداخته شده است<ref>همان، ص212</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# | # طباطبایی، سید کاظم، «مسندنویسی در تاریخ حدیث»، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلام حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1377. | ||
== وابسته‌ها == | == وابسته‌ها == | ||