۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
←وابسته‌ها
جز (جایگزینی متن - 'سيد' به 'سيد ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[بنیاد بعثت، واحد تحقیقات اسلامی]] (محقق) | [[بنیاد بعثت، واحد تحقیقات اسلامی]] (محقق) | ||
[[بحرانی، هاشم بن سلیمان]] (نویسنده) | [[بحرانی، سید هاشم بن سلیمان]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 97/3 /ب3ت7 | | کد کنگره =BP 97/3 /ب3ت7 | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =5 | | تعداد جلد =5 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01911 | ||
| کتابخوان همراه نور =01911 | | کتابخوان همراه نور =01911 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تفسير البرهان''' اثر [[بحرانی، سید هاشم بن سلیمان|علامه سيد هاشم بحرانى]] از تفاسير بنام شيعه مى‌باشد. | |||
== انگیزه تأليف == | |||
مؤلف با چينش سه مقدمه، انگیزه خود را بيان مى‌دارد: | |||
مؤلف با چينش سه مقدمه، | |||
#همه بر شرف و بلندمرتبگى شأن قرآن، واقفند و مى‌دانند كه نجات در تمسك به آن است. بحث، تلاوت و تفكر در معانى آن، سبب حيات قلب‌ها و علم و عمل بدان، سبب تخلص از سختى‌هاست. | #همه بر شرف و بلندمرتبگى شأن قرآن، واقفند و مى‌دانند كه نجات در تمسك به آن است. بحث، تلاوت و تفكر در معانى آن، سبب حيات قلب‌ها و علم و عمل بدان، سبب تخلص از سختى‌هاست. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۷: | ||
[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|علامه آقابزرگ تهرانى]] در جلد 3 صفحه 93 [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مى‌نويسد: «علامه بحرانى، در تفسير «البرهان» بسيارى از احاديث رسيده از اهل‌بيت(ع) در تفسير قرآن را جمع نموده است». | [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|علامه آقابزرگ تهرانى]] در جلد 3 صفحه 93 [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مى‌نويسد: «علامه بحرانى، در تفسير «البرهان» بسيارى از احاديث رسيده از اهل‌بيت(ع) در تفسير قرآن را جمع نموده است». | ||
صاحب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] در جلد 8، ص181 به بعد مى‌نويسد: «[[بحرانی، هاشم بن سلیمان|سيد هاشم بحرانى]] در كتاب البرهان، مقدارى از اخبار وارده در تفسير را از كتب قديمه غريبه و غير آن جمع نمود». | صاحب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] در جلد 8، ص181 به بعد مى‌نويسد: «[[بحرانی، سید هاشم بن سلیمان|سيد هاشم بحرانى]] در كتاب البرهان، مقدارى از اخبار وارده در تفسير را از كتب قديمه غريبه و غير آن جمع نمود». | ||
مؤلف در مقدمه خود مى‌نويسد: كتاب «البرهان»، شما را بر بسيارى از اسرار علوم قرآن آگاه مى‌سازد. برخى مسائل علوم شرعى، قصص و اخبار انبياء(ع) و فضائل اهل‌بيت امامت(ع) را برای شما، روشن مى‌گرداند و در خاتمه كتاب مى‌فرمايد: اين كتاب، مشتمل بر بسيارى از روايات تفسيرى اهل‌بيت(ع) مى‌باشد و شامل كثيرى از فضايل آنها و آيات نازله در شأن و حق آنها و | مؤلف در مقدمه خود مى‌نويسد: كتاب «البرهان»، شما را بر بسيارى از اسرار علوم قرآن آگاه مى‌سازد. برخى مسائل علوم شرعى، قصص و اخبار انبياء(ع) و فضائل اهل‌بيت امامت(ع) را برای شما، روشن مى‌گرداند و در خاتمه كتاب مى‌فرمايد: اين كتاب، مشتمل بر بسيارى از روايات تفسيرى اهل‌بيت(ع) مى‌باشد و شامل كثيرى از فضايل آنها و آيات نازله در شأن و حق آنها و دربرگیرنده بسيارى از علوم احكام و آداب، قصص انبياء و علوم ديگرى است كه در كتاب ديگرى نخواهيد يافت. | ||
در مقدمه مى‌نويسد: من روايات را از كتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعى انتخاب كردم كه مؤلفين آنها از مشايخ معتبر و علماى منتجب هستند. | در مقدمه مى‌نويسد: من روايات را از كتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعى انتخاب كردم كه مؤلفين آنها از مشايخ معتبر و علماى منتجب هستند. | ||
وى در مقدمه 16، مصادر كتاب و مؤلفان آنها را بيان مى‌كند و مى‌فرمايد: اغلب روايات را از طريق اماميه نقل كرده‌ام، ولى در آنجايى كه روايات اهل سنت موافق روايات اهل‌بيت(ع) يا در بيان فضائل اهل‌بيت(ع) هستند، از آنها نيز نقل نموده‌ام. از [[ | وى در مقدمه 16، مصادر كتاب و مؤلفان آنها را بيان مى‌كند و مى‌فرمايد: اغلب روايات را از طريق اماميه نقل كرده‌ام، ولى در آنجايى كه روايات اهل سنت موافق روايات اهل‌بيت(ع) يا در بيان فضائل اهل‌بيت(ع) هستند، از آنها نيز نقل نموده‌ام. از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نيز مقدار كمى در تفسير آيات، نقل كرده‌ام؛ زيرا او شاگرد [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] بوده است. | ||
مى‌نويسد: در جايى كه در تفسير آيات، روايت صريح و مستندى از اهل‌بيت(ع) نيافتم، آنچه را على بن ابراهیم قمى (كه فردى ثقه مى‌باشد) در تفسير خود آورده، نقل كرده‌ام؛ زيرا تفسير او منسوب به [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مى‌باشد. | مى‌نويسد: در جايى كه در تفسير آيات، روايت صريح و مستندى از اهل‌بيت(ع) نيافتم، آنچه را على بن ابراهیم قمى (كه فردى ثقه مى‌باشد) در تفسير خود آورده، نقل كرده‌ام؛ زيرا تفسير او منسوب به [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مى‌باشد. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۷: | ||
منتهى، جمع‌آورى و تنظيم، مرحله اول كار است. مرحله دوم، تنقيح و تصفيه آثار تفسيرى مرويه از اهل‌بيت(ع) و جداسازى صحيح از غير آن و مرحله سوم، استخراج و استنباط اصول و خطوط كلى شيوه تفسيرى اهل‌بيت(ع) مى‌باشد. بدون تكميل هر سه مرحله، نمى‌توان از روايات تفسيرى اهل‌بيت(ع) بهره فراوانى برد؛ بنابراین برای افراد غير متخصص در شناخت روايات، بسيار مشكل به نظر مى‌رسد كه بتوانند با استناد به روايات اين دو مجموعه تفسير روائى (البرهان و نور الثقلين)، قطع به نظر تفسيرى ائمه(ع) پيدا كنند. | منتهى، جمع‌آورى و تنظيم، مرحله اول كار است. مرحله دوم، تنقيح و تصفيه آثار تفسيرى مرويه از اهل‌بيت(ع) و جداسازى صحيح از غير آن و مرحله سوم، استخراج و استنباط اصول و خطوط كلى شيوه تفسيرى اهل‌بيت(ع) مى‌باشد. بدون تكميل هر سه مرحله، نمى‌توان از روايات تفسيرى اهل‌بيت(ع) بهره فراوانى برد؛ بنابراین برای افراد غير متخصص در شناخت روايات، بسيار مشكل به نظر مى‌رسد كه بتوانند با استناد به روايات اين دو مجموعه تفسير روائى (البرهان و نور الثقلين)، قطع به نظر تفسيرى ائمه(ع) پيدا كنند. | ||
[[معرفت، | [[معرفت، محمدهادی|آيت‌الله معرفت]] در «التفسير و المفسرون»، صفحه 330-331 مى‌نويسد: «[[بحرانی، سید هاشم بن سلیمان|سيد هاشم بحرانى]] از محدثين فاضل و متتبعين روايات و گردآورندگان اخبار محسوب مى‌شود. ايشان در اين گردآورى هيچ‌گونه اظهار نظرى در جرح، تعديل، تأويل روايات مخالف عقل و نقل صريح يا جمع منطقى روايات مخالف و معارض، نمى‌نمايد و اين شيوه‌اى است كه اكثر اخباریين برگزيده‌اند. او در تفسير خود به كتبى اعتماد كرده است كه از حيث استناد به معصوم(ع) متزلزل بوده، اعتبارى به آنها نيست و نيز از كتبى نقل نموده كه مملو از روايات جعلى مى‌باشند، علاوه بر اينكه برخى روايات نقل‌شده داراى ضعف اسناد و يا مرسله مى‌باشند. در اسناد روايات به معصومين(ع) طريقه احتياط را پيش نگرفته است؛ در جايى كه حديث، منسوب به امام(ع) است، آن را به امام(ع) نسبت مى‌دهد. اضافه بر اينكه تمام آيات قرآن را در بر نمى‌گیرد. با اين وصف، البرهان در نوع خود، مجموعه كم‌نظيرى است كه لابه‌لاى آن، روايات هدايت‌بخش اهل‌بيت(ع) به محققین تيزبين و نقّاد، ارائه خواهد شد». | ||
آقاى سيد [[ایازی، محمدعلی|محمدعلى ايازى]] در «المفسرون حياتهم و منهجهم»، ص201 مى‌نويسد: «مؤلف از جمله اخباریين است كه تفسير را فقط با روايات واصله از اهل‌بيت(ع) جايز مى‌دانند؛ تفسير از طريق تدبر و اجتهاد و ذوق را منع و تفسير به رواياتى غير از روايات منقول خودشان را نهى كرده‌اند». | آقاى سيد [[ایازی، سید محمدعلی|محمدعلى ايازى]] در «المفسرون حياتهم و منهجهم»، ص201 مى‌نويسد: «مؤلف از جمله اخباریين است كه تفسير را فقط با روايات واصله از اهل‌بيت(ع) جايز مى‌دانند؛ تفسير از طريق تدبر و اجتهاد و ذوق را منع و تفسير به رواياتى غير از روايات منقول خودشان را نهى كرده‌اند». | ||
ايشان ضمن اشاره به اينكه غرض مؤلف در «البرهان»، فقط جمع‌آورى و تنظيم روايات بوده و نسبت به جرح و تعديل و تصحيح آنها، اقدامى انجام نداده است، مى‌نويسد: «مقدمه اين تفسير متعلق به تفسير ديگرى به نام «مرآة الأنوار و مشكوة الأسرار» تأليف ابوالحسن عاملى اصفهانى بوده است كه از حيث ديدگاه با «البرهان» تناسب دارد». | ايشان ضمن اشاره به اينكه غرض مؤلف در «البرهان»، فقط جمع‌آورى و تنظيم روايات بوده و نسبت به جرح و تعديل و تصحيح آنها، اقدامى انجام نداده است، مى‌نويسد: «مقدمه اين تفسير متعلق به تفسير ديگرى به نام «مرآة الأنوار و مشكوة الأسرار» تأليف ابوالحسن عاملى اصفهانى بوده است كه از حيث ديدگاه با «البرهان» تناسب دارد». | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۱: | ||
#بابى در اينكه قرآن، ظاهر و باطن، عام و خاص، محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ دارد و پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع)، اينها را مى‌دانند و اينان راسخون در علمند؛ | #بابى در اينكه قرآن، ظاهر و باطن، عام و خاص، محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ دارد و پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع)، اينها را مى‌دانند و اينان راسخون در علمند؛ | ||
#بابى در تقسيم قرآن از جهت نزول؛ | #بابى در تقسيم قرآن از جهت نزول؛ | ||
#بابى در اينكه قرآن به «إياك | #بابى در اينكه قرآن به «إياك أعنیو اسمعي يا جارة» نازل شده است؛ | ||
#بابى در آنچه راجع به ائمه(ع) نازل شده است؛ | #بابى در آنچه راجع به ائمه(ع) نازل شده است؛ | ||
#بابى در تكميل باب قبل و نهى از تفسير بدون علم؛ | #بابى در تكميل باب قبل و نهى از تفسير بدون علم؛ | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۶: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] [[امین، محسن|سيد محسن امين]] چاپ دارالتعارف للمطبوعات، بيروت، لبنان با تحقيق حسن امين، جلد 10. | #[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] [[امین، سید محسن|سيد محسن امين]] چاپ دارالتعارف للمطبوعات، بيروت، لبنان با تحقيق حسن امين، جلد 10. | ||
#«التفسير و المفسرون في ثوبه القشيب»، [[معرفت، محمدهادی|محمدهادى معرفت]]، نشر الجامعة الرضوية للعلوم الإسلامية، دو جلد، چاپ اول، 1377ش، مشهد مقدس. | #«التفسير و المفسرون في ثوبه القشيب»، [[معرفت، محمدهادی|محمدهادى معرفت]]، نشر الجامعة الرضوية للعلوم الإسلامية، دو جلد، چاپ اول، 1377ش، مشهد مقدس. | ||
#«[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]إلى تصانيف الشيعة»، شيخ [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانى]]، چاپ دار الأضواء بيروت، لبنان، جلدهاى 3، 18، 24 و 25. | #«[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]إلى تصانيف الشيعة»، شيخ [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانى]]، چاپ دار الأضواء بيروت، لبنان، جلدهاى 3، 18، 24 و 25. | ||
#«المفسرون حياتهم و منهجهم»، سيد [[ایازی، محمدعلی|محمدعلى ايازى]]، مؤسسه چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ اول، 1373ش، تهران. | #«المفسرون حياتهم و منهجهم»، سيد [[ایازی، سید محمدعلی|محمدعلى ايازى]]، مؤسسه چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ اول، 1373ش، تهران. | ||
#تفسير «البرهان»، [[بحرانی، هاشم بن سلیمان|سيد هاشم بحرانى]]، چاپ مؤسسه بعثت، قم به‌همراه مقدمه [[آصفی، محمدمهدی|محمدمهدى آصفى]]، 5 جلد. | #تفسير «البرهان»، [[بحرانی، سید هاشم بن سلیمان|سيد هاشم بحرانى]]، چاپ مؤسسه بعثت، قم به‌همراه مقدمه [[آصفی، محمدمهدی|محمدمهدى آصفى]]، 5 جلد. | ||
#دائرةالمعارف تشيع به كوشش جمعى از انديشمندان حوزه و دانشگاه، نشر سعيد محبى، تهران، چاپ اول، جلد سوم و چهارم. | #دائرةالمعارف تشيع به كوشش جمعى از انديشمندان حوزه و دانشگاه، نشر سعيد محبى، تهران، چاپ اول، جلد سوم و چهارم. | ||
#دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاءالدين خرمشاهى]]، انتشارات دوستان تهران، چاپ اول، پاييز 1377، در 2 جلد. | #دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاءالدين خرمشاهى]]، انتشارات دوستان تهران، چاپ اول، پاييز 1377، در 2 جلد. | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۸: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[متن و ترجمه تفسیر روایی البرهان في تفسير القرآن]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||