۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''اللمعة في حكم صلاة الجمعة'''، تقریرات درس خارج [[صدر، اسماعیل|آیت‌الله سید اسماعیل صدر]] (متوفی 1388ق) در بیان حکم نماز جمعه در حال حضور معصوم(ع) و عصر غیبت می‌باشد که به قلم [[صدر، محمد|آیت‌الله سید محمد صدر]] (متوفی 1419ق)، به رشته تحریر درآمده و با تحقیق مؤسسه «المنتظر لإحیاء تراث آل‌الصدر»، به چاپ رسیده است. | |||
'''اللمعة في حكم صلاة الجمعة'''، تقریرات درس خارج آیت‌الله سید اسماعیل صدر (متوفی 1388ق) در بیان حکم نماز جمعه در حال حضور معصوم(ع) و عصر غیبت می‌باشد که به قلم آیت‌الله سید محمد صدر (متوفی 1419ق)، به رشته تحریر درآمده و با تحقیق مؤسسه «المنتظر لإحیاء تراث آل‌الصدر»، به چاپ رسیده است. | |||
==تاریخ نگارش== | ==تاریخ نگارش== | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۷: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه موسسه، ابتدا به شرح مفصل زندگانی آیت‌الله سید اسماعیل<ref>مقدمه دوم، ص9- 17</ref> و سید محمد صدر پراخته شده، سپس اقدامات تحقیقی صورت گرفته در کتاب، توضیح داده شده است<ref>همان، ص18- 37</ref>. | در مقدمه موسسه، ابتدا به شرح مفصل زندگانی [[صدر، اسماعیل|آیت‌الله سید اسماعیل]]<ref>مقدمه دوم، ص9- 17</ref> و [[صدر، محمد|سید محمد صدر]] پراخته شده، سپس اقدامات تحقیقی صورت گرفته در کتاب، توضیح داده شده است<ref>همان، ص18- 37</ref>. | ||
در مقدمه مقرر نیز به اهمیت تعالیم و تشریعات اجتماعی اسلام و ویژگی‌های نماز جمعه، اشاره گردیده است<ref>مقدمه سوم، ص37- 46</ref>. | در مقدمه مقرر نیز به اهمیت تعالیم و تشریعات اجتماعی اسلام و ویژگی‌های نماز جمعه، اشاره گردیده است<ref>مقدمه سوم، ص37- 46</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۲: | ||
روایاتی که در این زمینه مورد استدلال قرار گرفته، به هفت طایفه زیر تقسیم شده است: | روایاتی که در این زمینه مورد استدلال قرار گرفته، به هفت طایفه زیر تقسیم شده است: | ||
# اخباری که صراحت در بیان مشروعیت اقامه نماز جمعه دارد؛ از جمله روایتی از امام باقر(ع) که فرمودند: «إِنَّ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَى اَلنَّاسِ مِنَ اَلْجُمُعَةِ إِلَى اَلْجُمُعَةِ خَمْسٌ وَ ثَلاَثُونَ صَلاَةً، فِيهَا صَلاَةٌ وَاحِدَةٌ فَرَضَهَا اَللَّهُ (عَزَّوَجَلَّ) فِي اَلْجَمَاعَةِ وَ هِيَ اَلْجُمُعَةُ، وَ وَضَعَهَا عَنْ تِسْعَةٍ: عَنِ اَلصَّغِيرِ، وَ اَلْكَبِيرِ، وَ اَلْمَجْنُونِ، وَ اَلْمُسَافِرِ، وَ اَلْعَبْدِ، وَ اَلْمَرْأَةِ، وَ اَلْمَرِيضِ، وَ اَلْأَعْمَى، وَ مَنْ كَانَ عَلَى رَأْسِ فَرْسَخَيْنِ» (همانا آنچه خداوند از جمعه‌اى تا جمعه دیگر براى مردم واجب کرده، سی‌وپنج نماز است که در آن میان یک نماز را با جماعت واجب کرده است که آن نماز جمعه است و آن را از دوش نه گروه برداشته است: خردسال، سالخورده، دیوانه، مسافر، بنده، زن، بیمار، نابینا و هرکس که در فاصله دو فرسخى است)<ref>همان، ص66</ref>. | # اخباری که صراحت در بیان مشروعیت اقامه نماز جمعه دارد؛ از جمله روایتی از امام باقر(ع) که فرمودند: «إِنَّ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَى اَلنَّاسِ مِنَ اَلْجُمُعَةِ إِلَى اَلْجُمُعَةِ خَمْسٌ وَ ثَلاَثُونَ صَلاَةً، فِيهَا صَلاَةٌ وَاحِدَةٌ فَرَضَهَا اَللَّهُ (عَزَّوَجَلَّ) فِي اَلْجَمَاعَةِ وَ هِيَ اَلْجُمُعَةُ، وَ وَضَعَهَا عَنْ تِسْعَةٍ: عَنِ اَلصَّغِيرِ، وَ اَلْكَبِيرِ، وَ اَلْمَجْنُونِ، وَ اَلْمُسَافِرِ، وَ اَلْعَبْدِ، وَ اَلْمَرْأَةِ، وَ اَلْمَرِيضِ، وَ اَلْأَعْمَى، وَ مَنْ كَانَ عَلَى رَأْسِ فَرْسَخَيْنِ» (همانا آنچه خداوند از جمعه‌اى تا جمعه دیگر براى مردم واجب کرده، سی‌وپنج نماز است که در آن میان یک نماز را با جماعت واجب کرده است که آن نماز جمعه است و آن را از دوش نه گروه برداشته است: خردسال، سالخورده، دیوانه، مسافر، بنده، زن، بیمار، نابینا و هرکس که در فاصله دو فرسخى است)<ref>همان، ص66</ref>. | ||
# اخباری که دلالت بر وجوب نماز جمعه دارد؛ از جمله روایتی از حضرت علی(ع) که فرمودند: «اَلْجُمُعَةُ وَاجِبَهٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ إِلاَّ عَلَى اَلصَّبِيِّ وَ اَلْمَرِيضِ وَ اَلْمَجْنُونِ وَ اَلشَّيْخِ اَلْكَبِيرِ وَ اَلْأَعْمَى وَ اَلْمُسَافِرِ وَ اَلْمَرْأَةِ وَ اَلْعَبْدِ اَلْمَمْلُوكِ وَ مَنْ كَانَ عَلَى رَأْسِ فَرْسَخَيْنِ» (نماز جمعه بر هر مؤمنی واجب است مگر بر خردسال، بیمار، دیوانه، سالخورده، نابینا، مسافر، زن، بنده و هرکس که در فاصله دو فرسخى است)<ref>همان، ص75</ref>. | # اخباری که دلالت بر وجوب نماز جمعه دارد؛ از جمله روایتی از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] که فرمودند: «اَلْجُمُعَةُ وَاجِبَهٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ إِلاَّ عَلَى اَلصَّبِيِّ وَ اَلْمَرِيضِ وَ اَلْمَجْنُونِ وَ اَلشَّيْخِ اَلْكَبِيرِ وَ اَلْأَعْمَى وَ اَلْمُسَافِرِ وَ اَلْمَرْأَةِ وَ اَلْعَبْدِ اَلْمَمْلُوكِ وَ مَنْ كَانَ عَلَى رَأْسِ فَرْسَخَيْنِ» (نماز جمعه بر هر مؤمنی واجب است مگر بر خردسال، بیمار، دیوانه، سالخورده، نابینا، مسافر، زن، بنده و هرکس که در فاصله دو فرسخى است)<ref>همان، ص75</ref>. | ||
# اخباری که مشتمل است بر ذکر کسانی که نماز جمعه بر آنان واجب و یا ساقط شده است؛ مانند روایتی از امام صادق(ع) که فرمودند: «يُجَمِّعُ اَلْقَوْمُ يَوْمَ اَلْجُمُعَةِ إِذَا كَانُوا خَمْسَةً فَمَا زَادُوا فَإِنْ كَانُوا أَقَلَّ مِنْ خَمْسَةٍ فَلاَ جُمُعَةَ لَهُمْ وَ اَلْجُمُعَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ أَحَدٍ لاَ يُعْذَرُ اَلنَّاسُ فِيهَا إِلاَّ خَمْسَةٌ اَلْمَرْأَةُ وَ اَلْمَمْلُوكُ وَ اَلْمُسَافِرُ وَ اَلْمَرِيضُ وَ اَلصَّبِيُّ» (اگر در یک آبادى پنج نفر و یا بیشتر حاضر باشند، باید نماز جمعه بخوانند. اگر از پنج نفر کمتر باشند، نماز جمعه آنان درست نیست. نماز جمعه بر همگان واجب است و بهانه کسى مسموع نیست مگر پنج دسته: زنان، بردگان، مسافران، بیماران و کودکان) <ref>همان، ص77</ref>. | # اخباری که مشتمل است بر ذکر کسانی که نماز جمعه بر آنان واجب و یا ساقط شده است؛ مانند روایتی از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] که فرمودند: «يُجَمِّعُ اَلْقَوْمُ يَوْمَ اَلْجُمُعَةِ إِذَا كَانُوا خَمْسَةً فَمَا زَادُوا فَإِنْ كَانُوا أَقَلَّ مِنْ خَمْسَةٍ فَلاَ جُمُعَةَ لَهُمْ وَ اَلْجُمُعَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ أَحَدٍ لاَ يُعْذَرُ اَلنَّاسُ فِيهَا إِلاَّ خَمْسَةٌ اَلْمَرْأَةُ وَ اَلْمَمْلُوكُ وَ اَلْمُسَافِرُ وَ اَلْمَرِيضُ وَ اَلصَّبِيُّ» (اگر در یک آبادى پنج نفر و یا بیشتر حاضر باشند، باید نماز جمعه بخوانند. اگر از پنج نفر کمتر باشند، نماز جمعه آنان درست نیست. نماز جمعه بر همگان واجب است و بهانه کسى مسموع نیست مگر پنج دسته: زنان، بردگان، مسافران، بیماران و کودکان) <ref>همان، ص77</ref>. | ||
# روایاتی که به سقوط نماز جمعه برای مسافر دلالت دارند؛ مانند: «لَيْسَ فِي اَلسَّفَرِ جُمُعَةٌ وَ لاَ أَضْحًى وَ لاَ فِطْرٌ» (در سفر نماز جمعه و نماز عید قربان و نماز عید فطر بر مسافر واجب نیست)<ref>همان، ص79</ref>. | # روایاتی که به سقوط نماز جمعه برای مسافر دلالت دارند؛ مانند: «لَيْسَ فِي اَلسَّفَرِ جُمُعَةٌ وَ لاَ أَضْحًى وَ لاَ فِطْرٌ» (در سفر نماز جمعه و نماز عید قربان و نماز عید فطر بر مسافر واجب نیست)<ref>همان، ص79</ref>. | ||
# روایاتی که دلالت بر تحدید مسافت برای وجوب نماز دارد؛ مانند روایتی از امام باقر(ع) که فرمودند: «الْجُمُعَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى مَنْ إِنْ صَلَّى اَلْغَدَاةَ فِي أَهْلِهِ أَدْرَكَ اَلْجُمُعَةَ...» (نماز جمعه بر کسانى از اهالى حومه واجب است که اگر نماز صبح را در آبادى خود بخوانند و حرکت کنند، نماز جمعه را درک کنند) <ref>همان، ص80</ref>. | # روایاتی که دلالت بر تحدید مسافت برای وجوب نماز دارد؛ مانند روایتی از امام باقر(ع) که فرمودند: «الْجُمُعَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى مَنْ إِنْ صَلَّى اَلْغَدَاةَ فِي أَهْلِهِ أَدْرَكَ اَلْجُمُعَةَ...» (نماز جمعه بر کسانى از اهالى حومه واجب است که اگر نماز صبح را در آبادى خود بخوانند و حرکت کنند، نماز جمعه را درک کنند) <ref>همان، ص80</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۲: | ||
# وجوب اجمالی سعی بر نماز جمعه؛ هرچند معلوم نیست که سبب این وجوب، آیا مجرد اقامه جمعه است یا طلب امام<ref>همان84- 85</ref>. | # وجوب اجمالی سعی بر نماز جمعه؛ هرچند معلوم نیست که سبب این وجوب، آیا مجرد اقامه جمعه است یا طلب امام<ref>همان84- 85</ref>. | ||
در مبحث دوم، به بررسی وجوب نماز جمعه در زمان غیبت پرداخته شده است. در این زمینه، میان علما اختلاف وجود دارد، به‌گونه‌ای که قائل به حرمت ذاتی آن در زمانی غیر از زمان سلطان عادل شده و اقامه جمعه را از وظایف او دانسته‌اند. این قول به سید | در مبحث دوم، به بررسی وجوب نماز جمعه در زمان غیبت پرداخته شده است. در این زمینه، میان علما اختلاف وجود دارد، به‌گونه‌ای که قائل به حرمت ذاتی آن در زمانی غیر از زمان سلطان عادل شده و اقامه جمعه را از وظایف او دانسته‌اند. این قول به [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید مرتضی]]، [[ابن ادریس، محمد بن احمد|ابن ادریس]]، [[سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز|سلار]] و [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] نسبت داده شده است. برخی دیگر، معتقدند که نماز جمعه در عصر غیبت، غیر مشروع است، اما اقامه آن، حرمت ذاتی نداشته و فقط حرمت تشریعی دارد. این قول در «كشف اللثام» ذکر گردیده است. نویسنده ثمره بین این دو قول (حرمت ذاتی و حرمت تشریعی) را امکان اقامه احتیاطی آن دانسته است<ref>همان، ص97- 98</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||