گنجینه بهارستان (علوم قرآنی و روایی): تفاوت میان نسخه‌ها

# رسم القرآن: از کهن‎ترین رسائل فارسى در زمینه رسم‌الخط‍‎ قرآن که توسط‍‎ ابوبکر بن احمد بن حسین بن مهران نیشابورى(295-381ق) تألیف گردیده و داراى اهمیت ویژه‌اى در زمینه کتابت قرآن هست. رساله حاضر، به تاریخ ۱۰۱۴ هجرى کتابت یافته است، از این رساله تحریرهاى متعددى به عربى یا به ترجمه فارسى در دست است. یکى از نسخه‌هاى فارسى آن در مجموعه رسائل فارسى (دفتر چهارم) بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس تحت عنوان اختلافات هجاء قرآنى با مقدمه‌اى سودمند انتشار یافته است که در مواردى نه اندک، با نسخه کتابخانه مجلس اختلاف دارد<ref>مقدمه، صفحه بیست‌وهشت</ref>.

# سلك البيان: تألیف ملا محمدجعفر استرآبادى(1198-1263ق) معروف به شریعتمدار که در آن به بیان کلمات قرآنى که احتمال اشتباه در قرائت آن‌ها وجود دارد پرداخته و به ترتیب سوره‌هاى قرآن، به‌تفصیل کلمات مزبور را بیان کرده است. ازآنجاکه در این مجموعه بنا بر اختصار است، سعى شده تا متنى ویراسته و در حد امکان نزدیک به متن مؤلف ارائه گردد و از تقدیم و تعلیق و تحلیل محتوا احتراز گردیده. تنها اندکى تغییر در رسم‌الخط‍‎ رساله به‌عمل‎آمده تا براى خواننده امروزى نامأنوس نباشد. نادرستی‌ها و ناهمگونی‌های نسخه با حرف رمز «س» در پاورقی‌ها مشخص شده است<ref>همان</ref>.

# عمدة القاري: منظومه‌اى مختصر در علم تجوید که توسط‍‎ مؤلفى ناشناخته به نام حافظ‍‎ شرف به سال 703ق سروده شده؛ رساله داراى یک مقدمه و نه بخش است. در مقدمه به حمد و ثناى پروردگار، پیامبر اکرم(ص) یاران و پیروان ایشان مى‎پردازد و در پى این مقدمه بخشه‌ای نه گانه باب المد، باب الادغام، باب النون الساکنه و التنوین، باب احکام الراات، باب احکام اللامات، باب احکام الوقف، در بیان مخارج، در بیان وقف و بیان وقف کفر می‌آید<ref>همان</ref>.

# تحفة الحفاظ‍‎: منظومه‌اى مفصل‌تر از رساله پیشین، تألیف نصرة بن عمر ملقب به سکندر، از دانشمندان قرن نهم هجرى که با نظمى دل‌نشین خلاصه‌اى از همه احکام تجویدى را از شش کتاب دیگر برگزیده است. موضوعات مطروحه در این منظومه، اگرچه نسبت به کتب دیگرى که در علم تجوید نوشته شده، از جامعیت کافى برخوردار نیست، اما ناظم تلاش نموده است تا مطالب مهم‎ علم تجوید را با گزینش از شش کتاب دیگر براى مبتدیان در این علم گرد آورد. مهم‎ترین موضوعات طرح شده در این منظومه عبارتند از: تعریف تجوید، مخارج حروف، مد، نون ساکن، تنوین، قلب، اظهار، ادغام، اخفا، تاء تأنیث، تفخیم و ترقیق را، تلفظ‍‎ واژه الله، وقف، اشمام، روم، تکبیر، اسامى و مولد قرا، شمار آیات و حروف هجا<ref>همان، صفحه بیست‌وهشت و بیست‌ونه</ref>.

# مرادیه: این رساله نیز در علم تجوید به نگارش درآمده و مؤلف ناشناس آن در سده دهم هجرى مى‎زیسته است<ref>همان، صفحه بیست‌ونه</ref>.

# تفسیر آیة الکرسى: به دلیل اهمیت و عمق معنایى این آیه شریفه، دانشمندان مسلمان بسیارى به تفسیر آن همت گماشته‌اند. از آن جمله [[خفری، محمد بن احمد|شمس‌الدین خفرى]] متکلم، حکیم، منجم و فقیه بلندپایه عصر صفوى، در این رساله که به زبان عربى نگارش یافته، به گفته خود به بیان بعضى از لطایف سید آیات، یعنى آیة الکرسى، پرداخته و در پایان خواصى را نیز براى آن ذکر کرده است<ref>همان</ref>.

# [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]]: شرحى دیگر بر آیة الکرسى از فرزند [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین شیرازى]] (م 1070ق) این شرح به زبان فارسى و در سه نمایش سامان یافته: 1) تشخیص دینى که اکراه نباشد.2) تحقیق معنى طاغوت و کفر بدان و 3) تبیین مراد از [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]]. در نمایش سوم، به‌تفصیل مصادیق [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]] را که [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و فرزندان گرامى آن حضرت هستند، با تمسک به آیات و روایات بیان نموده<ref>همان</ref>.

# فضیلت سوره توحید: نگاشته میرداماد(969-1040ق) دانشمند برجسته عصر صفوى که علیرغم ایجاز و اختصار، با استناد به جوامع روایى شیعه و تفسیر کبیر امام فخر رازى فضیلت سوره توحید را بیان کرده و به توجیه و تفسیر آن دسته از روایات که [[امام على(ع)|حضرت على(ع)]] را به سوره توحید تشبیه کرده‌اند، پرداخته است. نگارنده در این رساله به آثار [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] همچون: [[التوحيد]]، [[امالی شيخ صدوق|الأمالي]]، [[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی‌)|عيون أخبار الرضا علیه‌السلام]] و دایرة‎المعارف روایى [[الكافي (ط. دارالحديث)|الکافى]] نوشته [[کلینی، محمد بن یعقوب|ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینى]] و [[التفسير الكبير (فخر رازی)|التفسير الكبير امام فخر رازى]] و دو اثر مهم‎ خود یعنى [[شرح تقدمة تقويم الإيمان في فضائل أميرالمؤمنين(ع)|شرح تقدمة تقويم الإيمان]] و [[تقويم الإيمان و شرحه كشف الحقائق|تقويم الإيمان]] استناد کرده است<ref>همان، صفحه بیست‌ونه و سی</ref>.

# شرح حدیث كنت كنزاً مخفياً: این شرح که به‌اشتباه از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] یا [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایى]] و یا [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدوله سمنانى]] دانسته شده، از رسائل شیخ اشراق [[ابن عربی، محمد بن علی|محی‌الدین عربى]](638ق) است که در پاسخ به اشکالى بر مضمون آن، تألیف نموده. [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در این رساله چهار جواب به اشکال مزبور ارائه کرده است<ref>همان، صفحه سی</ref>.

# صحيفة المحبة: در مجموعه میراث مکتوب اسلامى، چهل حدیث‎هاى فراوانى به چشم می‌آید. این رساله ترجمه منظوم چهل حدیثى است که توسط‍‎ سائل کاشانى (م 940ق) سروده شده. ناظم هر حدیث را در قالب دو بیت به زیبایى بیان کرده است<ref>همان</ref>.

# ستين عادلى: عادل بن على بن عادل(م قرن 10ق) که از عالمان و شاعران گمنام عهد صفوى است، در این رساله شصت حدیث نبوى را با بیانى ساده و روان در قالب یک یا دو بیت فارسى به نظم کشیده. این رساله پیش‌ازاین در مجموعه میراث حدیث شیعه به چاپ رسیده، اما عدم بهره‌مندى مصحح محترم آن از نسخه مجلس شوراى اسلامى و نیز برخى کاستی‌ها در تحقیق و تصحیح، چاپ مجدد آن را ضرورى نمود<ref>همان</ref>.

# [[الأربعون حديثاَ|الأربعون]]: [[مجلسی، محمدباقر|علامه محمدباقر مجلسى]](1037-1110ق) در میان خیل آثار گران‌بهای بجاى مانده از خویش، چهل حدیثى نیز به یادگار نهاده است. احادیث منقول در این اثر که به زبان فارسى تألیف شده، جملگى از پیامبر اکرم(ص) و پیرامون خواص‎ اوراد و اذکار است<ref>همان، صفحه سی‌ویک</ref>.

# الدر المكنون: مجموعه‌اى از 283 حدیث کوتاه منقول از [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] که در ابوابى به ترتیب حروف الفبا توسط‍‎ امین الاسلام [[طبرسی، فضل بن حسن|فضل بن حسن طبرسى]](م 548ق) صاحب [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع‌البیان]] گردآورده شده است<ref>همان</ref>.

# سلوة الشيعة: گردآوری اشعار منسوب به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] پیشینه‌اى دیرینه در میان مسلمانان، اعم‎ از شیعى و سنى، دارد. ابوالحسن على بن احمد فنجگردى(م 513ق) نیز رساله حاضر را که کهن‎ترین مجموعه اشعار منسوب به حضرت است که به دست ما رسیده، با گزینش 64 قطعه از اشعار منسوب فراهم آورده. این رساله که شیفتگان فراوانى از اهل تحقیق چشم‌انتظار نشر آن بوده‌اند در مواردى با دو چاپ موجود دیوان منسوب به حضرت على(ع) نیز مورد مقایسه قرار گرفته است<ref>همان</ref>.

# فضل الصلوات: فضیلت صلوات بر پیامبر گرامى اسلام و اهل‎بیت وى مورد اتفاق فرق مختلف اسلام بوده و از دیرباز تا امروز کتاب‌ها و رسائلى در این زمینه به رشته تحریر درآمده. رساله حاضر نیز یکى از آثار مختصر اما ارزشمند در این زمینه است. [[کاشفی، حسین|واعظ‍‎ سبزوارى]] که [[روضة الشهداء]] و [[جواهر التفسیر]] از معروف‎ترین آثار وى است، در این رساله که منتخبى از کتاب تحفة الصلوات خود اوست، به بیان فضیلت و فوائد و آداب و کیفیت صلوات بر پیامبر و اهل‎بیت وى پرداخته است<ref>همان، صفحه سی‌ویک و سی‌ودو</ref>.

# ضوابط‍‎ الأسماء و اللواحق: [[طریحی، فخرالدین بن محمد|شیخ فخرالدین طریحى]](م 1085ق) در این رساله مختصر به بیان کنیه‌ها و القاب پیامبر و امامان(ع) و اصحاب و راویان و سپس فرق شیعه و بیانى در علت وقوع اشتباهاتى در اسناد احادیث را می‌آورد<ref>همان، صفحه سی‌ودو</ref>.

# أدعیه میریه: حسن ختام این مجموعه، رساله‌اى دیگر از [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]](م 1040ق) است، مشتمل بر دعاهاى منقول از خط‍‎ میر که با مقدمه مصحح محترم آقاى [[اوجبی، علی|على اوجبى]]، آغاز شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

[[رده:25آذر الی 24 دی]]

 

[[رده:25 آذر الی 24 دی96]]