۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
}} | }} | ||
'''الاكتفاء في أخبار الخلفاء'''، اثر عربی عبدالملک بن محمد | '''الاكتفاء في أخبار الخلفاء'''، اثر عربی [[توزري، عبد الملک بن کردبوس|عبدالملک بن محمد توزی]]، معروف به [[توزري، عبد الملک بن کردبوس|ابن کردبوس]]، با تحقیق [[غامدي، صالح بن عبد الله|صالح بن عبدالله غامدی]]، کتابی است تاریخی که دربردارنده حوادث دوران پیامبر(ص)، خلفای راشدین و دولت‌های بنی‌امیه و بنی‌عباس می‌باشد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
نویسنده در قسمت اول کتاب، سیره نبوی(ص) را به‌صورت دقیق، درحالی‌که فقط به حوادث و وقایع مهمی اشاره نموده، بیان کرده است. وی در ارائه این سیره، از دو روش بهره برده است: | نویسنده در قسمت اول کتاب، سیره نبوی(ص) را به‌صورت دقیق، درحالی‌که فقط به حوادث و وقایع مهمی اشاره نموده، بیان کرده است. وی در ارائه این سیره، از دو روش بهره برده است: | ||
الف)- روش موضوعی: اشاره به موارد مهم و کلیدی در زندگانی پیامبر(ص)، همچون: نسب، زمان تولد، کفالت عمو، بعثت، اولین کسی که به ایشان ایمان آورد، صفات اخلاقی آن حضرت، هجرت به مدینه، اهم غزوات و سرایا، تعداد حج‌هایی که آن حضرت به‌جا آوردند، کاتب، حاجب، خادم، امیر لشکر، نقش انگشتری، صاحب خاتم، خازن، معجزات، تاریخ وفات، طول عمر، فرزندان و همسران، چگونگی غسل، تکفین و نماز بر آن حضرت، مدفن، وقت دفن و اسماء ایشان. در خلال این مطالب، نویسنده به ذکر برخی از حوادث زندگانی آن حضرت، از جمله واقعه شق القمر اشاره کرده است. از ملاحظه مطالب این قسمت، می‌توان دریافت که نویسنده تسلسل زمانی در مورد سیره نبوی(ص) را رعایت نکرده است؛ به‌گونه‌ای که واقعه بیعت رضوان را بر هجرت آن حضرت، مقدم داشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص90</ref>. | الف)- روش موضوعی: اشاره به موارد مهم و کلیدی در زندگانی پیامبر(ص)، همچون: نسب، زمان تولد، کفالت عمو، بعثت، اولین کسی که به ایشان ایمان آورد، صفات اخلاقی آن حضرت، هجرت به مدینه، اهم غزوات و سرایا، تعداد حج‌هایی که آن حضرت به‌جا آوردند، کاتب، حاجب، خادم، امیر لشکر، نقش انگشتری، صاحب خاتم، خازن، معجزات، تاریخ وفات، طول عمر، فرزندان و همسران، چگونگی غسل، تکفین و نماز بر آن حضرت، مدفن، وقت دفن و اسماء ایشان. در خلال این مطالب، نویسنده به ذکر برخی از حوادث زندگانی آن حضرت، از جمله واقعه شق القمر اشاره کرده است. از ملاحظه مطالب این قسمت، می‌توان دریافت که نویسنده تسلسل زمانی در مورد سیره نبوی(ص) را رعایت نکرده است؛ به‌گونه‌ای که واقعه بیعت رضوان را بر هجرت آن حضرت، مقدم داشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص90</ref>. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۳: | ||
نویسنده مطالب این قسمت را به‌صورت مختصر بیان کرده و اهتمام ویژه‌ای به ذکر تاریخ برای هر حادثه داشته است و در موارد اختلافی در برخی مسائل، همچون اولین مردی که به آن حضرت ایمان آورد، اولین کسی که زیر درخت با ایشان بیعت نمود، اختلاف در نام کاتب، حاجب، نقش خاتم، نظر ایشان در برخی از مسائل و... قولی را که از نظر خود ارجح بوده، مقدم کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | نویسنده مطالب این قسمت را به‌صورت مختصر بیان کرده و اهتمام ویژه‌ای به ذکر تاریخ برای هر حادثه داشته است و در موارد اختلافی در برخی مسائل، همچون اولین مردی که به آن حضرت ایمان آورد، اولین کسی که زیر درخت با ایشان بیعت نمود، اختلاف در نام کاتب، حاجب، نقش خاتم، نظر ایشان در برخی از مسائل و... قولی را که از نظر خود ارجح بوده، مقدم کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
قسمت دوم، که در چهار بخش تنظیم شده، مربوط به تاریخ عصر خلفای راشدین می‌باشد. نویسنده از حوادث دوران خلافت ابوبکر، به‌صورت اختصار یاد کرده است. وی ابتدا احوال خاصه وی، همچون: نسب، کنیه و لقب را بیان و سپس کیفیت اسلام آوردن، جایگاهش در قریش و صحابه‌ای که به دست وی ایمان آوردند را ذکر کرده است. این در حالی است که برخی حوادث دیگر، همچون سقیفه بنی‌ساعده، موضع‌گیری سعد بن عباده، حضرت علی(ع)، زبیر و خالد بن سعید در قبال بیعت با او و بعضی از خطبه‌هایی که وی ایراد نموده، از تفصیل بیشتری برخوردار است که پس از ذکر آن‌ها، مجددا به بیان صفات اخلاقی و ویژگی‌های فردی وی و به بعضی از نواحی و نهادهای اداری زمان او همچون ولایت حاجب، کتابت، قضاوت و نقش خاتم پرداخته شده است. نویسنده پس از ذکر این موارد، مجددا به بیان احوال شخصی او همچون فرزندان و همسران و بعضی از فضایل ذکرشده برای وی، اقدام نموده است<ref>ر.ک: همان، ص92</ref>. | قسمت دوم، که در چهار بخش تنظیم شده، مربوط به تاریخ عصر خلفای راشدین می‌باشد. نویسنده از حوادث دوران خلافت ابوبکر، به‌صورت اختصار یاد کرده است. وی ابتدا احوال خاصه وی، همچون: نسب، کنیه و لقب را بیان و سپس کیفیت اسلام آوردن، جایگاهش در قریش و صحابه‌ای که به دست وی ایمان آوردند را ذکر کرده است. این در حالی است که برخی حوادث دیگر، همچون سقیفه بنی‌ساعده، موضع‌گیری سعد بن عباده، [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، زبیر و خالد بن سعید در قبال بیعت با او و بعضی از خطبه‌هایی که وی ایراد نموده، از تفصیل بیشتری برخوردار است که پس از ذکر آن‌ها، مجددا به بیان صفات اخلاقی و ویژگی‌های فردی وی و به بعضی از نواحی و نهادهای اداری زمان او همچون ولایت حاجب، کتابت، قضاوت و نقش خاتم پرداخته شده است. نویسنده پس از ذکر این موارد، مجددا به بیان احوال شخصی او همچون فرزندان و همسران و بعضی از فضایل ذکرشده برای وی، اقدام نموده است<ref>ر.ک: همان، ص92</ref>. | ||
از دیگر مطالب این بخش، می‌توان به جریان مخالفین ابوبکر و جنگ با ایشان، لشکرکشی به برخی از بلاد عراق و شام، سبب بیماری، نحوه وفات، غسل و دفن خلیفه اول، اشاره نمود<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>. | از دیگر مطالب این بخش، می‌توان به جریان مخالفین ابوبکر و جنگ با ایشان، لشکرکشی به برخی از بلاد عراق و شام، سبب بیماری، نحوه وفات، غسل و دفن خلیفه اول، اشاره نمود<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۳: | ||
بخش سوم نیز که پیرامون خلافت عثمان می‌باشد، از بسط و تفصیل برخوردار است. نویسنده در ابتدا نسب، کنیه، تاریخ ولادت و صفات شخصی وی و سپس جریان به خلافت رسیدنش را به‌تفصیل بیان کرده و پس از آن، به فتوحاتی که در زمان او در شرق، مصر و آفریقا اتفاق افتاد، پرداخته است. در این قسمت، جریانات مربوط به برخی از عمال عثمان، از جمله ولید بن عقبه و شرب خمر او، سعید بن عاص و بدخلقی او و... نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>. | بخش سوم نیز که پیرامون خلافت عثمان می‌باشد، از بسط و تفصیل برخوردار است. نویسنده در ابتدا نسب، کنیه، تاریخ ولادت و صفات شخصی وی و سپس جریان به خلافت رسیدنش را به‌تفصیل بیان کرده و پس از آن، به فتوحاتی که در زمان او در شرق، مصر و آفریقا اتفاق افتاد، پرداخته است. در این قسمت، جریانات مربوط به برخی از عمال عثمان، از جمله ولید بن عقبه و شرب خمر او، سعید بن عاص و بدخلقی او و... نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>. | ||
نویسنده ابتدا نواحی عمرانی در عهد عثمان، از جمله توسعه مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) را یادآور شده و سپس جریان قتل عثمان و برائت محمد بن ابی‌بکر و حضرت علی(ع) از اتهام شرکت در آن را ذکر نموده و در نهایت، به مدت خلافت عثمان، مدت عمر، نحوه دفن و نماز بر او، اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>. | نویسنده ابتدا نواحی عمرانی در عهد عثمان، از جمله توسعه مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) را یادآور شده و سپس جریان قتل عثمان و برائت محمد بن ابی‌بکر و [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] از اتهام شرکت در آن را ذکر نموده و در نهایت، به مدت خلافت عثمان، مدت عمر، نحوه دفن و نماز بر او، اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>. | ||
چهارمین بخش، به دوران خلافت حضرت علی(ع) اختصاص داشته و مطالب، به‌مراتب از تفصیل بیشتری برخوردار می‌باشد. از جمله مطالب این بخش، عبارتند از: لقب، کنیه و تاریخ اسلام آوردن آن حضرت، طریقه بیعت با ایشان، کسانی که با آن حضرت بیعت کرده و کسانی که از آن تخلف کردند، برخورد آن حضرت با عمال عثمان، تلاشی که ایشان برای برگرداندن بیت‌المال انجام داد، واقعه جمل و صفین و...<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>. | چهارمین بخش، به دوران خلافت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] اختصاص داشته و مطالب، به‌مراتب از تفصیل بیشتری برخوردار می‌باشد. از جمله مطالب این بخش، عبارتند از: لقب، کنیه و تاریخ اسلام آوردن آن حضرت، طریقه بیعت با ایشان، کسانی که با آن حضرت بیعت کرده و کسانی که از آن تخلف کردند، برخورد آن حضرت با عمال عثمان، تلاشی که ایشان برای برگرداندن بیت‌المال انجام داد، واقعه جمل و صفین و...<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>. | ||
قسمت سوم و چهارم، بیانگر تاریخ عصر بنی‌امیه و بنی‌عباس می‌باشد. روش کار نویسنده در این بخش، دقیقا مانند قسمت‌های قبل است؛ بدین‌گونه که در تدوین حوادث تاریخی، هم از روش موضوعی بهره برده و هم از روش حولی (سال به سال). | قسمت سوم و چهارم، بیانگر تاریخ عصر بنی‌امیه و بنی‌عباس می‌باشد. روش کار نویسنده در این بخش، دقیقا مانند قسمت‌های قبل است؛ بدین‌گونه که در تدوین حوادث تاریخی، هم از روش موضوعی بهره برده و هم از روش حولی (سال به سال). | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب، آیات، احادیث، آثار، اشعار، اعلامی که تراجم آن‌ها در کتاب آمده است، اعلامی که تراجم آن‌ها یافت نشده است، قبایل و انساب، اماکن شناخته‌شده، اماکن ناشناس، مصادر و مراجع، در انتهای جلد سوم آمده است. | فهرست مطالب، آیات، احادیث، آثار، اشعار، اعلامی که تراجم آن‌ها در کتاب آمده است، اعلامی که تراجم آن‌ها یافت نشده است، قبایل و انساب، اماکن شناخته‌شده، اماکن ناشناس، مصادر و مراجع، در انتهای جلد سوم آمده است. | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن، داده شده است. | در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن، داده شده است. | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۰: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۶: | ||
[[رده: مهر(98)]] | [[رده: مهر(98)]] | ||
<references /> | |||