المفتاح في اختلاف القراء السبعة المسمين بالمشهورين: تفاوت میان نسخه‌ها

اولین باب کتاب به استعاذه و بسمله اختصاص دارد. درباره بسمله، قراء بر بلند خواندن آن در ابتدای سوره حمد اجماع دارند؛ جز آنچه برخی از مصری‌ها از ورش از نافع روایت کرده‌اند. همچنین بر حذف آن از ابتدای سوره توبه اجماع دارند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32244/1/25 ر.ک: متن کتاب، ص25]</ref>.

در انتهای یکی دیگر از ابواب کتاب تحت عنوان فصل، موضوع شناخت واو و یاء اصلی از زائد مطرح شده است: هر گاه خواستی واو و یاء اصلی را از زائد بشناسی، کلمه را با فعل بسنج؛ اگر واو و یاء، عین یا فاء یا لام از فعل بود اصلی است و اگر نبود زائد است؛ مثلاً در کلمه بالسوء (یوسف: 53)، باء و الف و لام زوائد و کلمه «سوء» که در سنجش با فعل، فاء به‌ازای سین، واو به‌ازای عین و همزه به‌ازای لام است، اصلی است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32244/1/88 ر.ک: همان، ص88]</ref>.

موضوع قراءات، همه الفاظ‍ و کلمات قرآن مجید است؛ ازاین‌رو به علمى فراگیر و گسترده تبدیل شده است. موضوع آن بر دو نوع تقسیم می‌شود: اصول و فروع. اصول قرائى، احکام عام و کلى است که شکل قاعده به خود گرفته است و قابل فراگیرى به تمام کلمات قرآنى - برحسب مورد – است، مانند ادغام، هاء کنایه، مد و قصر، احکام نون ساکن و تنوین، اماله، وقف و مانند آنها؛ فروع قرائى که در اصطلاح «فرش» نامیده مى‌شود، احکام جزئى و موضعى است که فقط‍ به شمارى از موارد جزئى قرآن کریم محدود است، مانند نوع قرائتى که در سوره فاتحه روایت شده است و عاصم و کسائى «مالک» را با الف و دیگر قراء سبعه «ملک» و بدون الف قرائت مى‌کردند. اهمیت این علم، بیشتر ازآن‌روست که اساس و بنیان دیگر مباحث قرآنى است. رسم‌الخط‍‌، تجوید، اعراب، معناى الفاظ‍‌، تفسیر کلمات و آیات و برداشت احکام، بر قراءات استوار است و اختلاف در آن به اختلاف در این موارد نیز منجر مى‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/44 ر.ک: اقبال، ابراهیم، ص45-44]</ref>.

در مواردی که به‌جای نام بردن از قرّاء سبعه، از یکی از راویان آنان یاد می‌کند،؛ مراد‌، قرائت قاری به روایت آن راوی است؛ مثلاً می‌گوید: ابوعمرو و قالون و کسایی چنین گفته‌اند؛ یعنی ابوعمرو و نافع [به روایت قالون‌] و کسایی چنین گفته‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32244/1/113 ر.ک: متن کتاب، ص113]؛ [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/463/146 رضایی کرمانی، محمدعلی، ص146]</ref>.