۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ش‌ه' به 'ش‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ی' به 'ی‌ی') |
جز (جایگزینی متن - 'ش‌ه' به 'ش‌ه') |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''كتاب المغازي'''، | '''كتاب المغازي'''، بخش‌هایی از کتاب «المصنف» ابن ابی‌شیبه، اثر ابوبکر عبدالله بن محمد بن ابی‌شیبه، پیرامون سیره و جنگهای پیامبر(ص) می‌باشد که توسط عبدالعزیز بن ابراهیم عمری، گزینش و تحقیق شده است. | ||
البته هنوز مشخص نیست که آیا «كتاب المغازي» از ابتدا بخشی از «المصنف» بوده، یا آنکه بعدها به آن افزوده شده است<ref>ر.ک: زمان، محمد قاسم، ص35</ref>. | البته هنوز مشخص نیست که آیا «كتاب المغازي» از ابتدا بخشی از «المصنف» بوده، یا آنکه بعدها به آن افزوده شده است<ref>ر.ک: زمان، محمد قاسم، ص35</ref>. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
با وجود آنکه «كتاب المغازي»، هم‌اکنون بخشی از «المصنف» ابن ابی‌شیبه است، اما کاملاً اطمینان نداریم که این فصول همیشه به همین صورت - یعنی بخشی از مصنف وی - بوده باشد. اگر نگوییم كتاب المغازي ابن ابی‌شیبه همان کتاب تاریخش می‌باشد، لااقل باید اعتراف کرد که شباهتهای زیادی به آن دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | با وجود آنکه «كتاب المغازي»، هم‌اکنون بخشی از «المصنف» ابن ابی‌شیبه است، اما کاملاً اطمینان نداریم که این فصول همیشه به همین صورت - یعنی بخشی از مصنف وی - بوده باشد. اگر نگوییم كتاب المغازي ابن ابی‌شیبه همان کتاب تاریخش می‌باشد، لااقل باید اعتراف کرد که شباهتهای زیادی به آن دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
روش برخورد نویسنده با تاریخ بهنحوی است که گویی آن را امری جدا از سایر | روش برخورد نویسنده با تاریخ بهنحوی است که گویی آن را امری جدا از سایر بخش‌های کتاب در نظر گرفته و بدان پرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مطالب کتاب، با موضوع عام الفیل ـ که پیش از تولد پیامبر(ص) رخ داده ـ آغاز شده و این خود نمایانگر آن است که نویسنده، توجه شایانی به زندگی پیامبر(ص) در مکه داشته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | مطالب کتاب، با موضوع عام الفیل ـ که پیش از تولد پیامبر(ص) رخ داده ـ آغاز شده و این خود نمایانگر آن است که نویسنده، توجه شایانی به زندگی پیامبر(ص) در مکه داشته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نخستین | نخستین بخش‌های کتاب، دربرگیرنده روایاتی است در مورد نشانه‌های نبوت محمد(ص)، آغاز دعوت، ایذا و آزار مکّیان، معراج و همچنین اسلام آوردن کسانی که بعدها جزء برجسته‌ترین یاران پیامبر(ص) شدند. به دنبال آن‌ها، روایاتی در مورد هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه و نامه‌های پیامبر(ص) به سزار، خسرو و سایر حکام و سلاطین - برای دعوت آنان به اسلام - عنوان گردیده است. در خلال این مطالب، روایاتی نیز پیرامون اسلام آوردن یاران شاخص پیامبر و همچنین روایاتی در مورد حبشه نقل شده است. سپس نویسنده به روایاتی در مورد هجرت تعدادی از مسلمانان از مکه به حبشه و گزارش مبسوط یکی از پناهندگان [درباره اسلام و پیامبر(ص)] به حضور پادشاه حبشه پرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
اگر منابع صرفاً تاریخی، مانند [[السير و المغازي|سیره ابن اسحاق]] و [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]] به‌عنوان کتب معیار در تنظیم و زمان‌بندی وقایع تاریخی، لحاظ شود، باید بگوییم که زمان‌بندی و توالی رخدادها، آنچنانکه نویسنده ارائه نموده، چندان صحیح نمی‌باشد؛ مگر اینکه بگوییم وی مدعی وجود توالی زمانی در روایات کتاب خود نمی‌باشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | اگر منابع صرفاً تاریخی، مانند [[السير و المغازي|سیره ابن اسحاق]] و [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]] به‌عنوان کتب معیار در تنظیم و زمان‌بندی وقایع تاریخی، لحاظ شود، باید بگوییم که زمان‌بندی و توالی رخدادها، آنچنانکه نویسنده ارائه نموده، چندان صحیح نمی‌باشد؛ مگر اینکه بگوییم وی مدعی وجود توالی زمانی در روایات کتاب خود نمی‌باشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
وی جنگ بدر را مستمسکی برای جمع‌آوری روایات پراکنده در مورد آن قرار نداده است. به نظر او، واقعه بدر، یک حقیقت محض تاریخی است و باید مشتمل بر روایاتی باشد که مستقیماً و بلاواسطه به جنگ بدر و یا اهمیت آن مربوط است. | وی جنگ بدر را مستمسکی برای جمع‌آوری روایات پراکنده در مورد آن قرار نداده است. به نظر او، واقعه بدر، یک حقیقت محض تاریخی است و باید مشتمل بر روایاتی باشد که مستقیماً و بلاواسطه به جنگ بدر و یا اهمیت آن مربوط است. | ||
در روایات نویسنده، تناقضاتی به چشم می‌خورند که ناشی از تمایلات و توجهات وی به عباس و عباسیان می‌باشد. عباس بن عبدالمطلب، در جنگ بدر، به‍‌همراه سپاه مشرکین بود. هواداران حکومت عباسی، با اشاره به خویشاوندی وی با پیامبر(ص) و با استدلال به اخلاص و تعهد او نسبت به دین نوخاسته اسلام، این احتمال را که وی مشرک بوده یا لااقل به مشرکین تمایل داشته است، به‌کلی مطرود و مردود قلمداد می‌کنند؛ لذا درست در زمانی که | در روایات نویسنده، تناقضاتی به چشم می‌خورند که ناشی از تمایلات و توجهات وی به عباس و عباسیان می‌باشد. عباس بن عبدالمطلب، در جنگ بدر، به‍‌همراه سپاه مشرکین بود. هواداران حکومت عباسی، با اشاره به خویشاوندی وی با پیامبر(ص) و با استدلال به اخلاص و تعهد او نسبت به دین نوخاسته اسلام، این احتمال را که وی مشرک بوده یا لااقل به مشرکین تمایل داشته است، به‌کلی مطرود و مردود قلمداد می‌کنند؛ لذا درست در زمانی که تلاش‌هایی برای بازخوانی و بازنویسی تاریخ صدر اسلام در جریان بود، آنان سعی می‌کردند تا برای خوشامد و پیروی از میل حکومت، موقعیت عباس را [در تاریخ] بهبود بخشند<ref>ر.ک: همان، ص40</ref>. | ||
اما نویسنده، بی‌پرده و بدون هیچ ابایی، شرح می‌دهد که عباس در جنگ بدر، در سپاه مشرکین و در برابر مسلمانان جنگید و توسط آنان به اسارت گرفته شد. بااین‌حال، با توجه و مداقّه بیشتر روی نحوه بیان و نتیجه‌گیری‌های وی، می‌توان به‌جرأت به این حقیقت اعتراف نمود که روایات وی نیز رنگوبوی حمایت از عباس و پشتیبانی از عباسیان را می‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | اما نویسنده، بی‌پرده و بدون هیچ ابایی، شرح می‌دهد که عباس در جنگ بدر، در سپاه مشرکین و در برابر مسلمانان جنگید و توسط آنان به اسارت گرفته شد. بااین‌حال، با توجه و مداقّه بیشتر روی نحوه بیان و نتیجه‌گیری‌های وی، می‌توان به‌جرأت به این حقیقت اعتراف نمود که روایات وی نیز رنگوبوی حمایت از عباس و پشتیبانی از عباسیان را می‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||