كتاب الفائق في أصول‌الدين: تفاوت میان نسخه‌ها

بعد از این مباحث، شاهد این هستیم که نویسنده خودش را به بحث با «مخالفین مسلمانان در ابواب توحید» وارد می‌کند؛ مجوس و فلاسفه‌ای که صرفا در حد تعبیر قائل به اسلام هستند، طرف سخن او در این قسمت از کتابند. وی، پس از طرح محاوره و گفتگو با مخالفان، درباره «عدل» بحث می‌کند. از موارد نقض سخن مؤلف مبنی بر اینکه کتاب حاضر، تلخیص کتاب «المعتمد» است، این مورد است؛ یعنی سخن [[ملاحمي خوارزمي، محمود بن محمد|ابن ملاحمی]] از «عدل» را در اجزای سه‌گانه منتشرشده از کتاب «المعتمد» نمی‌بینیم. معنی این سخن این است که سخن وی از عدل و موضوعات مختلف مربوط به آن در «الفائق...»، مباحثی کاملا جدید است، نه اینکه تلخیصی از بخش‎های کتاب «المعتمد» باشد. به‍‌هرحال، سخن [[ملاحمي خوارزمي، محمود بن محمد|ابن ملاحمی]] از عدل، شامل گفتارهای او درباره انسانیت، مسئولیت انسان در برابر کارهایش به دلیل اینکه وی خالق و مُحدِث آنهاست و... می‌شود. وی همچنین در این بخش، از نظریه «کسب» اشاعره به‌شدت انتقاد می‌کند و علاوه بر این با انحصار وجهه‌های نظر معتزله درباره نظریه تولد، به این امر نیز می‌پردازد. بحث از نظریه «خلق قرآن» که [[ملاحمي خوارزمي، محمود بن محمد|ابن ملاحمی]] در آن به‌شدت بر معتزله می‌تازد را نیز نباید از نظر دور داشت. البته قابل ذکر است که این بحث نیز در کتاب «المعتمد» وجود ندارد و از مباحث اختصاصی «الفائق...» است. او در ادامه مباحث، به سخن از «تکلیف»، بیان نیکویی آن و شروط تکلیف و سایر مباحث مربوط به آن، می‌پردازد که این بحث نیز از مباحث اختصاصی این کتاب است. [[ملاحمي خوارزمي، محمود بن محمد|ابن ملاحمی]] در بحث از تکلیف درباره برخی مسائل محوری این مسئله، مانند سخن از تکلیف ما لا یطاق، نظریه لطف و وجوب لطف، مبدأ عوض و احکام مستحقه بر آن و... مناقشه کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/23 ر.ک: همان، ص23]</ref>.