رسائل الجاحظ: تفاوت میان نسخه‌ها

#:اين رساله يكى از رسائل كهن است كه در موضوع معرفت و علم نوشته شده و مورد استفادۀ متكلمين بعدى قرار گرفته است. در اين رساله جاحظ به سه نظريه در مورد علم و معرفت اشاره مى‌كند. يكى از آنها نظريۀ بشر بن معتمر معتزلى است كه قائل است، تمام معارف و علوم انسان، اكتسابى است، مگر آنچه را كه حواس دفعتا ادراك مى‌كند و يا در حال عجز و غفلت بر انسان عارض مى‌شود؛ اما آنچه را كه گوش مى‌شنود و چشم مى‌بيند و ديگر قوا و حواس در حال عادى احساس مى‌كنند، همۀ آنها از علوم اكتسابى است. نظريۀ دوم مربوط به استاد جاحظ؛ يعنى نظّام مى‌باشد كه او هم معتزلى است و قائل است، معارف و مدركات انسان هشت نوع هستند، هفت قسم آن ضرورى است و آنها مدركات حواس خمس و اخبار و قصد مخاطب مى‌باشد و يك قسم آن اكتسابى است كه عبارتست از معارفى كه از راه نظر و فكر اكتساب مى‌شود، همچون علم به خداوند و پيامبر و... نظريه سوم مربوط به معمر بن عباد السلمى است كه اقسام ادراكات را ده نوع دانسته مى‌داند. جاحظ بعد از تقرير اين سه نظريه همۀ آنها را فاسد دانسته و قول اين سه نفر را كه قائل به اكتسابى بودن معرفت الله هستند، مخدوش دانسته و اثبات كرده است كه علم به خداوند از علوم ضرورى مى‌باشد.