۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
حفظ البدن: رساله‌ای کهن در باب بهداشت تن (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۹:۰۶
، ۸ سپتامبر ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'م‌م' به 'م‌م'
جز (جایگزینی متن - 'ت‌و' به 'ت‌و') |
جز (جایگزینی متن - 'م‌م' به 'م‌م') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
این کتاب، «پارسى‌نوشته‌اى از سده ششم در باب بهداشت تن و پیشگیرى بیماریها در رده مقدّماتى و ابتدایى است. حفظ البدن، نوشته فخرالدین رازى براى اوّلین بار منتشر مىشود. در پژوهشهاى انجامشده درباره این دانشمند، کمتر به پزشکىپژوهیهاى او اشاره شده است. پس از [[رازی، محمد بن زکریا|محمّد بن زکریاى رازى]] و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، از معدود طبیبان پیشین است که منطق و فلسفه را بهخوبى آموخته و در آن ورزیده شده است. البته تعلّق فکرى او به مکتب اشعرى و چیرگىاش بر دانش کلام، سبب شده است تا دیدگاهى متفاوت و البته ویژه خودش داشته باشد که آثارش از یکنواختى بسیارى متون پزشکى مشابه، تهى شده است. او مىکوشد با ابزار فلسفه و کلام، به | این کتاب، «پارسى‌نوشته‌اى از سده ششم در باب بهداشت تن و پیشگیرى بیماریها در رده مقدّماتى و ابتدایى است. حفظ البدن، نوشته فخرالدین رازى براى اوّلین بار منتشر مىشود. در پژوهشهاى انجامشده درباره این دانشمند، کمتر به پزشکىپژوهیهاى او اشاره شده است. پس از [[رازی، محمد بن زکریا|محمّد بن زکریاى رازى]] و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، از معدود طبیبان پیشین است که منطق و فلسفه را بهخوبى آموخته و در آن ورزیده شده است. البته تعلّق فکرى او به مکتب اشعرى و چیرگىاش بر دانش کلام، سبب شده است تا دیدگاهى متفاوت و البته ویژه خودش داشته باشد که آثارش از یکنواختى بسیارى متون پزشکى مشابه، تهى شده است. او مىکوشد با ابزار فلسفه و کلام، به نظام‌مند کردن اصول پزشکى، به‌ویژه کالبدشناسى بپردازد و پاسخى براى چراییهاى ذهنى خود و خوانندگانش بیابد. | ||
برآیند خوانش آثار مستقل طبى یا مشتمل بر طب [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، نشان مىدهد که به تشریح بدن انسان، سخت علاقه‌مند بوده است. به‌جز أسرار التّنزيل که بر پایه آفرینش تن آدمى تألیف شده، همو تدوین کتاب مستقلى درباره کالبدشناسى از سر تا پا آغاز کرده بوده که با مرگش نیمه‌کاره مانده است. | برآیند خوانش آثار مستقل طبى یا مشتمل بر طب [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، نشان مىدهد که به تشریح بدن انسان، سخت علاقه‌مند بوده است. به‌جز أسرار التّنزيل که بر پایه آفرینش تن آدمى تألیف شده، همو تدوین کتاب مستقلى درباره کالبدشناسى از سر تا پا آغاز کرده بوده که با مرگش نیمه‌کاره مانده است. | ||
اندیشه آمادهسازى کتاب بزرگى در طب را نیز در سر داشته است که مانند «الحاوي في الطب» و «قانون في الطب» باشد. این کتاب، «الجامع الكبير» نام داشته که باز هم اتمامش ممکن نشده است. منطقا در کتاب‌هاى اینچنینى، بخش کالبدشناسى نیز وجود داشته است. شرح قانون [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نیز محدود به کلّیات کتاب [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] بوده که اندامشناسى بدن نیز در دامنه مباحث آن جاى دارد. شیوه‌اى که [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در زمینه پزشکىپژوهى انجام داده، نشان مىدهد از مکتب [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] الهامپذیرى فراوانى داشته است. امّا میراث اندیشه تأویلى که در رسائل اخوان الصّفا و آثار جابر بن حیان بوده، به بوعلى رسیده؛ خواسته - ناخواسته [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نیز در پژوهشهاى طبىاش، همان طریق را و البته با بسط بیشتر پیموده است. | اندیشه آمادهسازى کتاب بزرگى در طب را نیز در سر داشته است که مانند «الحاوي في الطب» و «قانون في الطب» باشد. این کتاب، «الجامع الكبير» نام داشته که باز هم اتمامش ممکن نشده است. منطقا در کتاب‌هاى اینچنینى، بخش کالبدشناسى نیز وجود داشته است. شرح قانون [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نیز محدود به کلّیات کتاب [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] بوده که اندامشناسى بدن نیز در دامنه مباحث آن جاى دارد. شیوه‌اى که [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در زمینه پزشکىپژوهى انجام داده، نشان مىدهد از مکتب [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] الهامپذیرى فراوانى داشته است. امّا میراث اندیشه تأویلى که در رسائل اخوان الصّفا و آثار جابر بن حیان بوده، به بوعلى رسیده؛ خواسته - ناخواسته [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نیز در پژوهشهاى طبىاش، همان طریق را و البته با بسط بیشتر پیموده است. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
«[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در مقدّمه، به منابعش اشاره نکرده است. در میانه متن بیش از همه، از اسماعیل جرجانى (434-531) پزشک بالینى فارسى‌نویس معاصرش یاد کرده است. چند نقل قول هم از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] و ارسطو دیده مىشود. بر سر هم، مىتوان گفت با تکیه بر قانون و ذخیره خوارزمشاهى و شمارى آثار [[ارسطو]]، به‌ویژه رساله شراب منسوب به او استفاده کرده است؛ رساله‌اى که بیست‌ودو پرسش و پاسخ درباره شرب خمر است»<ref>مقدمه مصحح، ص67</ref>. | «[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در مقدّمه، به منابعش اشاره نکرده است. در میانه متن بیش از همه، از اسماعیل جرجانى (434-531) پزشک بالینى فارسى‌نویس معاصرش یاد کرده است. چند نقل قول هم از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] و ارسطو دیده مىشود. بر سر هم، مىتوان گفت با تکیه بر قانون و ذخیره خوارزمشاهى و شمارى آثار [[ارسطو]]، به‌ویژه رساله شراب منسوب به او استفاده کرده است؛ رساله‌اى که بیست‌ودو پرسش و پاسخ درباره شرب خمر است»<ref>مقدمه مصحح، ص67</ref>. | ||
«پزشکى‌نگار دیگرى در تاریخ ادبیات فارسى سراغ نداریم که مانند [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، ادیبى عربىدان و فارسىدان باشد و به هر دو زبان، نوشته‌هایى به نظم و نثر از او مانده باشد. فلسفه، منطق، کلام و فقه بداند و ذهن شفّاف و پرسشگر و شاداب و پرجنبوجوشى مانند او داشته باشد. سبکى | «پزشکى‌نگار دیگرى در تاریخ ادبیات فارسى سراغ نداریم که مانند [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، ادیبى عربىدان و فارسىدان باشد و به هر دو زبان، نوشته‌هایى به نظم و نثر از او مانده باشد. فلسفه، منطق، کلام و فقه بداند و ذهن شفّاف و پرسشگر و شاداب و پرجنبوجوشى مانند او داشته باشد. سبکى کم‌مانند و اینچنین، در پزشکى‌نگارى را شاید تنها بتوان در «الأبنية عن حقائق الأدوية» موفّق هروى دید که از قضا هر دو بهنحوى با شهر هرات مربوطند و شاید از انرژى فراوان مردمان آن دیار بهره‌مند شده باشند»<ref>همان، ص59</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||