۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
نزهة الأعين النواظر في علم الوجوه و النظائر (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۷ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۳۷
، ۷ سپتامبر ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'هها' به 'هها'
جز (جایگزینی متن - 'ند' به 'ند') |
جز (جایگزینی متن - 'هها' به 'هها') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
مطالب کتاب، در دو باب کلی، تنظیم شده است. باب نخست، مقدمه محقق در معرفی کتاب و باب دوم، معجم الفاظ قرآن کریم میباشد که تقریبا دربردارنده 324 لفظ قرآنی است<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>. | مطالب کتاب، در دو باب کلی، تنظیم شده است. باب نخست، مقدمه محقق در معرفی کتاب و باب دوم، معجم الفاظ قرآن کریم میباشد که تقریبا دربردارنده 324 لفظ قرآنی است<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>. | ||
بارزترین مشخصات روش نویسنده را میتوان در | بارزترین مشخصات روش نویسنده را میتوان در مؤلفههای زیر، خلاصه نمود: | ||
# شرح لفظی که در ابتدای هر باب آورده شده و تبیین اصول لغوی و معنای آن و شاهد مثال آوردن برای آن از آیات، احادیث و اشعار؛ | # شرح لفظی که در ابتدای هر باب آورده شده و تبیین اصول لغوی و معنای آن و شاهد مثال آوردن برای آن از آیات، احادیث و اشعار؛ | ||
# ذکر اقوال علما در مسائل مطرحشده؛ | # ذکر اقوال علما در مسائل مطرحشده؛ | ||
# استفاده از | # استفاده از آرایهها و قضایای لغوی، مانند: اضداد، اجناس، ترادف، مثنی و جمع، تذکیر و تأنیث و مقصور و ممدود؛ | ||
# اعتماد بر اقوال اهل تفسیر، حدیث و فقه در شرح و تفسیر واژگان؛ | # اعتماد بر اقوال اهل تفسیر، حدیث و فقه در شرح و تفسیر واژگان؛ | ||
# استفاده از مسائل نحوی و صرفی در شرح لغات و کلمات؛ | # استفاده از مسائل نحوی و صرفی در شرح لغات و کلمات؛ | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
باب دوم، که مطالب اصلی کتاب را در خود جای داده، دربردارنده لغات و واژگان قرآن و تشریح و تبیین معانی آنهاست. نویسنده در مقدمه خود، به نقد شیوه نویسندگان قبل از خود در این علم پرداخته و تعریف متفاوتی از اصطلاح وجوه و نظایر ارائه کرده است: «وقتی در کتابهای وجوه و نظایر که علمای علوم قرآنی نوشته اند نگریستم، دیدم که هر متأخری از شیوه متقدمان پیروی کرده است و مقلدانه بدون اندیشه و بررسی، به نقل آنچه که نقل کردهاند، پرداخته است...»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: سلطانی رنانی، مهدی، ص330]</ref>. | باب دوم، که مطالب اصلی کتاب را در خود جای داده، دربردارنده لغات و واژگان قرآن و تشریح و تبیین معانی آنهاست. نویسنده در مقدمه خود، به نقد شیوه نویسندگان قبل از خود در این علم پرداخته و تعریف متفاوتی از اصطلاح وجوه و نظایر ارائه کرده است: «وقتی در کتابهای وجوه و نظایر که علمای علوم قرآنی نوشته اند نگریستم، دیدم که هر متأخری از شیوه متقدمان پیروی کرده است و مقلدانه بدون اندیشه و بررسی، به نقل آنچه که نقل کردهاند، پرداخته است...»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: سلطانی رنانی، مهدی، ص330]</ref>. | ||
نویسنده، معتقد است آنچه که دانشمندان در نگارش کتابهای وجوه و نظایر خواستهاند خواننده را با این نظایر ( | نویسنده، معتقد است آنچه که دانشمندان در نگارش کتابهای وجوه و نظایر خواستهاند خواننده را با این نظایر (واژهها) آشنا سازند، این است که معانی آن مختلف است و مراد از این واژه همان معنای ارادهشده از واژه مشابه دیگر نیست و نویسندگان وجوه و نظایر نیز آن واژهای را ذکر کردهاند که معنای آن در همه مواضع یکی است؛ مثل «بلد»، «قریه» و «مدینه» و «رجل» و «انسان» و امثال آن؛ پس به این نتیجه میرسیم که قصد اصلی از ذکر واژهها کثرت وجوه و ابواب و بیان سخنان نغز در اینباره میباشد. وی صراحتا به این نکته اشاره کرده و مینویسد: «من در این کتابم بهترین مطالب آنها را در این باب گرد آوردهام و هر توهمی را که دانشمندان دیگر در کتابهای خود آورده و وضع نمودهاند، رها کرده ام»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: همان]</ref>. | ||
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] بااینکه درباره این کتاب گفته است: «آن را به اختصار نزدیک ساختم»، اما به آن اختصار مطلوب، دست نیافته است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: همان]</ref>. | [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] بااینکه درباره این کتاب گفته است: «آن را به اختصار نزدیک ساختم»، اما به آن اختصار مطلوب، دست نیافته است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: همان]</ref>. | ||
روش منحصربهفرد وی در این کتاب این است که واژگان و کلمات را بهترتیب حروف الفبا آورده و سپس بسیاری از | روش منحصربهفرد وی در این کتاب این است که واژگان و کلمات را بهترتیب حروف الفبا آورده و سپس بسیاری از واژهها و وجوه مختلف آن را پس از ذکر، مورد نقد قرار داده و سرانجام کتابش را چنین به پایان برده است: | ||
«این آخرین چیزی است که من از کتابهای وجوه و نظایر که گذشتگان مرتب نمودهاند، برگزیدم و آنهایی را که شایسته ذکر نبودهاند حذف نمودم و تفاسیر منقولی را که هیچ اشکالی نداشت بر آن افزودم و در ذکر کلماتی که از مفسر آن ذکر کردهام، تساهل ورزیدم و اگر محققی با ناقل آن به مناقشه بپردازد، بسیاری از وجوه را به یک وجه جمع مینماید و اگر ما چنین کنیم، بیشتر آن وجوه تعطیل خواهد شد»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: همان]</ref>. | «این آخرین چیزی است که من از کتابهای وجوه و نظایر که گذشتگان مرتب نمودهاند، برگزیدم و آنهایی را که شایسته ذکر نبودهاند حذف نمودم و تفاسیر منقولی را که هیچ اشکالی نداشت بر آن افزودم و در ذکر کلماتی که از مفسر آن ذکر کردهام، تساهل ورزیدم و اگر محققی با ناقل آن به مناقشه بپردازد، بسیاری از وجوه را به یک وجه جمع مینماید و اگر ما چنین کنیم، بیشتر آن وجوه تعطیل خواهد شد»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/546/330 ر.ک: همان]</ref>. | ||