۹۵۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (A-esmaili@noornet.net صفحهٔ أطیب البیان في تفسیر القرآن را به أطيب البيان في تفسير القرآن منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
'''أطيب البيان في تفسير القرآن'''، به زبان فارسى، اثر سيد [[عبدالحسين طيب]] است. | |||
مؤلف درباره وجه تسميه اين تفسير به أطيب البيان مى‌گويد: | مؤلف درباره وجه تسميه اين تفسير به أطيب البيان مى‌گويد: «چون در تفسير آيات قرآن از احاديث و بيانات خاندان نبوت و معادن علم و حكمت حضرت احديت استفاده نمودم و حقا كه بيانات ايشان بهترين و پاكيزه‌ترين بيانات در تفسير قرآن بوده و اين جامه تنها به قامت اينان راست آمده، لذا اين كتاب را أطيب البيان في تفسير القرآن ناميدم» <ref>مقدمه كتاب، ج1، ص3</ref>. | ||
«چون در تفسير آيات قرآن از احاديث و بيانات خاندان نبوت و معادن علم و حكمت حضرت احديت استفاده نمودم و حقا كه بيانات ايشان بهترين و پاكيزه‌ترين بيانات در تفسير قرآن بوده و اين جامه تنها به قامت اينان راست آمده، لذا اين كتاب را أطيب البيان في تفسير القرآن ناميدم» | |||
مؤلف، در شروع تفسير، مباحثى در قالب ده گفتار درباره علوم قرآنى دارد به شرح زير: | مؤلف، در شروع تفسير، مباحثى در قالب ده گفتار درباره علوم قرآنى دارد به شرح زير: | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۹: | ||
در مجموع، ترجمه مؤلف بسيار دقيق و محققانه است و بسيارى از اشتباهات مترجمين قرآن در آن وجود ندارد. | در مجموع، ترجمه مؤلف بسيار دقيق و محققانه است و بسيارى از اشتباهات مترجمين قرآن در آن وجود ندارد. | ||
4. مفردات و عبارات استفاده‌شده تقريبا امروزى و سليس و روان است؛ هرچند استفاده نشانه مفعولى «مر» (كه در قديم مرسوم بوده) و مانند آن در اين تفسير ديده مى‌شود و برخى نكات نيز رعايت نشده است؛ از باب نمونه در ترجمه آيه 78 سوره بقره: ''' «و منهم أميون لا يعلمون الكتاب إلا أماني...» '''، آمده است: «و بعضى از اهل كتاب، سواد خواندن و نوشتن را ندارند و از كتاب نمى‌دانند جز دروغ‌ها و به‌هم‌بافته‌هاى مزوران را | 4. مفردات و عبارات استفاده‌شده تقريبا امروزى و سليس و روان است؛ هرچند استفاده نشانه مفعولى «مر» (كه در قديم مرسوم بوده) و مانند آن در اين تفسير ديده مى‌شود و برخى نكات نيز رعايت نشده است؛ از باب نمونه در ترجمه آيه 78 سوره بقره: ''' «و منهم أميون لا يعلمون الكتاب إلا أماني...» '''، آمده است: «و بعضى از اهل كتاب، سواد خواندن و نوشتن را ندارند و از كتاب نمى‌دانند جز دروغ‌ها و به‌هم‌بافته‌هاى مزوران را <ref>متن كتاب، ج2، ص66</ref>. | ||
«أماني» را، «دروغ‌ها و به‌هم‌بافته‌هاى مزوران» ترجمه كرده است، درصورتى‌كه «أماني» جمع «أمنية» و به معنى آمال و آرزوهاست و مربوط به آمال و آرزوهايى است كه يهوديان داشتند، مانند اينكه بهشت را مخصوص خود مى‌دانند كه همين آرزوها را مفسر در صفحه 68 ذكر كرده است، ولى در ترجمه رعايت ننموده است. | «أماني» را، «دروغ‌ها و به‌هم‌بافته‌هاى مزوران» ترجمه كرده است، درصورتى‌كه «أماني» جمع «أمنية» و به معنى آمال و آرزوهاست و مربوط به آمال و آرزوهايى است كه يهوديان داشتند، مانند اينكه بهشت را مخصوص خود مى‌دانند كه همين آرزوها را مفسر در صفحه 68 ذكر كرده است، ولى در ترجمه رعايت ننموده است. | ||
و يا آيه 188 ''' «... لتأكلوا فريقا من أموال الناس بالإثم...» '''، چنين ترجمه شده است: «... براى اينكه قسمتى از اموال مردم را بخوريد...» | و يا آيه 188 ''' «... لتأكلوا فريقا من أموال الناس بالإثم...» '''، چنين ترجمه شده است: «... براى اينكه قسمتى از اموال مردم را بخوريد...» <ref>همان، ص344</ref> كه «بالإثم» از ترجمه ساقط شده است. | ||
5. از خصوصيات بارز اين تفسير، مقيد بودن مؤلف به دلالت لفظى آيات قرآن است و از مسائلى كه منجر به تطبيق و تأويل مى‌گردد و محلى براى دخالت انگيزه‌ها و ذوقيات است، جدا پرهيز دارد. مؤلف، با تسلطى كه بر ادبيات عرب دارد، كيفيت استعمال‌ها و دلالت‌هاى آن را خوب مى‌شناسد و در همه جا وضع لغوى و حدود دلالت و موازين لغت را مراعات مى‌كند. | 5. از خصوصيات بارز اين تفسير، مقيد بودن مؤلف به دلالت لفظى آيات قرآن است و از مسائلى كه منجر به تطبيق و تأويل مى‌گردد و محلى براى دخالت انگيزه‌ها و ذوقيات است، جدا پرهيز دارد. مؤلف، با تسلطى كه بر ادبيات عرب دارد، كيفيت استعمال‌ها و دلالت‌هاى آن را خوب مى‌شناسد و در همه جا وضع لغوى و حدود دلالت و موازين لغت را مراعات مى‌كند. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۳: | ||
8. وى احكام شرعى را شرح و بسط مى‌دهد و اقوال مختلف را در هر باب، به‌صورت فتوايى نقل مى‌كند. آنجا كه اختلاف نظرى باشد، مى‌سنجد و جرح و تعديل مى‌كند و نظرى مى‌دهد و جهت برترى يك فتوى را بر ديگرى بيان مى‌كند؛ اما در همه موارد به نظر شيعه اكتفا كرده و نظر ديگران را به‌ندرت ذكر مى‌كند. | 8. وى احكام شرعى را شرح و بسط مى‌دهد و اقوال مختلف را در هر باب، به‌صورت فتوايى نقل مى‌كند. آنجا كه اختلاف نظرى باشد، مى‌سنجد و جرح و تعديل مى‌كند و نظرى مى‌دهد و جهت برترى يك فتوى را بر ديگرى بيان مى‌كند؛ اما در همه موارد به نظر شيعه اكتفا كرده و نظر ديگران را به‌ندرت ذكر مى‌كند. | ||
9. مؤلف به اختلاف قرائات توجهى ندارد و صريحا مى‌گويد: «بنا بر آنچه ذكر شد ادله مشهور بر اثبات حجيت قرائات هفت‌گانه، هيچ قابل اعتماد نيست و تنها سياهى قرآن كه از زمان نبى(ص) تا اين زمان به‌نحو تواتر به ما رسيده، معتبر است و با شش دليل قاطع، اختلاف قرائات را رد مى‌كند | 9. مؤلف به اختلاف قرائات توجهى ندارد و صريحا مى‌گويد: «بنا بر آنچه ذكر شد ادله مشهور بر اثبات حجيت قرائات هفت‌گانه، هيچ قابل اعتماد نيست و تنها سياهى قرآن كه از زمان نبى(ص) تا اين زمان به‌نحو تواتر به ما رسيده، معتبر است و با شش دليل قاطع، اختلاف قرائات را رد مى‌كند <ref>همان، ص31</ref>. | ||
10. نويسنده، مباحث كلامى را مفصل طرح مى‌كند و خود در هر قسمت مستدلا نظر مى‌دهد و به دلايل عقلى و نقلى آن را اثبات مى‌نمايد و پس از آن نظر معصومين(ع) را هم ذكر مى‌كند و مثل ساير موارد تنها روش شيعه را منظور نظر قرار مى‌دهد و بعضا هم طالبين را به كتاب پرارزش خود، به نام «كلم الطيب» كه مباحث جالبى در اصول عقايد به‌صورت مبرهن و مستدل دارد، ارجاع مى‌دهد و از اطاله كلام مى‌پرهيزد. | 10. نويسنده، مباحث كلامى را مفصل طرح مى‌كند و خود در هر قسمت مستدلا نظر مى‌دهد و به دلايل عقلى و نقلى آن را اثبات مى‌نمايد و پس از آن نظر معصومين(ع) را هم ذكر مى‌كند و مثل ساير موارد تنها روش شيعه را منظور نظر قرار مى‌دهد و بعضا هم طالبين را به كتاب پرارزش خود، به نام «كلم الطيب» كه مباحث جالبى در اصول عقايد به‌صورت مبرهن و مستدل دارد، ارجاع مى‌دهد و از اطاله كلام مى‌پرهيزد. | ||
11. مؤلف به لغت و اشتقاق و غير آن هم غالبا مى‌پردازد | 11. مؤلف به لغت و اشتقاق و غير آن هم غالبا مى‌پردازد <ref>همان، ج2، ص92، 74، 103 و 120</ref>؛ اما نه در حد تفسير مجمع البيان. | ||
12. نويسنده در بيان قصص قرآن، غالبا نقل تفاسير ديگر را ملاك قرار داده و در مواردى، ذكر مأخذ نيز كرده است؛ البته قصص را تا آنجايى كه از روايات و اخبار استفاده مى‌شود، آورده و از مابقى صرف نظر مى‌كند و به اندازه كافى هم تفصيل مى‌دهد. | 12. نويسنده در بيان قصص قرآن، غالبا نقل تفاسير ديگر را ملاك قرار داده و در مواردى، ذكر مأخذ نيز كرده است؛ البته قصص را تا آنجايى كه از روايات و اخبار استفاده مى‌شود، آورده و از مابقى صرف نظر مى‌كند و به اندازه كافى هم تفصيل مى‌دهد. | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۳: | ||
براى تتميم و تكميل بعضى از قصص، به كتب ديگر هم مراجعه و از منابع اصلى استفاده مى‌نمايد و اگر در ديگر آثارش بيان كرده باشد، بدانجا احاله مى‌دهد. | براى تتميم و تكميل بعضى از قصص، به كتب ديگر هم مراجعه و از منابع اصلى استفاده مى‌نمايد و اگر در ديگر آثارش بيان كرده باشد، بدانجا احاله مى‌دهد. | ||
13. مؤلف از تمثيلات و اصطلاحات عاميانه نيز در جاى‌جاى تفسير بهره برده است | 13. مؤلف از تمثيلات و اصطلاحات عاميانه نيز در جاى‌جاى تفسير بهره برده است <ref>همان، ج12، ص5 و 25؛ ج13، ص248</ref>. | ||
14. رجال يادشده در اين تفسير، همه مورد اعتماد شيعه است و به غير كارى ندارد و حتى مراجعه به تفاسير عامه را جايز نمى‌داند | 14. رجال يادشده در اين تفسير، همه مورد اعتماد شيعه است و به غير كارى ندارد و حتى مراجعه به تفاسير عامه را جايز نمى‌داند <ref>همان، مقدمه جلد اوّل، ص23</ref>. | ||
15. مؤلف به مسائل اخلاقى توجه فراوانى دارد و به هر بهانه‌اى آنها را طرح مى‌كند و بعضا احساس مى‌شود كه از كتاب تفسير خارج شده و به يك كتاب اخلاقى نزديك‌تر است. | 15. مؤلف به مسائل اخلاقى توجه فراوانى دارد و به هر بهانه‌اى آنها را طرح مى‌كند و بعضا احساس مى‌شود كه از كتاب تفسير خارج شده و به يك كتاب اخلاقى نزديك‌تر است. | ||
16. اندكى مباحث فلسفى، در اين تفسير به چشم مى‌خورد، اما منظور اصلى مفسر نيست و در ضمن مباحث، استشهادات زيادى، به منظومه ملا هادى سبزوارى دارد | 16. اندكى مباحث فلسفى، در اين تفسير به چشم مى‌خورد، اما منظور اصلى مفسر نيست و در ضمن مباحث، استشهادات زيادى، به منظومه ملا هادى سبزوارى دارد <ref>همان، ج4، ص329؛ ج5، ص123؛ ج7، ص133 و 271؛ ج10، ص451</ref>. در مواردى هم كلام حكما را طرح و جرح و تعديل مى‌كند <ref> همان، ج13، 342؛ ج12، ص7 و 338</ref>. | ||
17. مؤلف براى بيان و اثبات منظور خويش از تمامى اخبار و احاديث اهل‌بيت(ع) استفاده مى‌كند و از سلسله روات و رجال آنها زياد ياد نمى‌نمايد، ولى همه را از طريقى مى‌گيرد كه رجال آن مورد اعتماد شيعه‌اند. | 17. مؤلف براى بيان و اثبات منظور خويش از تمامى اخبار و احاديث اهل‌بيت(ع) استفاده مى‌كند و از سلسله روات و رجال آنها زياد ياد نمى‌نمايد، ولى همه را از طريقى مى‌گيرد كه رجال آن مورد اعتماد شيعه‌اند. | ||
18. مؤلف به احاديثى كه مستند نباشد توجهى ندارد؛ چنان‌كه خود مى‌گويد: اخبار زيادى از خواص القرآن از پيامبر و از حضرت باقر(ع) نقل كرده‌اند، صرف نظر كرده‌ايم؛ چون سند نداشت | 18. مؤلف به احاديثى كه مستند نباشد توجهى ندارد؛ چنان‌كه خود مى‌گويد: اخبار زيادى از خواص القرآن از پيامبر و از حضرت باقر(ع) نقل كرده‌اند، صرف نظر كرده‌ايم؛ چون سند نداشت <ref>همان، ج12، ص104</ref>. | ||
=پانویس = | |||
<references/> | |||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۶: | ||
[[رده:تفسیر]] | [[رده:تفسیر]] | ||
[[رده:متون تفاسیر]] | [[رده:متون تفاسیر]] | ||