۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'تا' به 'تا') |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') |
||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==کودکی و آموزش== | ==کودکی و آموزش== | ||
زیبالنساء در ماه شوال 1048ق، از بطن مادر ایرانیالاصل، دلرَس بانو، دخت شاهنواز خان صفوی، زاده شد. هنگام تولد او در کاخ شاهی جشن باشکوهی برپا شد. به مساکین و فقرا خیرات داده شد. خانمی به نام مَیّابایی شیردادن او را برعهده گرفت. میابایی زن بسیار عاقله و | زیبالنساء در ماه شوال 1048ق، از بطن مادر ایرانیالاصل، دلرَس بانو، دخت شاهنواز خان صفوی، زاده شد. هنگام تولد او در کاخ شاهی جشن باشکوهی برپا شد. به مساکین و فقرا خیرات داده شد. خانمی به نام مَیّابایی شیردادن او را برعهده گرفت. میابایی زن بسیار عاقله و فرزانهای بود. صبحها که او قرآن میخواند، زیبالنساء نزد او مینشست و گوش میداد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/134 ر.ک: علیخان، زیبالنساء، ص134]</ref>. | ||
زیبالنساء در سن پنج سالگی قرآن مجید را نزد حافظه مریم بیگم، مادر عنایتالله خان، یکی از درباریان اورنگزیب، فراگرفت. هنگامی که او در سن هفت، هشت سالگی قرآن را حفظ کرد، پدرش اورنگزیب بسیار خوشحال شد و سی هزار اشرفی جایزه داد. اورنگزیب، ملا محمدسعیداشرف مازندرانی، نوه ملا سعیدتقی مجلسی را که از ایران به هند رفته بود، به استادی دخترش گماشت. زیبالنساء زبانهای فارسی و عربی را نزد ملا فراگرفت. طبعش بارور و ذوق شعری در او پدیدار شد. او «مخفی» تخلص کرد و از سنین سیزده، چهارده سالگی شروع به سرودن شعر کرد. مخفی اشعارش را برای اصلاح به ملا اشرف میداد. ملا نهتنها در شاعری و علم هیئت تبحر کامل داشت، بلکه خطهای نسخ، نستعلیق و شکسته را بسیار خوب مینوشت<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/134 ر.ک: همان]</ref>. | زیبالنساء در سن پنج سالگی قرآن مجید را نزد حافظه مریم بیگم، مادر عنایتالله خان، یکی از درباریان اورنگزیب، فراگرفت. هنگامی که او در سن هفت، هشت سالگی قرآن را حفظ کرد، پدرش اورنگزیب بسیار خوشحال شد و سی هزار اشرفی جایزه داد. اورنگزیب، ملا محمدسعیداشرف مازندرانی، نوه ملا سعیدتقی مجلسی را که از ایران به هند رفته بود، به استادی دخترش گماشت. زیبالنساء زبانهای فارسی و عربی را نزد ملا فراگرفت. طبعش بارور و ذوق شعری در او پدیدار شد. او «مخفی» تخلص کرد و از سنین سیزده، چهارده سالگی شروع به سرودن شعر کرد. مخفی اشعارش را برای اصلاح به ملا اشرف میداد. ملا نهتنها در شاعری و علم هیئت تبحر کامل داشت، بلکه خطهای نسخ، نستعلیق و شکسته را بسیار خوب مینوشت<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/134 ر.ک: همان]</ref>. | ||
==اشتیاق به دانش== | ==اشتیاق به دانش== | ||
محفل «مخفی» به مقتضای علاقه و ذوق و قریحه وی مجمع ارباب شعر و ادب و اصحاب کمال و هنر بوده است و شاعران و ادیبان و عالمان و هنرمندان در سایه تشویق و حمایت او | محفل «مخفی» به مقتضای علاقه و ذوق و قریحه وی مجمع ارباب شعر و ادب و اصحاب کمال و هنر بوده است و شاعران و ادیبان و عالمان و هنرمندان در سایه تشویق و حمایت او میزیستهاند<ref>ر.ک: کرمی، احمد، صفحه الف</ref>. مولوی غلامعلی آزاد در ید بیضا مینویسد: «بارگاه زیبالنساء در حقیقت یک آکادمی بود که علما و فضلای بسیار در آن استخدام و مشغول تصنیف و تألیف بودند. اکثر این کتابها با اول اسم او یعنی زیب اسمگذاری میشد؛ مثل زيب المنشآت که مجموعه نامههای اوست. از مهمترین کتابهایی که تحث سرپرستی او نوشته شد، ترجمه تفسیر کبیر به فارسی است که به نام زيب التفاسير معروف است». مخفی کتابخانه عظیمالشأنی برای استفاده نویسندگان فراهم کرده بود. طبق گفته مصنف مآثر عالمگیری این کتابخانه بینظیر بوده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/135 ر.ک: علیخان، زیبالنساء، ص135]</ref>. | ||
==شعر و شاعری== | ==شعر و شاعری== | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
روزی زیبالنساء در حضور پدرش بود. ناگاه آیینه قدی از طاق افتاد و شکست. این مصرع بیاختیار از زبان اورنگزیب برآمد: «از قضا آیینه چینی شکست». مخفی بالبداهه گفت: «خوب شد اسباب خودبینی شکست»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/137 ر.ک: همان، ص137]</ref>. | روزی زیبالنساء در حضور پدرش بود. ناگاه آیینه قدی از طاق افتاد و شکست. این مصرع بیاختیار از زبان اورنگزیب برآمد: «از قضا آیینه چینی شکست». مخفی بالبداهه گفت: «خوب شد اسباب خودبینی شکست»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/137 ر.ک: همان، ص137]</ref>. | ||
شماره اشعار مخفی را پانزده هزار بیت یاد | شماره اشعار مخفی را پانزده هزار بیت یاد کردهاند و اگر این گفته نادرست نباشد، دیوانهای مطبوعهای که هماکنون از وی در دست است، بیش از یکپنجم مجموعه اشعار او را در بر ندارد<ref>ر.ک: کرمی، احمد، صفحه ب</ref>. درباره دیوان موجود مخفی اختلاف رأی وجود دارد. در دیوانی که به نام مخفی به چاپ رسیده، اشعاری وجود دارد که شاید الحاقی باشد. عدهای آن را به مخفی رشتی نسبت میدهند. اما آنچه مورد قبول همه تذکرهنویسان است این است که همه زیبالنساء را شاعره بزرگ میدانند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4943/139 ر.ک: علیخان، زیبالنساء، ص140-139]</ref>. | ||
==وفات== | ==وفات== |
ویرایش