دیوان رفعت سمنانی: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

'''‏دیوان رفعت سمنانی'''، سروده حاجی محمدصادق، معروف به رفعت سمنانی است. آنچه در این کتاب گردآوری شده، مجموعه سروده‌های این شاعر توانمند است در قالب غزلیات، مسمطات، ترکیب‎بندها، ترجیع‎بندها، مخمس‎ها، قصاید و مثنوی، در موضوعات گوناگون اجتماعی و اخلاقی و سایر موضوعات دیگر، که از جمله آنها سروده‌های بسیاری است در باب ارادت به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] و خاندان عصمت و طهارت(ع). این مجموعه گران‌سنگ به اهتمام [[نوحيان، نصرت|نصرت‎الله نوحیان (نوح)]] جمع‎آوری شده است.

کتاب، دارای یک مقدمه از [[نوحيان، نصرت|نصرت‎الله نوحیان (نوح)]] است. پس از مقدمه یک خطبه بی‌نقطه ذکر گردیده است و بخش اصلی کتاب در هفت فصل مجزا مطرح شده است.

غزلیات و قصائد رفعت سمنانی، از لحاظ اتقان علمی و ادبی از جایگاه بالایی برخوردار است تا جایی که برخی از آثار وی، با آثار بزرگ‎ترین شعرای پارسی‌زبان پهلو می‌زند. درست است که رفعت در زمان و مکانی زندگی می‌کرد که شعر فارسی دوران رکود خود را می‌گذراند و شعرای معاصر او نیز جز مداحی و دنباله‎روی و استقبال آثار قدما کاری نداشتند و رفعت هم از این قاعده مستثنی نبود، اما با تمام این احوال، رفعت مخصوصاً در غزلیات، شخصیت خود را به خواننده م‌ی‌قبولاند. گاهی مضامین و صنایع شعری را چنان بجا و به‎موقع می‌آورد که خواننده از روانی و سلاست شعر، صنعت را فراموش می‌کند:

و گاهی نیز در مسمطات به استقبال منوچهری دامغانی می‌رود و طبیعت را با تمام زیبایی‎هایش توصیف می‌کند. هرچند مسمطات رفعت بیشتر عرفانی است، لکن بازهم می‌توان در آنها عالی‌ترین توصیف طبیعت را دید:

رفعت به [[امام على(ع)|علی بن ابی‎طالب علی(ع)]] و خاندان او ارادتی خاص می‎ورزید و ازاین‎روی قسمتی بزرگ از دیوان او حاوی اشعار و علی الخصوص مسمّط‎های شیوایی در مدح آن بزرگواران است، از جمله قصیده‌های وی در این باب است:

{{ب|''ز اکبر و اصغر بپوشد چشم و چون عباس را''|2='' در منای عشق‎بازی تشنه‎لب قربان کند''}}

{{ب|''یادم آمد شرح حالی زان امام حق‎پرست ''|2='' ترسم ار گویم جهان را سربه‎سر ویران کند''}}

{{ب|''اهل بیت مصطفی حیران که آیا آن لعین''|2=''بعد قتل شه چه حکمی از پی ایشان کند''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص188-189</ref>}}

{{ب|''آیت اعظم و سالار و سپهدار حیا ''|2=''پرچم رایت اقبال و علم‎دار رجا''}}

{{ب|''پشت و پیشانی و قلب دل شاه شهدا ''|2=''پیشتاز سپه عشق شه تشنه‎لبان''<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>}}

از جمله مثنوی‎های رفعت در مورد اولین زائر امام حسین(ع)، جابر بن عبدالله انصاری است که این‎گونه سروده است:

{{ب|''هست مروی که پس از قتل شه تشنه‎لبان ''|2=''این خبر گوشزد آمد به همه [اهل] جهان''}}

{{ب|''آن‎که اول به‎سوی قبر حسین روی نمود''|2=''شیعیان! جابر عبداللّه انصاری بود''}}

{{ب|''زد به سر، خون ز بصر ریخت پس آن پیرِ گرام''|2=''با ادب گفت که ای شاه به‎خون‎خفته سلام''}}

{{ب|''بعد از آن گفت که ای غرقه به خون، حق داری''|2=''که ندادی تو جوابی به من از غمخواری''}}

{{ب|''ز آنکه در شام بود رأس تو در بزم یزید''|2=''هست در کرب‎بلا جسم تو ای شاه شهید''<ref>ر.ک: همان، ص‎284-285</ref>}}

رفعت علاوه بر دیوان، مثنوی‎هایی نیز ساخته؛ یکی از آنها که در دست است، داستان یوسف و زلیخاست که در حدود شش هزار بیت است که در آن علاوه بر داستان‌سرایی، به تأویل و تفسیر سوره یوسف نیز پرداخته است و در آن داستان‌های جداگانه‌ای را به رشته نظم کشیده است:

در پاورقی‎ها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است.