نظامی، الیاس بن یوسف: تفاوت میان نسخه‌ها

نظامی به‎غیر از شاعری و سخنوری، در علوم عقلی، به‌ویژه در فلسفه، منطق، ریاضیات و نجوم سرآمد بود. او در علوم نقلی نیز هماننده اخبار، قرآن، فقه و احادیث تبحر و مهارت کامل داشته است. اشعار نظامی در توحید و استدلال بر یگانگی خداوند و رد بر طبیعیون و دهریون می‎باشد که در مثنوی‎های پنج‎گانه او با استدلال‎های گوناگون و تعبیرات مختلف آمده است. قدرت بیان و برهان و وفور و کثرت اطلاع او در این زمینه از شهرت بسیاری برخوردار است. نظامی معتقد بود که بدون فراگرفتن دانش و تنها با تکیه بر فکر و قریحه نمی‌توان به پایگاه بلندی رسید. هرچند که پیوند او با مکتب‌های صوفیان به‌درستی روشن نیست، اما از سخن و شعر او برمی‎آید که انسانی وارسته و به‌دور از وابستگی بوده است. وی به‌ویژه از پیوستن به دربارها و ارباب دولت پرهیز داشته است. نظامی هیچ‎گاه در مدح مبالغه ننمود و برای جلب نظر حکمرانان، شعر نساخت او به‎خصوص در اواخر عمر، گوشه‌گیر و آزاده زیست و گردن در پیشگاه امر فرود نیاورد. نظامی آنچه از قول حکما و فلاسفه یونان، درباره چگونگی آفرینش و نخستین آفریده بیان می‌کند، موافق عقیده و مذهب فلاسفه است؛ ولی آنچه را به‎عنوان گفته و رأی خود اظهار می‌دارد، موافق عقیده حکما و دانشمندان اسلامی است که نخستین آفریده را عقل می‌دانند<ref>ر.ک: همان</ref>.