۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ه‌ت' به 'ه‌ت'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌گ' به 'ه‌گ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ت' به 'ه‌ت') |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
جلد اول کتاب، مشتمل بر مقدمه مصحح، فاتحة الشباب، قصاید، ترجیعات و ترکیبات، مثنویات، غزلیات | جلد اول کتاب، مشتمل بر مقدمه مصحح، فاتحة الشباب، قصاید، ترجیعات و ترکیبات، مثنویات، غزلیات به‌ترتیب حروف الفبا و معماهاست. | ||
جلد دوم نیز حاوی واسطة العقد و خاتمة الحياة است. در ابتدای این جلد نیز مقدمه‌ای از مصحح با عنوان بحثی راجع به میراث ادبی و علمی [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] آمده است. واسطة العقد مشتمل بر قصاید، غزلیات، مقطعات، رباعیات و معمیات و خاتمة الحياة نیز حاوی همینها بهعلاوه یک مثنوی است. | جلد دوم نیز حاوی واسطة العقد و خاتمة الحياة است. در ابتدای این جلد نیز مقدمه‌ای از مصحح با عنوان بحثی راجع به میراث ادبی و علمی [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] آمده است. واسطة العقد مشتمل بر قصاید، غزلیات، مقطعات، رباعیات و معمیات و خاتمة الحياة نیز حاوی همینها بهعلاوه یک مثنوی است. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
نویسنده در مقدمه واسطة العقد، مذموم بودن شعر را نفی کرده و به رفعت مقام شعر و شاعر اشاره کرده است: «متکلمی که خلعت اعجاز کلام معجزطراز قرآن را به ما [ی] نفی '''وَ مَا هُوَ بِقَوْلِ شَاعِرٍ''' (الحاقة: 41)، از آلایش تهمت شعر مطهر ساخته و عَلَم بلاغتموردش را از حضیض تدنس '''بَلْ هُوَ شَاعِرٌ''' ﴿الأنبياء: 5﴾، به اوج تقدس '''وَ مَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ''' (یس: 69) افراخته و بااینهمه نخستین مرکب تام را از آن کلام رفیع الشأن، بلکه از هر سوره‌ای از آن در قالب شعر ریخته و بر هیئت نظم انگیخته تا ایمایی باشد به آنکه نفی این معنی نه اثبات آن صورت راست که شعر فیحدذاته، امری مذموم است و شاعر به سبب ایراد کلام منظوم معاتب و ملوم، بلکه بنا بر آن است که قاصران، نظم قرآن را مستند به سلیقه شعر ندارند و معاندان، متصدی تحدی به آن را از زمره شعرا نشمارند و این واضحترین دلیل است بر رفعت مقام شعر و شعرا و علو منزلت سحرآفرینان شعرآرا<ref>ر.ک: همان، ج2، ص31</ref>. | نویسنده در مقدمه واسطة العقد، مذموم بودن شعر را نفی کرده و به رفعت مقام شعر و شاعر اشاره کرده است: «متکلمی که خلعت اعجاز کلام معجزطراز قرآن را به ما [ی] نفی '''وَ مَا هُوَ بِقَوْلِ شَاعِرٍ''' (الحاقة: 41)، از آلایش تهمت شعر مطهر ساخته و عَلَم بلاغتموردش را از حضیض تدنس '''بَلْ هُوَ شَاعِرٌ''' ﴿الأنبياء: 5﴾، به اوج تقدس '''وَ مَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ''' (یس: 69) افراخته و بااینهمه نخستین مرکب تام را از آن کلام رفیع الشأن، بلکه از هر سوره‌ای از آن در قالب شعر ریخته و بر هیئت نظم انگیخته تا ایمایی باشد به آنکه نفی این معنی نه اثبات آن صورت راست که شعر فیحدذاته، امری مذموم است و شاعر به سبب ایراد کلام منظوم معاتب و ملوم، بلکه بنا بر آن است که قاصران، نظم قرآن را مستند به سلیقه شعر ندارند و معاندان، متصدی تحدی به آن را از زمره شعرا نشمارند و این واضحترین دلیل است بر رفعت مقام شعر و شعرا و علو منزلت سحرآفرینان شعرآرا<ref>ر.ک: همان، ج2، ص31</ref>. | ||
سه دیوان [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از جهت حجم و ارزش بدیعی متفاوتند. دیوان یکم [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] | سه دیوان [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از جهت حجم و ارزش بدیعی متفاوتند. دیوان یکم [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] نه‌تنها از روی حجم، بلکه از جهت ارزش بدیعی هم از دو دیوان بعدی‌اش مقدم می‌ایستد. اولاً موضوع اشعار شاعر بسی رنگارنگ بوده، جبهه حیاتدوستی و مسائل فلسفه و اخلاق در آن پرقوت است. برعکس در دو دیوان بعدی موضوع شعر خیلی تنگ شده، فقط جهتهای عرفانی و صوفیانه افکار شاعر وسعت مییابد. اما بهلحاظ جایگاه، این سه دیوان از یادگاریهای برجسته ادبیات ما میباشند و در خصوص مضمون و مندرجه آنها خود شاعر در قطعه زیرین که در دیوان سومش میآید، چنین می‌گوید: {{شعر}}{{ب|''هست دیوان شعر من اکثر ''|2='' غزل عاشقان شیدایی''}}{{ب|''یا فنون نصایح است و حکم ''|2=''منبعث از شعور و دانایی''}}{{پایان شعر}} | ||
در حقیقت قطعه فوق مطالب و محتویات دیوانهای جامی را بهطور واضح افاده می‌کند و شرح دیگری بر آن زیاد نیست<ref>ر.ک: همان، ج1، ص18-17</ref>. | در حقیقت قطعه فوق مطالب و محتویات دیوانهای جامی را بهطور واضح افاده می‌کند و شرح دیگری بر آن زیاد نیست<ref>ر.ک: همان، ج1، ص18-17</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
قصاید [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از توحید و نعت و مناجات، مسائل عرفان و فلسفه، پند و حکمت، شرح حال، شکوه، جواب گذشتگان، وصف باغ و عمارتها، مدح و جواب نامه‌های پادشاهان معاصرش عبارت بوده، اکثر آنها از جهت حجم خیلی کوتاه (8-15 بیت) میباشند. قصاید مدحیه [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از جهت مقدار آنقدر زیاد نیست و بیشتر نصایح و پند را در بر می‌گیرند. همه قصیده‌های [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از جهت زبان، طرز بیان و شعریت پخته و رسا و روان و بی‌تکلف میباشند. دیگر نوعهای شعر در دیوانهای سه‌گانه [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] قسم کوچکی را تشکیل می‌دهند و رباعیات او اکثر از عشق و عرفان بحث می‌کنند<ref>ر.ک: همان</ref>. | قصاید [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از توحید و نعت و مناجات، مسائل عرفان و فلسفه، پند و حکمت، شرح حال، شکوه، جواب گذشتگان، وصف باغ و عمارتها، مدح و جواب نامه‌های پادشاهان معاصرش عبارت بوده، اکثر آنها از جهت حجم خیلی کوتاه (8-15 بیت) میباشند. قصاید مدحیه [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از جهت مقدار آنقدر زیاد نیست و بیشتر نصایح و پند را در بر می‌گیرند. همه قصیده‌های [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از جهت زبان، طرز بیان و شعریت پخته و رسا و روان و بی‌تکلف میباشند. دیگر نوعهای شعر در دیوانهای سه‌گانه [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] قسم کوچکی را تشکیل می‌دهند و رباعیات او اکثر از عشق و عرفان بحث می‌کنند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
[[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در مقطعات خود مطالب مختلفی را بیان نموده و بیشتر از پند و اندرز سخن می‌راند. بعضی قطعه‌ها مضمون فکاهی داشته، وقایع زندگی را با ظرافت و لطافت بیان می‌کنند. از چهار ترجیعبند [[جامی، عبدالرحمن|جامی]]، یکی نعت بوده و | [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در مقطعات خود مطالب مختلفی را بیان نموده و بیشتر از پند و اندرز سخن می‌راند. بعضی قطعه‌ها مضمون فکاهی داشته، وقایع زندگی را با ظرافت و لطافت بیان می‌کنند. از چهار ترجیعبند [[جامی، عبدالرحمن|جامی]]، یکی نعت بوده و سه‌تای دیگر آنها به وصف معرفت صوفیان، مبانی تصوف، عشق الهی و محبت انسانی اختصاص یافته است. از شش ترکیببند او چهارتایش مرثیه است؛ یکی هنگام سفر او در مدینه و دیگری در تعریف عمارت سلطان حسین نوشته شده است. ترجیعات و ترکیبات [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] خوشآهنگ و ساده و روان میباشند. موضوع مثنویهای دیوانهای [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] از حمد، مدح، توصیف عمارتها، جواب نامه‌ها، تعریف قناعت و امثال آن عبارت بوده و معمایش بر ضم معنای معماگی معنای ظاهری خوب و دلکش هم دارند. یک مربع و شعر در بحر طویل از تصویر حسن معشوقه و بیان حال عاشق و مربع دیگر از مناجات بحث می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص21-20</ref>. | ||
از مـثنویهای جـامی می‌توان دریافت که او در زمینه‌های مختلف از علوم ادبی و قرآن و حدیث و حکمت و عرفان گرفته تا علوم غـریبه، اطـلاعات وسـیعی داشته و از این محفوظات و داشته‌های ذهنی خود، در تدوین منظومه‌هایش بهره برده است. بـه دیـگر سخن، منظومه‌های شاعر، تجلی‌گاه اطلاعات، معلومات و تواناییهای ادبی اوست. در این میان، آیات قرآن، احادیث، اشعار و امـثال عـربی در دست [[جامی، عبدالرحمن|جامی]]، چون موم نرم و نقش‌پذیر بوده و او به بهترین شکل ممکن آنـها را در شـعر خود جای داده است و این امر، بیانگر وسـعت و تـنوع انـدوخته‌های ذهنی و قابلیتهای شاعرانه اوست؛ بهعنوان مثال: «عاليها سافلها کردن»، کنایه از خراب کردن، ویران کردن و زیر و رو کردن اسـت. این ترکیب کنایی، برگرفته از قرآن کریم و به معنی خراب و ویران کـردن است: | از مـثنویهای جـامی می‌توان دریافت که او در زمینه‌های مختلف از علوم ادبی و قرآن و حدیث و حکمت و عرفان گرفته تا علوم غـریبه، اطـلاعات وسـیعی داشته و از این محفوظات و داشته‌های ذهنی خود، در تدوین منظومه‌هایش بهره برده است. بـه دیـگر سخن، منظومه‌های شاعر، تجلی‌گاه اطلاعات، معلومات و تواناییهای ادبی اوست. در این میان، آیات قرآن، احادیث، اشعار و امـثال عـربی در دست [[جامی، عبدالرحمن|جامی]]، چون موم نرم و نقش‌پذیر بوده و او به بهترین شکل ممکن آنـها را در شـعر خود جای داده است و این امر، بیانگر وسـعت و تـنوع انـدوخته‌های ذهنی و قابلیتهای شاعرانه اوست؛ بهعنوان مثال: «عاليها سافلها کردن»، کنایه از خراب کردن، ویران کردن و زیر و رو کردن اسـت. این ترکیب کنایی، برگرفته از قرآن کریم و به معنی خراب و ویران کـردن است: | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
پیش از آغاز متن کتاب، جدولی ارائه شده که در آن تعداد اشعار اعم از قصیده، ترجیعبند، ترکیببند، مثنوی، غزل، مربع، بحر طویل، قطعه، رباعی و معما | پیش از آغاز متن کتاب، جدولی ارائه شده که در آن تعداد اشعار اعم از قصیده، ترجیعبند، ترکیببند، مثنوی، غزل، مربع، بحر طویل، قطعه، رباعی و معما به‌تفکیک فاتحة الشباب، واسطة العقد و خاتمة الحياة ذکر شده است | ||
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن و اختلاف نسخ و برخی توضیحات مصحح در پاورقیهای کتاب ذکر شده است. | فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن و اختلاف نسخ و برخی توضیحات مصحح در پاورقیهای کتاب ذکر شده است. | ||