حج‌گزاری ایرانیان به روایت اسناد عثمانی و قاجاری: تفاوت میان نسخه‌ها

در دیباچه، از انگیزه نشر و محتویات این اثر سخن به میان آمده و خاطرنشان شده است که: در این مجموعه، کاستی‎های فراوانی، از جمله اغلاط املایی، تایپی، افتادگی عبارات، ترجمه ناقص، مشخص نبودن ابتدا و انتهای برخی اسناد، موضوع‎بندی نشدن اسناد و ابهامات دیگر مشهود بود. با توجه به در دسترس نبودن مترجم و گردآورنده اسناد، گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت تصمیم گرفت تا با مطالعه این اثر، حتی‌الامکان برخی از کاستی‎های صوری و شکلی آن را برطرف نماید. ازاین‎رو تصحیح موارد فوق در بخش اسناد عثمانی و موضوع‎بندی و عنوان‎گذاری اسناد قاجاری از جمله کارهایی است که با مطالعه اسناد، موضوع اصلی هریک از اسناد استخراج و در صدر آن‎ها آورده شد تا خواننده با مشاهده عناوین، از محتوای سند آگاه شود<ref>ر.ک: دیباچه، ص19</ref>.

در این اسناد، با مشکلات ایرانیان در مسیر حج که برخی از آن‎ها عبارت است از گرفتن مالیات از وسایل سفر، مانند اسب‌ها و... کنترل تذکره و مشکلات ناشی از آن در ارزروم، حلب، شام، اسکندریه، بغداد و کرمانشاه، کشتی‎های انگلیسی و مشکلات ایجادشده از طرف آن‎ها برای حجاج ایرانی، تلاش عثمانی‎ها در باز شدن راه جبل و برطرف شدن فتوای علما در این‎باره، تأخیر کاروان حج به‎خاطر حمله‌دارها، سه شهبندر (کارپرداز) عثمانی در بوشهر، آشنا می‌شویم<ref>دوغان، اسرا، ص66-67</ref>.

سفر معنوی حج که موضوع این کتاب است، در زمان جنگ‎های داخلی و جنگ‎های میان ایران و عثمانی برای ایرانیان بسیار دشوار و گاهی غیر ممکن می‌شده است و علاوه بر آن در طول راه هم مشکلات فراوانی بر سر راهشان قرار می‌گرفت که این اسناد آینه‌ای برای بیان و نمایش آن‎هاست؛ مشکلاتی از قبیل راهزنی، قتل و غارت، مرگ‎ومیر و گرفتن جواز عبور از دولت عثمانی و پرداخت انواع مالیات و عوارض عبور به مأموران دولتی عثمانی و پیدا کردن وسایل سفر چون اسب و استر و یا کشتی و بیمار شدن زائران در بین راه و حمله عشایر عرب به کاروان‎های زوار و امثال آن‎ها. این مطالب، در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. علاوه بر آن مسائل سیاسی دوره قاجار، اختلاف وهابیان و عثمانیان و تأثیر آن بر حج ایرانیان، مسئله رؤیت هلال، تقیه، روضه‎خوانی، سختی‎های راه حج، مسیرها و آمار حجاج، در آن به چشم می‌خورد<ref>ر.ک: ذاکری، مصطفی، ص72-73</ref>.