المصابيح في إثبات الإمامة: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۶ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎و' به 'ه‌و'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎د' به 'ی‌د')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎و' به 'ه‌و')
خط ۳۲: خط ۳۲:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
فارغ از نیت نگارش این کتاب که برای اثبات عقلانی وجوب امامت بوده است، این اثر بیانیه‌ای از عقاید فاطمی زمان خود نیز است، اگر نگوییم نمادی از عقاید فاطمی دوران پیشین نیز هست. تعدادی از درون‎مایه‌های و موضوعات کتاب مؤلفه‌ای مهم را در مواضع اسماعیلیان تشکیل می‌دهد. در بخش نخست، کرمانی علاوه بر اثبات وجود صانع و روح، موضوعی را پیش می‌کشد که او نام «سیاست ربانی» بر آن می‌نهد که در اینجا، یعنی جزایی که خداوند در آن جهان به‎واسطه رفتار خیر یا شر در این جهان به آدمی می‌دهد. این نکته منجر به این می‌شود که یک مؤمن چه باید بکند و چه باید بیندیشد که مشتمل است بر اعمال و معرفت، یعنی هم عمل و هم اعتقاد. پیامبر برای انتقال این معنا باید آن را با کلمات به استفاده از نمادها و اشارات، مثل‎ها و تشبیهات بیان کند. وظیفه او تعلیم آن چیزی است که بشر به صانع خویش مدیون است.<ref>[https://iis.ac.uk/node/230766 پایگاه the institute of ismaili studies]</ref>.
فارغ از نیت نگارش این کتاب که برای اثبات عقلانی وجوب امامت بوده است، این اثر بیانیه‌ای از عقاید فاطمی زمان خود نیز است، اگر نگوییم نمادی از عقاید فاطمی دوران پیشین نیز هست. تعدادی از درون‎مایه‌های و موضوعات کتاب مؤلفه‌ای مهم را در مواضع اسماعیلیان تشکیل می‌دهد. در بخش نخست، کرمانی علاوه بر اثبات وجود صانع و روح، موضوعی را پیش می‌کشد که او نام «سیاست ربانی» بر آن می‌نهد که در اینجا، یعنی جزایی که خداوند در آن جهان به‌واسطه رفتار خیر یا شر در این جهان به آدمی می‌دهد. این نکته منجر به این می‌شود که یک مؤمن چه باید بکند و چه باید بیندیشد که مشتمل است بر اعمال و معرفت، یعنی هم عمل و هم اعتقاد. پیامبر برای انتقال این معنا باید آن را با کلمات به استفاده از نمادها و اشارات، مثل‎ها و تشبیهات بیان کند. وظیفه او تعلیم آن چیزی است که بشر به صانع خویش مدیون است.<ref>[https://iis.ac.uk/node/230766 پایگاه the institute of ismaili studies]</ref>.


مطالب بخش اول کتاب بعد از مصباح اول که درباره دلیل طرح مسئله و چگونگی تنظیم مطالب کتاب است، با اثبات وجود خداوند در مصباح دوم پیگیری می‌شود. نویسنده در این مصباح از هفت برهان کمک می‌گیرد. در برهان اول می‌گوید: با توجه به اینکه عالم حادث است و هر حادثی نیاز به محدثی که صانع باشد دارد، پس عالم نیاز به صانع دارد. همچون مضروبی که نیاز به ضرب و ضارب دارد. همچنین می‌گوید: هر معلولی نیاز به علت دارد و آن علت نمی‌تواند در ذات معلول باشد؛ چنان‎که علت حرکت آسیاب نمی‌تواند خود آسیاب باشد؛ وگرنه، همیشه متحرک خواهد بود..<ref>ر.ک: متن کتاب، ص22</ref>.
مطالب بخش اول کتاب بعد از مصباح اول که درباره دلیل طرح مسئله و چگونگی تنظیم مطالب کتاب است، با اثبات وجود خداوند در مصباح دوم پیگیری می‌شود. نویسنده در این مصباح از هفت برهان کمک می‌گیرد. در برهان اول می‌گوید: با توجه به اینکه عالم حادث است و هر حادثی نیاز به محدثی که صانع باشد دارد، پس عالم نیاز به صانع دارد. همچون مضروبی که نیاز به ضرب و ضارب دارد. همچنین می‌گوید: هر معلولی نیاز به علت دارد و آن علت نمی‌تواند در ذات معلول باشد؛ چنان‎که علت حرکت آسیاب نمی‌تواند خود آسیاب باشد؛ وگرنه، همیشه متحرک خواهد بود..<ref>ر.ک: متن کتاب، ص22</ref>.
خط ۴۶: خط ۴۶:
در اواخر این رساله، [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] فهرستی از کارهایی را که یک امام انجام می‌دهد و فضایلی را که باید دارا باشد، برمی‌شمارد. علاوه بر این او نام تمامی کسانی را که در زمانِ او مدعی امامت بوده‌اند، می‎آورد که یا صلاحیت امامت ندارند یا نتوانسته‌اند کارهای لازم را برای ادای وظایف لازم امام برحق انجام دهند. در فهرست او کسانی که امام باطل شناخته می‌شوند، عبارتند از: احمد ابن اسحاق (القادر)، خلیفه عباسی بغداد؛ الهاروني (المؤيدبالله)، امام زیدی در هوسمِ گیلان؛ عمر النزواني، امام عبادی در عمان؛ حاکم اموی اسپانیا و مغرب و رهبر بازمانده قرمطی احساء. مراجع او به‎طور مشخصی از افرادی در بازه زمانی و مکان‎های خاصی یاد می‌کند. او همچنین از امام منتظر شیعیان دوازده‌امامی یاد می‌کند<ref>[https://iis.ac.uk/node/230766 ر.ک: همان]</ref>.
در اواخر این رساله، [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] فهرستی از کارهایی را که یک امام انجام می‌دهد و فضایلی را که باید دارا باشد، برمی‌شمارد. علاوه بر این او نام تمامی کسانی را که در زمانِ او مدعی امامت بوده‌اند، می‎آورد که یا صلاحیت امامت ندارند یا نتوانسته‌اند کارهای لازم را برای ادای وظایف لازم امام برحق انجام دهند. در فهرست او کسانی که امام باطل شناخته می‌شوند، عبارتند از: احمد ابن اسحاق (القادر)، خلیفه عباسی بغداد؛ الهاروني (المؤيدبالله)، امام زیدی در هوسمِ گیلان؛ عمر النزواني، امام عبادی در عمان؛ حاکم اموی اسپانیا و مغرب و رهبر بازمانده قرمطی احساء. مراجع او به‎طور مشخصی از افرادی در بازه زمانی و مکان‎های خاصی یاد می‌کند. او همچنین از امام منتظر شیعیان دوازده‌امامی یاد می‌کند<ref>[https://iis.ac.uk/node/230766 ر.ک: همان]</ref>.


یکی از اغراض مهم تألیف این کتاب، اثبات امامت خلیفه امام الحاکم به شیوه‌ای تا حد امکان صریح بود که به دنبال آن نه‎تنها ثابت می‌شود که امت مسلمان مکلف به اذعان به امامت، به‎منزله یک نهاد اسلامی حکمرانی هستند، بلکه باید مشخصاً امام و خلیفه فاطمی را نیز که در زمان نوشتن کتاب حکمرانی می‌کرد، به رسمیت بشناسند. درنتیجه، حکمرانی امام الحاکم عاملی مهم است و به این معنا، این کتاب اثری است سیاسی با غرضی روشن برای استحکام حق سلسله فاطمی در اقرار همگان به ایشان در برابر سایر مدعیان؛ یعنی عباسیان، امویان، زیدیه و دیگران. این کتاب تأیید موضع [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] نسبت به امامت است، از جمله در قبال عقیده لزوم عبادت دوگانه؛ یعنی رعایت فرایض از طریق معرفت ضروری و عمل به آن‎ها. این کتاب سخن چندانی در مقولات فلسفی ندارد، مگر در بخشی که به نفس مربوط است و شامل یک سلسله استدلال است برای نشان دادن اینکه نفس آدمی وجود دارد و همچنین اینکه ماهیت آن چیست. سیاق کتاب همچنین اعتقاد [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] را به عقول آسمانی و تعلق مشیت آن‎ها به امور زمینی، به‎ویژه در رهایش نوع بشر نشان می‌دهد. به اعتقاد او، تأثیر عقول ملکی، کامل‎ترین عقول انسانی را، یعنی پیامبران، وارثان آن‎ها و امامان را ارائه می‌کند و ابزاری را در اختیارشان می‌نهد که مشوق حرکت دیگران به‎سوی رستگاری باشند. این داعی، معتقد است که افراد انسانی که خالی از دانش و معرفت به دنیا می‎آیند و راهی مطمئن را برای رسیدن به آنچه لازم است و درنتیجه عمل به شریعتی که ضروری است نمی‌دانند، باید راهنمایی و ارشاد امام را برای رسیدن به‎ غایت خویش، یعنی بهشت بپذیرند<ref>[https://iis.ac.uk/node/230766 ر.ک: همان]</ref>.
یکی از اغراض مهم تألیف این کتاب، اثبات امامت خلیفه امام الحاکم به شیوه‌ای تا حد امکان صریح بود که به دنبال آن نه‎تنها ثابت می‌شود که امت مسلمان مکلف به اذعان به امامت، به‎منزله یک نهاد اسلامی حکمرانی هستند، بلکه باید مشخصاً امام و خلیفه فاطمی را نیز که در زمان نوشتن کتاب حکمرانی می‌کرد، به رسمیت بشناسند. درنتیجه، حکمرانی امام الحاکم عاملی مهم است و به این معنا، این کتاب اثری است سیاسی با غرضی روشن برای استحکام حق سلسله فاطمی در اقرار همگان به ایشان در برابر سایر مدعیان؛ یعنی عباسیان، امویان، زیدیه و دیگران. این کتاب تأیید موضع [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] نسبت به امامت است، از جمله در قبال عقیده لزوم عبادت دوگانه؛ یعنی رعایت فرایض از طریق معرفت ضروری و عمل به آن‎ها. این کتاب سخن چندانی در مقولات فلسفی ندارد، مگر در بخشی که به نفس مربوط است و شامل یک سلسله استدلال است برای نشان دادن اینکه نفس آدمی وجود دارد و همچنین اینکه ماهیت آن چیست. سیاق کتاب همچنین اعتقاد [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] را به عقول آسمانی و تعلق مشیت آن‎ها به امور زمینی، به‌ویژه در رهایش نوع بشر نشان می‌دهد. به اعتقاد او، تأثیر عقول ملکی، کامل‎ترین عقول انسانی را، یعنی پیامبران، وارثان آن‎ها و امامان را ارائه می‌کند و ابزاری را در اختیارشان می‌نهد که مشوق حرکت دیگران به‎سوی رستگاری باشند. این داعی، معتقد است که افراد انسانی که خالی از دانش و معرفت به دنیا می‎آیند و راهی مطمئن را برای رسیدن به آنچه لازم است و درنتیجه عمل به شریعتی که ضروری است نمی‌دانند، باید راهنمایی و ارشاد امام را برای رسیدن به‎ غایت خویش، یعنی بهشت بپذیرند<ref>[https://iis.ac.uk/node/230766 ر.ک: همان]</ref>.


==پانویس==
==پانویس==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش