گلچینی از معارف تشیع: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

دو جلد این مجموعه با نام «شیعه در اسلام» و «قرآن در اسلام» توسط دکتر [[نصر، حسین|سید حسین نصر]] به انگلیسی ترجمه شده است. جلد سوم این مجموعه، «گلچینی از معارف تشیع» است مشتمل بر متونی از دعاها و معنویات ائمه تشیع، همراه با شرح‌ حال مختصری از امامان شیعه و متن عهدنامه مالک اشتر که با ترجمه استاد آمریکایی [[چیتیک، ویلیام سی|ویلیام چیتیک]] [[چیتیک، ویلیام سی|William.c.chiltick]] و مقدمه [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] و نظارت و مقدمه دکتر [[نصر، حسین|سید حسین نصر]] آماده شده و ترجمه آن توسط [[ثقفی، محمد|محمد ثقفی]] و دختر ایشان مهیا شده است<ref>ر.ک: درباره این کتاب، ص21-22</ref>.

مترجم فارسی در ذیل عنوان «درباره این کتاب»، بعد از توضیحی کوتاه درباره این اثر، درباره چگونگی سفر و تحصیل خویش به آمریکا، دلیل بازگشت از آنجا و انگیزه خویش برای ترجمه این اثر سخن گفته است. او در پایان، از پیشنهاد [[خسروشاهی، هادی|سید هادی خسروشاهی]] مبنی بر ترجمه این اثر سخن به میان ‌آورده است<ref>ر.ک: همان، ص21-26</ref>.

[[نصر، حسین|سید حسین نصر]] در پیشگفتار، به منابع مورد استفاده [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]]، یعنی احادیث پیامبر و ائمه اشاره کرده و می‌گوید: حدیث از منظر شیعیان یکی از شالوده‌های اسلام است، انشا و زبانش به بیش از دو قرن نمی‌رسد. در مذهب تسنن، حدیث به سخنان پیامبر گرامی اسلام محدود می‌شود. در حقیقت کلمه حدیث به سخنان شخص پیامبر اشاره دارد، نه شخص دیگری؛ اما در تشیع اگرچه تمایز مشخصی بین احادیث پیامبر و سخنان ائمه، وجود دارد، هر دو در یک مجموعه قرار می‌گیرند؛ به این معنا که از منظر تشیع عصر تبلیغی اسلامی از دوره‌ای نسبتاً کوتاهی از دوران تبلیغی ادیان فراتر رفته است. البته دلیل این دیدگاه به‌خاطر مفهوم امام در اندیشه تشیع است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص28-29</ref>. سپس به مفهوم امام از منظر شیعه اشاره می‌کند و بعد از کوتاه کردن سخن درباره امام می‌گوید: مفهوم واقعی حدیث در متون اهل سنت و شیعیان بسیار نزدیک است؛ زیرا هر دو نوع، به یک واقعیت معنوی مشابهی می‌پردازند... بنابراین احادیث ائمه به احادیث پیامبر اضافه می‌شود و سخنان ائمه نوعی تفسیر و توضیح احادیث پیامبر با هدف استخراج آموزه‌های درونی اسلام است<ref>ر.ک: همان، ص29</ref>. سپس از دامنه وسیع احادیث ائمه می‌گوید. او معتقد است که احادیث شیعه از مشکلات دنیوی زندگی روزمره تا عمق حقیقت مکاتبی همچون عرفان، تصوف و فقه شیعه بحث کرده است<ref>ر.ک: همان، ص29-30</ref>.

[[نصر، حسین|دکتر نصر]] در ادامه مباحث خود به بحث پیرامون مجموعه احادیث شیعه از جمله دو کتاب نهج‌ البلاغه و صحیفه سجادیه و احادیث امام باقر(ع)، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و امام کاظم(ع) پرداخته است و در پایان مطالبی درباره این اثر ارائه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص31-37</ref>.

وی سپس از منابع حدیثی شیعه و سنی سخن می‌گوید و در ادامه به بیان محتوا و منابع این اثر می‌پردازد<ref>ر.ک: «سخن مترجم انگلیسی»، ص39-45</ref>.

[[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] در «یادداشت» خویش به این مطلب اشاره می‌کند که با مطالعه عقاید و تعلیمات اسلامی پی به موضوعات متنوع و گسترده‌ای می‌بریم. شبکه‌ای از قوانین و قواعد فقهی، محدوده وسیعی از بیانات معنوی و اخلاقی و دیدگاه کلی اسلام به اصل هستی، سه موضوعی است که ایشان به آن اشاره کرده است. علامه در ادامه می‌گوید: سخنان و نوشته‌های شریفی که در کار موجود ارائه می‌شود، از سخنان برجای‌مانده از برترین شخصیت‌های اسلام و بزرگان از امامان انتخاب و ترجمه شده است. این سخنان شامل بیاناتی است که اصول توحید را توضیح می‌دهد و پایه‌های بنیادی همه علوم اسلامی و فروعات آن را روشن می‌سازد. این کتاب به‌طور هم‌زمان شامل اشاراتی دقیق و بسیار خوب به روشی است که علوم باقی‌مانده مهم تنظیم شده و پیرامون توحید سازمان‌دهی می‌شوند و اینکه چگونه فضایل اخلاقی بر اساس آن بنا می‌شوند و در آخر بیان اینکه چگونه جنبه‌های عملی اسلام از این حقیقت (توحید) مشتق و بر اساس آن بنا، نهاده شده‌اند. در پایان، آموزه‌های [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] به مالک اشتر، موقعیت کلی جامعه اسلامی نسبت به کاربرد عملی اسلامی، روشن می‌سازد... همه سخنانی را که در کتاب حاضر ترجمه و نقل می‌شود در دو جمله زیر خلاصه می‌گردد: «اسلام دینی است که همه‌ چیز را آن‌طور که هستند می‌بیند» و «اسلام یعنی تسلیم حق شدن و از او در عقاید و اعمال اطاعت کردن»<ref>ر.ک: یادداشت، ص47-48</ref>.

[[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] در بخش اول کتاب، مطالبی را درباره خداوند آورده است. ایشان با نقل روایاتی از پیامبر(ص)، امام علی(ع)، امام باقر(ع)، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، امام کاظم(ع) و امام رضا(ع)، از یگانگی خداوند سخن گفته است. نوع احادیث از خود پیامبر تا امام هشتم که برخی از آنها متواتر است، کمی متفاوت می‌باشند. این روایات، بر غیر قابل قیاس بودن و یا تنزیه و برتری خداوند بر مخلوقات، تأکید دارند. علاوه بر این، این روایات بر ناتوانی انسان از درک خداوند با استفاده از چیزهایی مثل قدرت عقل و احساس نیز تأکید می‌ورزند. نویسنده برای روشن کردن این معانی سعی نموده برای این روایات تفسیر مناسب و کافی ارائه کند. این تفاسیر شامل تفاسیر عالمان قدیم همچون علامه مجلسی و مفسرین اخیر است. برخی از این جملات توضیحی در جهت درک و فهم متن ارائه شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص50-51</ref>.

بخش دوم کتاب درباره حکومت و زمامداری است. مطالبی که نویسنده در این بخش ارائه کرده بر پایه عهدنامه مالک اشتر است. امام علی(ع) این عهدنامه را به فرماندار خود مالک اشتر در مصر نوشت. این عهدنامه از طولانی‌ترین عهدنامه‌های سیاسی است که تا به ‌حال در عرصه ادبیات سیاسی، تحریر یافته است؛ به‌خصوص اینکه در میان نامه‌های سیاسی امام، این عهدنامه از کیفیت خوب و بالایی برخوردار است<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>.

علامه در این فصل از دو شرح نهج ‌البلاغه ابن ابی‌الحدید (متوفای 655ق) و ابن میثم بحرانی (متوفای 679ق) و نیز نکات و دیدگاه‌های شیخ محمد عبده (متوفای 1905ق) برای ذکر مطالب خویش بهره برده است<ref>ر.ک: همان، ص92</ref>.

بخش سوم کتاب با عنوان «زندگی معنوی: دعا و تضرع به درگاه خداوند»، به دعای عرفه، دو دعا از امام سجاد(ع) و توقیع ناحیه مقدسه اختصاص یافته است. [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] دعا را به چهار قسم تقسیم می‌کند: دعای شرعی (نماز)، استدعا (دعا)، مناجات و عبادت تهلیل‌دار (ورد) و نیایش (ذکر)<ref>ر.ک: همان، ص119</ref>. سپس به توضیح این چهار قسم می‌نشیند، پس ‌از آن، آن چهار دعای یادشده را ذکر می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص121-157</ref>.

نویسنده برای دعا دو بعد در نظر می‌گیرد: بعد ظاهری و بعد درونی. بعد ظاهری این دعاها، دستورهایی است که دین مبین (شریعت) در مورد نحوه عبادت صادر کرده است (نمازهای یومیه اعم از واجب و مستحب، روزه گرفتن، زیارت، صدقه دادن و غیره). اما بعد درونی دعاهای مسلمانان بسیار پیچیده‌تر از آن است که بتوان فهمید. برخلاف بعد ظاهری آن نمی‌توان این دعاها را در چند جمله تعریف کرد، بلکه تنها باید با مطالعه زندگی و پرتو معنوی انسان‌های مقدس و اولیا آن را درک کرد. برخی از نگاه‌های اجمالی صمیمی روح انسان‌های متقی در تضرع‌ها یافت می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص119</ref>.

ملحقات کتاب، به زندگی‌نامه بسیار مختصر از دوازده امام اختصاص یافته است. پیش از ورود به این بخش، مطالبی در مورد واژه و مفهوم «امام» و به دنبال آن، زندگی ام‌الائمه حضرت فاطمه(س) ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص159-167</ref>.

در ابتدای اثر تصویری از دست‌نوشته [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] به معرض نمایش گذاشته شده است<ref>ر.ک: کتاب، قبل از «یادداشت»، ص18-20</ref>.

مترجم انگلیسی، درباره شیوه خویش در امر ترجمه می‌گوید: به‌خاطر مقدس بودن متون و اهمیت بنیادی که به‌عنوان منابع شاخه تشیع در اسلام دارند، من سعی کرده‌ام به روشی تقریباً تحت‌اللفظی ترجمه کنم؛ تا کمترین تفسیر شخصی در آن نفوذ کند. هرچند این روش در ترجمه معایب محرز و بی‌شماری را دارد، اما ضرورت ترجمه صحیح چنین ایجاب می‌کند... هرجا که نکات مشکلی در متن اصلی بود، نکاتی را اضافه کرده‌ام تا ترجمه مطمئنی داشته باشم... و هرجا که احساس ضرورت کردم، اصل عربی عبارت را در پرانتز آورده‌ام تا به نفع دانشمندان و عرب‌زبانان نیز باشد. این مسئله در بخش سخت و متافیزیکی اول کتاب (در یگانگی خدا) ثابت است<ref>ر.ک: سخن مترجم انگلیسی، ص44-45</ref>.

[[رده:قربانی-باقی زاده]]