۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =35042 | ||
| کتابخوان همراه نور =14523 | |||
| کد پدیدآور =06784 | | کد پدیدآور =06784 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
# تدوین یک مرجع کامل و شامل در علم اصول و تشکیل بانک معلومات که شامل معلومات لازم علم اصول از حیث مفردات و مفاهیم و افکار است. | # تدوین یک مرجع کامل و شامل در علم اصول و تشکیل بانک معلومات که شامل معلومات لازم علم اصول از حیث مفردات و مفاهیم و افکار است. | ||
# حفظ میراث اصولی که تاریخ هزارساله را بر دوش می‌کشد. | # حفظ میراث اصولی که تاریخ هزارساله را بر دوش می‌کشد. | ||
# تقریب میان مذاهب؛ زیرا روش مقارنت و تطبیق در مباحث، بدون شک به تحدید موارد اختلاف و اشتراک می‌انجامد و از وفاق فکری اسلامی و مبادی مشترک میان عالمان اصولی مسلمان، پرده برمی‌دارد.<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص36</ref> | # تقریب میان مذاهب؛ زیرا روش مقارنت و تطبیق در مباحث، بدون شک به تحدید موارد اختلاف و اشتراک می‌انجامد و از وفاق فکری اسلامی و مبادی مشترک میان عالمان اصولی مسلمان، پرده برمی‌دارد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/36 ر.ک: مقدمه، ج1، ص36]</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب دارای مقدمه [[تسخیری، محمدعلی|محمدعلی تسخیری]] (که در این اثر با عنوان امین عام مجمع آمده)، مقدمه مشرف (احمد مبلغی)، مقدمه مدیر تنفیذی (تحسین بدری) و محتوای مطالب به ترتیب الفباست. در جلد دوم هم ادامه محتوای مطالب ذکر می‌شود. در پایان جلد اول 502 منبع از منابع عربی به ترتیب حروف الفبا برای این اثر ذکر شده است<ref>ر.ک: فهرست منابع کتاب، ج1، ص385-424</ref> و در پایان جلد دوم، 231 منبع دیگر، به همان ترتیب (ترتیب الفبایی) به‌عنوان منابع جدید، به اثر افزوده شده است.<ref>ر.ک: فهرست منابع کتاب، ج2، ص383-400</ref> نویسنده در صفحه 39 جلد اول درباره منابع آن چنین توضیح می‌دهد: منابع کتاب از جنبه‌های متعددی، دارای تنوع است و در درجه اول شامل منابع اصول فقه می‌شود. همچنین برخی مصادر فقهی و حدیثی و... از منابع علوم اسلامی را نیز در برمی‌گیرد. به جهت آسان‌سازی برای خواننده، شیوه یکسان‌سازی منابع را اختیار کردیم، منابعی که در مقالات اول، مورد اعتماد و استفاده قرار گرفته‌اند، همان منابعی هستند که در مقالات دیگر نیز استفاده شده‌اند و هنگامی‌که تغییر چاپی در یک منبع وجود داشته، در پایان جلد مربوطه، به آن اشاره کرده‌ایم. فهرست منابع را در آخر هر جلد ذکر کرده‌ایم و مصادر و منابع جدید را در جلدهای بعدی.<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص39</ref> | کتاب دارای مقدمه [[تسخیری، محمدعلی|محمدعلی تسخیری]] (که در این اثر با عنوان امین عام مجمع آمده)، مقدمه مشرف (احمد مبلغی)، مقدمه مدیر تنفیذی (تحسین بدری) و محتوای مطالب به ترتیب الفباست. در جلد دوم هم ادامه محتوای مطالب ذکر می‌شود. در پایان جلد اول 502 منبع از منابع عربی به ترتیب حروف الفبا برای این اثر ذکر شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/385 ر.ک: فهرست منابع کتاب، ج1، ص385-424]</ref> و در پایان جلد دوم، 231 منبع دیگر، به همان ترتیب (ترتیب الفبایی) به‌عنوان منابع جدید، به اثر افزوده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34932/1/383 ر.ک: فهرست منابع کتاب، ج2، ص383-400]</ref> نویسنده در صفحه 39 جلد اول درباره منابع آن چنین توضیح می‌دهد: منابع کتاب از جنبه‌های متعددی، دارای تنوع است و در درجه اول شامل منابع اصول فقه می‌شود. همچنین برخی مصادر فقهی و حدیثی و... از منابع علوم اسلامی را نیز در برمی‌گیرد. به جهت آسان‌سازی برای خواننده، شیوه یکسان‌سازی منابع را اختیار کردیم، منابعی که در مقالات اول، مورد اعتماد و استفاده قرار گرفته‌اند، همان منابعی هستند که در مقالات دیگر نیز استفاده شده‌اند و هنگامی‌که تغییر چاپی در یک منبع وجود داشته، در پایان جلد مربوطه، به آن اشاره کرده‌ایم. فهرست منابع را در آخر هر جلد ذکر کرده‌ایم و مصادر و منابع جدید را در جلدهای بعدی.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/39 ر.ک: مقدمه، ج1، ص39]</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
این اثر، به شیوه توصیفی نوشته شده و سعی نویسندگان در آن، بر عرضه افکار و آرای اصولیون است و تلاشی در اثبات یا رد آن‌ها ارائه نشده است. پس روش توجیهی در آن به کار نرفته، هرچند در برخی موارد از شیوه تحلیلی برای استخراج برخی نتایج از بعضی اقوال، استفاده شده است. البته توصیفی بودن، شیوه نگارش این اثر بدان معنی نیست که صرفاً به عرضه مفاهیم بسنده کرده باشد؛ بلکه در مجال مداخل و اصطلاحات، به شیوه‌های تدوین مقالات به اعتبار تعدد نویسندگان و... نیز پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | این اثر، به شیوه توصیفی نوشته شده و سعی نویسندگان در آن، بر عرضه افکار و آرای اصولیون است و تلاشی در اثبات یا رد آن‌ها ارائه نشده است. پس روش توجیهی در آن به کار نرفته، هرچند در برخی موارد از شیوه تحلیلی برای استخراج برخی نتایج از بعضی اقوال، استفاده شده است. البته توصیفی بودن، شیوه نگارش این اثر بدان معنی نیست که صرفاً به عرضه مفاهیم بسنده کرده باشد؛ بلکه در مجال مداخل و اصطلاحات، به شیوه‌های تدوین مقالات به اعتبار تعدد نویسندگان و... نیز پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/39 ر.ک: همان]</ref> | ||
از ویژگی‌های مداخل این اثر، این است که فقط اختصاص به اصطلاحات اصولی ندارد، یعنی شامل اصطلاحات، مفردات و تراکیبی که استعمالشان در این علم معمول است، نیز می‌شود هرچند که این مفردات از اصطلاحات علمی دیگری باشند. این دایرة‌المعارف بیش از هفت‌صد مدخل را توضیح داده است که در سه دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند: | از ویژگی‌های مداخل این اثر، این است که فقط اختصاص به اصطلاحات اصولی ندارد، یعنی شامل اصطلاحات، مفردات و تراکیبی که استعمالشان در این علم معمول است، نیز می‌شود هرچند که این مفردات از اصطلاحات علمی دیگری باشند. این دایرة‌المعارف بیش از هفت‌صد مدخل را توضیح داده است که در سه دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند: | ||
# مداخل اصلی: شامل مداخلی هستند که دربردارنده بحث‌های مستقلی می‌باشند که دیگر مداخل به آن‌ها رجوع می‌کند؛ مانند مدخل اجماع و قیاس. | # مداخل اصلی: شامل مداخلی هستند که دربردارنده بحث‌های مستقلی می‌باشند که دیگر مداخل به آن‌ها رجوع می‌کند؛ مانند مدخل اجماع و قیاس. | ||
# مداخل فرعی: مداخلی هستند که مباحثشان جزء مباحث اصلی است؛ ولی درعین‌حال به دلیل اهمیتشان یا شدت اختلافی بودنشان یا تشابهشان با دیگر مداخل، در مدخل مستقلی ارائه شده‌اند. ازاین‌رو به هدف تمییز یا اموری از این قبیل به‌صورت مستقل ارائه شده‌اند. مثلاً یکی از نظریات وارده در تفسیر و تحلیل معنی حرفی، به دلیل اهمیتش، به‌صورت مستقل ذکر می‌شود، سپس مدخل به اعتبار اهمیتش مستقلاً ذکر می‌گردد و بحث به مدخل اصلی (حرف و معنی حرفی) احاله می‌گردد. | # مداخل فرعی: مداخلی هستند که مباحثشان جزء مباحث اصلی است؛ ولی درعین‌حال به دلیل اهمیتشان یا شدت اختلافی بودنشان یا تشابهشان با دیگر مداخل، در مدخل مستقلی ارائه شده‌اند. ازاین‌رو به هدف تمییز یا اموری از این قبیل به‌صورت مستقل ارائه شده‌اند. مثلاً یکی از نظریات وارده در تفسیر و تحلیل معنی حرفی، به دلیل اهمیتش، به‌صورت مستقل ذکر می‌شود، سپس مدخل به اعتبار اهمیتش مستقلاً ذکر می‌گردد و بحث به مدخل اصلی (حرف و معنی حرفی) احاله می‌گردد. | ||
# مداخل احاله: مداخلی هستند که مترادف با دیگر مداخل می‌باشند؛ و درعین‌حال به نحوه مستقلی از آن‌ها بحث شده یا مباحث جزئی‌ای را دربر دارند که ضمن مداخل اصلی یا مداخل فرعی از آن بحث شده و نیازی به بحث جدا و مستقل یا شبه‌مستقل در ارائه آن احساس نمی‌شود.<ref>ر.ک: همان، ص37</ref> | # مداخل احاله: مداخلی هستند که مترادف با دیگر مداخل می‌باشند؛ و درعین‌حال به نحوه مستقلی از آن‌ها بحث شده یا مباحث جزئی‌ای را دربر دارند که ضمن مداخل اصلی یا مداخل فرعی از آن بحث شده و نیازی به بحث جدا و مستقل یا شبه‌مستقل در ارائه آن احساس نمی‌شود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/37 ر.ک: همان، ص37]</ref> | ||
ترتیب ارائه مدخل‌ها در این اثر، الفبایی است نه موضوعی؛ به نظر نویسنده ترتیب الفبایی، مزایایی بر ترتیب موضوعی دارد که مخفی نیست از جمله اینکه مثلاً ممکن است جستجوگر یا خواننده به موضوعی که این مسئله باید در آن بحث شود، احاطه نداشته باشد.<ref>ر.ک: همان</ref> | ترتیب ارائه مدخل‌ها در این اثر، الفبایی است نه موضوعی؛ به نظر نویسنده ترتیب الفبایی، مزایایی بر ترتیب موضوعی دارد که مخفی نیست از جمله اینکه مثلاً ممکن است جستجوگر یا خواننده به موضوعی که این مسئله باید در آن بحث شود، احاطه نداشته باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/37 ر.ک: همان]</ref> | ||
برخی اموری که به‌صورت مجمل در ترتیب مداخل این اثر، در نظر گرفته شده عبارتند از؛ اخذ هیئت و صیغه مورد، نه اخذ ماده آن مثلاً اصطلاح الإجمال با اینکه از سه حرف اصلی «جمل» تشکیل شده یعنی ماده آن را این سه حرف تشکیل می‌دهد؛ اما در حرف الف قرار گرفته است. از نتایج اتخاذ این شیوه عدم حذف حروف زائد در کلماتی که دارای این حروف هستند و عدم ارجاع الف به اصلش (واو یا یاء) است. از دیگر مواردی در نظر گرفته شده این بوده که عین اعتبار صیغه خاصی در مداخل در نظر گرفته نشده؛ بلکه مقیاس، به‌کارگیری دارج بوده است ازاین‌رو مشاهده می‌کنیم که مدخل، گاهی با صیغه فاعل آمده و گاه به شکل مصدر یا اسم و.... گاهی صفت، مدخل واقع شده و گاه موصوف. درباره مداخلی که چند اصطلاح داشته‌اند، اصطلاح رایج رجحان یافته است. مداخل، معمولاً به صیغه مفرد ذکر شده؛ مثلاً ادله تحت عنوان دلیل بحث شده است. البته در برخی موارد از این امر تخلف شده مانند اخبار الترجیح یا اخبار التثلیث. الف و لام در ابتدای مداخل اسقاط شده و ترتیب ارائه، بر اساس حرف بعد از الف و لام است. درباره حروف اضافه‌ای مانند «واو» و «فی» در مداخلی مانند، «اجتماع الحکم الظاهری و الواقعی» یا «التسامح فی ادلة السنن»، همان روال در الف و لام اخذ شده، یعنی این حروف در ترتیب ارائه مدخل‌ها به‌حساب نیامده است. اقسام هر مدخل ذیل همان مطرح شده است مانند انواع اجماع یا اجتهاد یا استصحاب که ذیل همین عناوین اصلی، ارائه شده است.<ref>ر.ک: همان، ص37-39</ref> | برخی اموری که به‌صورت مجمل در ترتیب مداخل این اثر، در نظر گرفته شده عبارتند از؛ اخذ هیئت و صیغه مورد، نه اخذ ماده آن مثلاً اصطلاح الإجمال با اینکه از سه حرف اصلی «جمل» تشکیل شده یعنی ماده آن را این سه حرف تشکیل می‌دهد؛ اما در حرف الف قرار گرفته است. از نتایج اتخاذ این شیوه عدم حذف حروف زائد در کلماتی که دارای این حروف هستند و عدم ارجاع الف به اصلش (واو یا یاء) است. از دیگر مواردی در نظر گرفته شده این بوده که عین اعتبار صیغه خاصی در مداخل در نظر گرفته نشده؛ بلکه مقیاس، به‌کارگیری دارج بوده است ازاین‌رو مشاهده می‌کنیم که مدخل، گاهی با صیغه فاعل آمده و گاه به شکل مصدر یا اسم و.... گاهی صفت، مدخل واقع شده و گاه موصوف. درباره مداخلی که چند اصطلاح داشته‌اند، اصطلاح رایج رجحان یافته است. مداخل، معمولاً به صیغه مفرد ذکر شده؛ مثلاً ادله تحت عنوان دلیل بحث شده است. البته در برخی موارد از این امر تخلف شده مانند اخبار الترجیح یا اخبار التثلیث. الف و لام در ابتدای مداخل اسقاط شده و ترتیب ارائه، بر اساس حرف بعد از الف و لام است. درباره حروف اضافه‌ای مانند «واو» و «فی» در مداخلی مانند، «اجتماع الحکم الظاهری و الواقعی» یا «التسامح فی ادلة السنن»، همان روال در الف و لام اخذ شده، یعنی این حروف در ترتیب ارائه مدخل‌ها به‌حساب نیامده است. اقسام هر مدخل ذیل همان مطرح شده است مانند انواع اجماع یا اجتهاد یا استصحاب که ذیل همین عناوین اصلی، ارائه شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/37 ر.ک: همان، ص37-39]</ref> | ||
این دایرة‌المعارف دارای امتیازاتی است که در ذیل عنوان می‌گردد؛ | این دایرة‌المعارف دارای امتیازاتی است که در ذیل عنوان می‌گردد؛ | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۸: | ||
از دیگر امتیازات آن می‌توان به تدوین مباحث انتزاعی در آن اشاره کرد. مباحث انتزاعی، بحث‌هایی هستند که عنوان خاصی در مناهج اصولی تقلیدی برای آن قرار داده نشده است. | از دیگر امتیازات آن می‌توان به تدوین مباحث انتزاعی در آن اشاره کرد. مباحث انتزاعی، بحث‌هایی هستند که عنوان خاصی در مناهج اصولی تقلیدی برای آن قرار داده نشده است. | ||
علی‌رغم اینکه تهذیب اصول فقه از اهداف نویسندگان این مجموعه نبوده است، آنان مباحث فراوانی از اصول را در این اثر، تهذیب کرده‌اند و برخی بحث و جدل‌های اصولی را به شکل جدیدی استخراج کرده‌اند که توانایی طرح به‌صورت جهانی و بین الادیانی را دارد. علت این امر این است که برخی مباحث اصولی اختصاصی به اسلام و مسلمان ندارد بلکه خطاب بحث دیگر ادیان و فرهنگ‌ها را نیز در برمی‌گیرد. مثل مباحث تفسیر متون و الفاظ و....<ref>ر.ک: همان، ص39-40</ref> | علی‌رغم اینکه تهذیب اصول فقه از اهداف نویسندگان این مجموعه نبوده است، آنان مباحث فراوانی از اصول را در این اثر، تهذیب کرده‌اند و برخی بحث و جدل‌های اصولی را به شکل جدیدی استخراج کرده‌اند که توانایی طرح به‌صورت جهانی و بین الادیانی را دارد. علت این امر این است که برخی مباحث اصولی اختصاصی به اسلام و مسلمان ندارد بلکه خطاب بحث دیگر ادیان و فرهنگ‌ها را نیز در برمی‌گیرد. مثل مباحث تفسیر متون و الفاظ و....<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/39 ر.ک: همان، ص39-40]</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
اعضای لجنه علمی نویسندگان این اثر در صفحه چهار از جلد اول به‌صورت ذیل ذکر شده است: | اعضای لجنه علمی نویسندگان این اثر در صفحه چهار از جلد اول به‌صورت ذیل ذکر شده است: | ||
اشراف: احمد مبلّغی، اداره و تهیه مداخل: تحسین البدری. هیئت استشاری: جعفر ساعدی، خالد غفوری، عدنان ساعدی. نویسندگان: ابوالقاسم مقیمی حاجی، احمد مبلّغی، تحسین بدری، جعفر ساعدی، حسن احمدی شاهرودی، خالد غفوری، صالح وائلی، عدنان ساعدی، محمدجواد خزعل سودانی، محمود عیدانی، وفی شناوة. گروه علمی: ابوالقاسم مقیمی حاجی، أیاد منصوری، محمود عیدانی. تحقیق و مراجعه: سعد زیادی، صالح سراجی، عبدالعزیز موسوی، علی حسن عبودی، فلاح خشتاتی، قاسم ساعدی، محمدجواد خزعل سودانی. نرمال‌سازی متن: أسعد تمیمی. تهیه فهارس: صالح سراجی. مقابله و تطبیق: ابوالقاسم شبر، عادل اسدی، علی رکابی، مرتضی موسوی، ناجی صیفی. مراجعه فنی: شوقی شالباف. حروفچینی و تصحیح: عصام بدری، یحیی مروجی. اخراج فنی: رمضانعلی قربانی.<ref>ر.ک: کتاب، ج1، ص4</ref> | اشراف: احمد مبلّغی، اداره و تهیه مداخل: تحسین البدری. هیئت استشاری: جعفر ساعدی، خالد غفوری، عدنان ساعدی. نویسندگان: ابوالقاسم مقیمی حاجی، احمد مبلّغی، تحسین بدری، جعفر ساعدی، حسن احمدی شاهرودی، خالد غفوری، صالح وائلی، عدنان ساعدی، محمدجواد خزعل سودانی، محمود عیدانی، وفی شناوة. گروه علمی: ابوالقاسم مقیمی حاجی، أیاد منصوری، محمود عیدانی. تحقیق و مراجعه: سعد زیادی، صالح سراجی، عبدالعزیز موسوی، علی حسن عبودی، فلاح خشتاتی، قاسم ساعدی، محمدجواد خزعل سودانی. نرمال‌سازی متن: أسعد تمیمی. تهیه فهارس: صالح سراجی. مقابله و تطبیق: ابوالقاسم شبر، عادل اسدی، علی رکابی، مرتضی موسوی، ناجی صیفی. مراجعه فنی: شوقی شالباف. حروفچینی و تصحیح: عصام بدری، یحیی مروجی. اخراج فنی: رمضانعلی قربانی.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/4 ر.ک: کتاب، ج1، ص4]</ref> | ||
فهرست مطالب به دو صورت اجمالی و تفصیلی در ابتدای اثر آمده است و فهرست منابع در انتهای آن. همچنین فهرست مصادر جدیدی که به اثر اضافه شده، در انتهای جلد دوم ذکر شده است. | فهرست مطالب به دو صورت اجمالی و تفصیلی در ابتدای اثر آمده است و فهرست منابع در انتهای آن. همچنین فهرست مصادر جدیدی که به اثر اضافه شده، در انتهای جلد دوم ذکر شده است. | ||
در پایان مقدمه که در ابتدای جلد اول ذکر شده از مجموعه کثیر طلابی که در تهیه این اثر متقبل زحمت شده‌اند و به‌طور خاص از آیت‌الله شیخ محمدعلی تسخیری و شیخ احمد مبلغی تشکر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص40</ref> | در پایان مقدمه که در ابتدای جلد اول ذکر شده از مجموعه کثیر طلابی که در تهیه این اثر متقبل زحمت شده‌اند و به‌طور خاص از آیت‌الله شیخ محمدعلی تسخیری و شیخ احمد مبلغی تشکر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/40 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص40]</ref> | ||
پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی مطالب کتاب<ref>پاورقی ج1، ص86</ref> اختصاص یافته است. | پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی مطالب کتاب<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35042/1/86 پاورقی ج1، ص86]</ref> اختصاص یافته است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۱: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:شهریور(98)]] | ||
[[رده:سال98-1اردیبهشت الی31اردیبهشت]] | [[رده:سال98-1اردیبهشت الی31اردیبهشت]] | ||