المقصد لتلخيص ما في المرشد في الوقف و الابتداء: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎خ' به 'ی‌خ')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه')
خط ۳۲: خط ۳۲:
این کتاب، تلخیصی از «[[المرشد في الوقف و الابتداء]]» علی بن سعید عمانی است.
این کتاب، تلخیصی از «[[المرشد في الوقف و الابتداء]]» علی بن سعید عمانی است.


نویسنده در این اثر، پس از بیان کلیات مباحث مربوط به وقف و ابتدا، به پیاده کردن آن به‎صورت مصداقی، یعنی بیان موارد وقف و ابتدا در قرآن به‎تفکیک سوره‎ها پرداخته است.
نویسنده در این اثر، پس از بیان کلیات مباحث مربوط به وقف و ابتدا، به پیاده کردن آن به‎صورت مصداقی، یعنی بیان موارد وقف و ابتدا در قرآن به‎تفکیک سوره‌ها پرداخته است.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۴۲: خط ۴۲:
از جمله کارهایی که محقق (به گزارش خودش) بر روی کتاب انجام داده، ارائه ترجمه برای مؤلف و سایر اعلامی است که در کتاب نامشان آمده است.
از جمله کارهایی که محقق (به گزارش خودش) بر روی کتاب انجام داده، ارائه ترجمه برای مؤلف و سایر اعلامی است که در کتاب نامشان آمده است.


نسخه‎های خطی متعددی از این اثر وجود دارد؛ مانند شش نسخه متعلق به دارالكتب المصرية (قرائات 56، 119 و قرائات طلعت 52، 142 و 210)
نسخه‌های خطی متعددی از این اثر وجود دارد؛ مانند شش نسخه متعلق به دارالكتب المصرية (قرائات 56، 119 و قرائات طلعت 52، 142 و 210)


محقق در تحقیق آن بر نسخه 210 قرائات طلعت اعتماد کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39599/1/4 ر.ک: مقدمه محقق، ص4]</ref>.
محقق در تحقیق آن بر نسخه 210 قرائات طلعت اعتماد کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39599/1/4 ر.ک: مقدمه محقق، ص4]</ref>.


مطالب اساسی مربوط به وقف و ابتدا در نه باب مطرح شده و سپس به‎ترتیب سوره‎ها، مباحث وقف و ابتدای هرکدام به‎صورت مصداقی مطرح شده است. در این نه باب، مطالب ذیل مطرح شده است؛ مباحث مربوط به الف وصل، یائات،‌های تأنیث، آنچه از‌های تأنیث به‎صورت تاء مطرح شده و آنچه به‎صورت هاء نوشته شده است، هائاتی که در آخر کلمه به‎خاطر وقف، بر آن افزوده می‎شود، وقف بر‌های کنایه، وقف بر آخر کلمه متحرکه منونه و غیر منونه، بحث درباره کلا و سخن از دو کلمه‌ای که یکی به دیگری ضمیمه شده و هردو در تلفظ به‎صورت کلمه واحد درمی‎آیند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39599/1/12 ر.ک: متن کتاب، ص12-28]</ref>.
مطالب اساسی مربوط به وقف و ابتدا در نه باب مطرح شده و سپس به‎ترتیب سوره‌ها، مباحث وقف و ابتدای هرکدام به‎صورت مصداقی مطرح شده است. در این نه باب، مطالب ذیل مطرح شده است؛ مباحث مربوط به الف وصل، یائات،‌های تأنیث، آنچه از‌های تأنیث به‎صورت تاء مطرح شده و آنچه به‎صورت هاء نوشته شده است، هائاتی که در آخر کلمه به‎خاطر وقف، بر آن افزوده می‎شود، وقف بر‌های کنایه، وقف بر آخر کلمه متحرکه منونه و غیر منونه، بحث درباره کلا و سخن از دو کلمه‌ای که یکی به دیگری ضمیمه شده و هردو در تلفظ به‎صورت کلمه واحد درمی‎آیند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39599/1/12 ر.ک: متن کتاب، ص12-28]</ref>.


در بخشی از کتاب، درباره وقف و ابتدای سوره حمد چنین می‌خوانیم: سوره فاتحه، مکی و مدنی است؛ زیرا یک مرتبه در مکه و یک مرتبه در مدینه نازل شده است. هرچند تعوّذ از قرآن نیست، ولی ما مأمور به قرائت آنیم. به‎هرحال وقف بر آخر تعوّذ، تام است و بر بسمله نیز تام، بلکه اتم است و تقدیر در بسمله، «ابتدائي بسم الله» و «أبتدئ بسم الله» است.
در بخشی از کتاب، درباره وقف و ابتدای سوره حمد چنین می‌خوانیم: سوره فاتحه، مکی و مدنی است؛ زیرا یک مرتبه در مکه و یک مرتبه در مدینه نازل شده است. هرچند تعوّذ از قرآن نیست، ولی ما مأمور به قرائت آنیم. به‌هرحال وقف بر آخر تعوّذ، تام است و بر بسمله نیز تام، بلکه اتم است و تقدیر در بسمله، «ابتدائي بسم الله» و «أبتدئ بسم الله» است.
وقف بر «الحمد» جایز نیست؛ زیرا مفید معنای تام نیست و همچنین بر کلمات مشابه آن. وقف بر «لله» قبیح است؛ زیرا باعث فصل بین نعت و منعوت می‎گردد و بر «ربّ» غیر جایز است؛ به همان دلیلی که در کلمه «الحمد» گذشت و همچنین به دلیل لزوم فصل بین متضایفینی که در حکم شیء واحدند. «العالمين» برای وقف مناسب است؛ زیرا رأس آیه است؛ ولی این وقف، تام نیست؛ زیرا لازمه آن ابتدا به کلمه مجرور بدون جارّ است. وقف بر «الرحيم» کافی است، ولی در این کلمه نیز مانند «العالمين»، تام نیست. وقف بر «الدين» تام و بر «نعبد» جایز است، ولی حسن نیست؛ زیرا لازمه‌اش فصل میان متعاطفین است. وقف بر «نستعين» تام است و بر «المستقيم» جایز است، ولی بااینکه آخر آیه است، حسن نیست؛ زیرا مابعدش بدل از آن و متعلق به آن است. وقف بر «أنعمت عليهم»، حایز است، ولی حسن نیست؛ زیرا مابعدش به‎عنوان نعت یا بدل از آن مجرور شده است یا به‎عنوان حال یا استثناء منصوب... ابوعمرو، گفته: چه مابعدش را منصوب بدانیم و چه مجرور، وقف بر آن حسن است، ولی تام و کافی نیست. وقف بر «و لا الضّالّين» تام است.
وقف بر «الحمد» جایز نیست؛ زیرا مفید معنای تام نیست و همچنین بر کلمات مشابه آن. وقف بر «لله» قبیح است؛ زیرا باعث فصل بین نعت و منعوت می‎گردد و بر «ربّ» غیر جایز است؛ به همان دلیلی که در کلمه «الحمد» گذشت و همچنین به دلیل لزوم فصل بین متضایفینی که در حکم شیء واحدند. «العالمين» برای وقف مناسب است؛ زیرا رأس آیه است؛ ولی این وقف، تام نیست؛ زیرا لازمه آن ابتدا به کلمه مجرور بدون جارّ است. وقف بر «الرحيم» کافی است، ولی در این کلمه نیز مانند «العالمين»، تام نیست. وقف بر «الدين» تام و بر «نعبد» جایز است، ولی حسن نیست؛ زیرا لازمه‌اش فصل میان متعاطفین است. وقف بر «نستعين» تام است و بر «المستقيم» جایز است، ولی بااینکه آخر آیه است، حسن نیست؛ زیرا مابعدش بدل از آن و متعلق به آن است. وقف بر «أنعمت عليهم»، حایز است، ولی حسن نیست؛ زیرا مابعدش به‎عنوان نعت یا بدل از آن مجرور شده است یا به‎عنوان حال یا استثناء منصوب... ابوعمرو، گفته: چه مابعدش را منصوب بدانیم و چه مجرور، وقف بر آن حسن است، ولی تام و کافی نیست. وقف بر «و لا الضّالّين» تام است.
«آمین» از قرآن نیست و قول مختار ما فاصله دادن آن از ماقبلش است؛ هرچند وصلش به آن نیز جایز است. معنای «آمین»، استجب است. درباره حرکت نون در این کلمه باید گفت: هرچند حق آن سکون است؛ زیرا اصل در موارد التقاء ساکنین بر آن است، ولی حرکت یافته است. درباره نوع حرکتی که در آن به حرف نون داده‌اند، فتحه اختیار شده؛ زیرا اخفّ حرکات است، همچنین از باب تشبیه این کلمه به «لیس» و «کیف» این حرکت را برای آن گزیده‌اند. درباره اینکه چرا به آن کسره نمی‎دهیم، باید گفت: به دلیل کسره میم و اینکه قبل از آن یاء ساکنه آمده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39599/1/29 ر.ک: همان، ص29]</ref>.
«آمین» از قرآن نیست و قول مختار ما فاصله دادن آن از ماقبلش است؛ هرچند وصلش به آن نیز جایز است. معنای «آمین»، استجب است. درباره حرکت نون در این کلمه باید گفت: هرچند حق آن سکون است؛ زیرا اصل در موارد التقاء ساکنین بر آن است، ولی حرکت یافته است. درباره نوع حرکتی که در آن به حرف نون داده‌اند، فتحه اختیار شده؛ زیرا اخفّ حرکات است، همچنین از باب تشبیه این کلمه به «لیس» و «کیف» این حرکت را برای آن گزیده‌اند. درباره اینکه چرا به آن کسره نمی‎دهیم، باید گفت: به دلیل کسره میم و اینکه قبل از آن یاء ساکنه آمده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39599/1/29 ر.ک: همان، ص29]</ref>.
خط ۵۵: خط ۵۵:


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
صفحه‎های شش و هفت کتاب، حاوی رونوشت تصویر صفحه‎های اول و آخر از نسخه خطی آن است. فهرست مطالب، در انتهای اثر آمده است. در باب‌های ابتدایی کتاب که مباحث کلی مربوط به وقف و ابتدا در آنها مطرح شده است (پیش از ورود به موارد مصداقی وقف و ابتدا در سوره‎ها) شاهد پاورقی هستیم، ولی با ورود به سوره‎ها، دیگر پاورقی وجود ندارد.
صفحه‌های شش و هفت کتاب، حاوی رونوشت تصویر صفحه‌های اول و آخر از نسخه خطی آن است. فهرست مطالب، در انتهای اثر آمده است. در باب‌های ابتدایی کتاب که مباحث کلی مربوط به وقف و ابتدا در آنها مطرح شده است (پیش از ورود به موارد مصداقی وقف و ابتدا در سوره‌ها) شاهد پاورقی هستیم، ولی با ورود به سوره‌ها، دیگر پاورقی وجود ندارد.


==پانویس==
==پانویس==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش