۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت'
جز (جایگزینی متن - 'می‌ک' به 'می‌ک') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
«شکل نگارش و استفاده از مواد تاریخی در این اثر، در حد خود بسیار جالب و قابل توجه است. بحث، از چگونگی تأثیر فرنگیان بر ایرانیان آغاز شده، خصلت پلید استعمار مورد توجه قرار گرفته و پس از آن از سفر شاه به فرنگ، گرفتن امتیاز، متن امتیازنامه و... و بهترتیب تا انتهای وقایع تنباکو به پیش رفته است. وی متن تلگرافات را با دقت ثبت کرده و این بهتنهایی نشانگر آگاهی کامل وی از اهمیت این تلگرافات بهعنوان اسناد جنبش میباشد. وی همچنین از بسیاری از نامه‌هایی که از شهرهای مختلف نوشته می‌شده - ظاهرا نامه‌های شخصی یا عرض حال به علما - بهره برده و با ثبت این نامه‌ها تا اندازه‌ای وقایع شهرستانها را نیز ثبت کرده است؛ هرچند نسبت به وقایع برخی شهرها اطلاعات اندکی ارائه شده است»<ref>همان</ref>. | «شکل نگارش و استفاده از مواد تاریخی در این اثر، در حد خود بسیار جالب و قابل توجه است. بحث، از چگونگی تأثیر فرنگیان بر ایرانیان آغاز شده، خصلت پلید استعمار مورد توجه قرار گرفته و پس از آن از سفر شاه به فرنگ، گرفتن امتیاز، متن امتیازنامه و... و بهترتیب تا انتهای وقایع تنباکو به پیش رفته است. وی متن تلگرافات را با دقت ثبت کرده و این بهتنهایی نشانگر آگاهی کامل وی از اهمیت این تلگرافات بهعنوان اسناد جنبش میباشد. وی همچنین از بسیاری از نامه‌هایی که از شهرهای مختلف نوشته می‌شده - ظاهرا نامه‌های شخصی یا عرض حال به علما - بهره برده و با ثبت این نامه‌ها تا اندازه‌ای وقایع شهرستانها را نیز ثبت کرده است؛ هرچند نسبت به وقایع برخی شهرها اطلاعات اندکی ارائه شده است»<ref>همان</ref>. | ||
«از مواردی از کتاب وی، چنین برمیآید که مؤلف در تهران بوده و طبعا به دلیل آشنایی پیشین با علما، بهویژه شیخ فضلالله نوری که با وی رفتوآمد داشته، علاوه بر آنچه خود مشاهده می‌کرده، متن تلگرافات را از طریق آنان به دست میآورده است... وی با عبارت «به وسائطی چند به دست آمد»، بهطور مبهم درباره نوع دستیابی‌اش به منابع اشاره کرده... طبیعی است که وی تنها با حضور در بیت میرزای شیرازی | «از مواردی از کتاب وی، چنین برمیآید که مؤلف در تهران بوده و طبعا به دلیل آشنایی پیشین با علما، بهویژه شیخ فضلالله نوری که با وی رفتوآمد داشته، علاوه بر آنچه خود مشاهده می‌کرده، متن تلگرافات را از طریق آنان به دست میآورده است... وی با عبارت «به وسائطی چند به دست آمد»، بهطور مبهم درباره نوع دستیابی‌اش به منابع اشاره کرده... طبیعی است که وی تنها با حضور در بیت میرزای شیرازی می‌توانسته... [به این امور] دسترسی داشته باشد»<ref>همان، ص15-16</ref>. | ||
«کربلایی با اشاره به «همه این رنج بردنها» که در جمعآوری «صورت این مکاتبات و سؤال و جواب‌ها» متحمل شده، هدفش را خدمت به «رؤسای ملت» ذکر کرده، به امید آنکه در آینده رؤسای ملت «از خصوصیاتی که این قصه مشتمل است»، «مطالب مهمه را با تجربه آموخته باشند». او با اشاره به محدودیتی که برای افراد امثال وی وجود دارد، می‌گوید: کسانی که در «اینگونه وقایع بزرگی که دولت و اولیای دولت طرفند»، واقعهنگاری می‌کنند، هر مقدار که «حریص» باشند، | «کربلایی با اشاره به «همه این رنج بردنها» که در جمعآوری «صورت این مکاتبات و سؤال و جواب‌ها» متحمل شده، هدفش را خدمت به «رؤسای ملت» ذکر کرده، به امید آنکه در آینده رؤسای ملت «از خصوصیاتی که این قصه مشتمل است»، «مطالب مهمه را با تجربه آموخته باشند». او با اشاره به محدودیتی که برای افراد امثال وی وجود دارد، می‌گوید: کسانی که در «اینگونه وقایع بزرگی که دولت و اولیای دولت طرفند»، واقعهنگاری می‌کنند، هر مقدار که «حریص» باشند، نمی‌توانند به همه نکات «پی برده و شرح دهند». در این صورت شرح پاره‌ای مطالب را به عهده دقت نظر و غوررسی ملاحظهکنندگان موکول و محول کرده است»<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>. | ||
«یکی از مهمترین نتایجی که با مطالعه کتاب شیخ حسن به دست میآید آن است که کسانی از روحانیت با وجود آنکه در کربلا، نجف و سامرا مشغول تحصیل بوده‌اند دقیقا از مسائل سیاسی و فرهنگی جاری مطلع بوده و در ارتباط دائم با اینگونه مسائل بوده‌اند»<ref>همان، ص16-17</ref>. | «یکی از مهمترین نتایجی که با مطالعه کتاب شیخ حسن به دست میآید آن است که کسانی از روحانیت با وجود آنکه در کربلا، نجف و سامرا مشغول تحصیل بوده‌اند دقیقا از مسائل سیاسی و فرهنگی جاری مطلع بوده و در ارتباط دائم با اینگونه مسائل بوده‌اند»<ref>همان، ص16-17</ref>. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
«کتاب وی در همان سال 1310ق، که هنوز قدرت قاجاریه دستنخورده بوده، نوشته شده و او میبایست رعایت حال بسیاری از امور را می‌کرده است. بااینهمه خط کتاب دقیقا خط رهبران جنبش بوده و بههیچروی تحت تأثیر افراط برخی از گروه‌ها یا تفریط بعضی از جریانات قرار نگرفته است. او خط رهبری جنبش را در سامرا و تهران دنبال کرده و دقیقا از آن به دفاع برخاسته است. از متن کتاب بهخوبی استفاده می‌شود که وی بهشدت از افراطیها که سعی می‌کردند نتایجی ورای آنچه مورد نظر رهبران جنبش بوده بگیرند، انتقاد کرده است»<ref>همان، ص17</ref>. | «کتاب وی در همان سال 1310ق، که هنوز قدرت قاجاریه دستنخورده بوده، نوشته شده و او میبایست رعایت حال بسیاری از امور را می‌کرده است. بااینهمه خط کتاب دقیقا خط رهبران جنبش بوده و بههیچروی تحت تأثیر افراط برخی از گروه‌ها یا تفریط بعضی از جریانات قرار نگرفته است. او خط رهبری جنبش را در سامرا و تهران دنبال کرده و دقیقا از آن به دفاع برخاسته است. از متن کتاب بهخوبی استفاده می‌شود که وی بهشدت از افراطیها که سعی می‌کردند نتایجی ورای آنچه مورد نظر رهبران جنبش بوده بگیرند، انتقاد کرده است»<ref>همان، ص17</ref>. | ||
«با ملاحظه این نکات | «با ملاحظه این نکات می‌توان گفت که اثر شیخ حسن بسیار بدیع بوده و هیچ نگارش دیگری در زمینه این رخداد تاریخی به پایه او نمی‌رسد. جز این کتاب، تنها مشتی اسناد خارجی، خاطرات کوتاه اعتمادالسلطنه، قطعه‌های جسته گریخته ناظمالاسلام - که بسیاری از آن برگرفته از کتاب شیخ حسن و البته بدون یاد از منبع بوده - و مطالب مغرضانه یحیی دولتآبادی و نیز خاطرات سیاسی امینالدوله و برخی اسناد دولتی در دست است که البته باید در تحلیل نهایی مورد استفاده قرار گیرد. بی‌توجهی به کتاب شیخ حسن در طول هشتاد سال گذشته، نشأتگرفته از نگرش ضد فرنگی اوست که بههیچروی با اندیشه‌های منورالفکران که در تمام این دوره مسلط بوده و پشتوانه استبداد را هم داشته‌اند، سر سازگاری نداشته است»<ref>همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||