دیوان افضل‌الدین بدیل بن علی نجار خاقانی شروانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ی‎د' به 'ی‌د'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎پ' به 'ی‌پ')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎د' به 'ی‌د')
خط ۳۶: خط ۳۶:
از دیوان خاقانی تاکنون چندین تصحیح شده که هریک از آنها نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. یکی از این تصحیحات به اهتمام ضیاءالدین سجادی انجام گرفته است. او در این کار، نسخه لندن (قدیم‎ترین نسخه دیوان خاقانی) را اساس قرار داده است، اما در برخی موارد از ضبط نسخه‌های دیگر نیز استفاده کرده و همین امر موجب بروز خطاهایی در تصحیح او شده است.<ref>ر.ک: نوروزی، یعقوب، ص265</ref>.
از دیوان خاقانی تاکنون چندین تصحیح شده که هریک از آنها نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. یکی از این تصحیحات به اهتمام ضیاءالدین سجادی انجام گرفته است. او در این کار، نسخه لندن (قدیم‎ترین نسخه دیوان خاقانی) را اساس قرار داده است، اما در برخی موارد از ضبط نسخه‌های دیگر نیز استفاده کرده و همین امر موجب بروز خطاهایی در تصحیح او شده است.<ref>ر.ک: نوروزی، یعقوب، ص265</ref>.


نخستین چاپ معتبر دیوان خاقانی شروانی، چاپ علی عبدالرسولی است؛ چاپی که از پس هفتاد سال هنوز اعتبار خود را حفظ کرده و مورد استفاده خاقانی‌پژوهان است. در متن عبدالرسولی، اغلاط و کاستی‎هایی دیده می‎شود. همین اغلاط و کاستی‎ها سبب شد تا زنده‎یاد سید ضیاءالدین سجادی، با اشارت و راهنمایی استاد بدیع‎الزمان فروزانفر، به تصحیح دیوان خاقانی با روشی علمی و انتقادی بپردازد. چاپ سجادی، علاوه بر بهره‎گیری از چاپ عبدالرسولی، بر اساس چهار نسخه خطی صورت گرفته، که یکی از آنها همان نسخه صادق انصاری اصفهانی است، که عبدالرسولی هم از آن بهره گرفته است. سجادی نسخه‎بدل‎ها را ذکر کرده و مقدمه‌ای مفصل نیز بر دیوان نوشته است. وجود نسخه‎بدل‎ها یکی از مهم‎ترین امتیازهای این چاپ است. ذکر نسخه‎بدل‎ها به خواننده این امکان را می‎دهد تا به قضاوت بنشیند و صحت و درجه اعتبار متن را دریابد، خود دست به گزینش بزند و ضبط صحیح را از نسخه‎بدل‎ها استخراج کند؛ امری که در بسیاری از موارد راهگشای محققان است.<ref>ر.ک: مهدوی‌فر، سعید، ص162 </ref>.
نخستین چاپ معتبر دیوان خاقانی شروانی، چاپ علی عبدالرسولی است؛ چاپی که از پس هفتاد سال هنوز اعتبار خود را حفظ کرده و مورد استفاده خاقانی‌پژوهان است. در متن عبدالرسولی، اغلاط و کاستی‎هایی دیده می‎شود. همین اغلاط و کاستی‎ها سبب شد تا زنده‎یاد سید ضیاءالدین سجادی، با اشارت و راهنمایی استاد بدیع‎الزمان فروزانفر، به تصحیح دیوان خاقانی با روشی علمی و انتقادی بپردازد. چاپ سجادی، علاوه بر بهره‎گیری از چاپ عبدالرسولی، بر اساس چهار نسخه خطی صورت گرفته، که یکی از آنها همان نسخه صادق انصاری اصفهانی است، که عبدالرسولی هم از آن بهره گرفته است. سجادی نسخه‎بدل‎ها را ذکر کرده و مقدمه‌ای مفصل نیز بر دیوان نوشته است. وجود نسخه‎بدل‎ها یکی از مهم‎ترین امتیازهای این چاپ است. ذکر نسخه‎بدل‎ها به خواننده این امکان را می‌دهد تا به قضاوت بنشیند و صحت و درجه اعتبار متن را دریابد، خود دست به گزینش بزند و ضبط صحیح را از نسخه‎بدل‎ها استخراج کند؛ امری که در بسیاری از موارد راهگشای محققان است.<ref>ر.ک: مهدوی‌فر، سعید، ص162 </ref>.


سجادی خود پس از اشاره به استفاده از نسخه‌های چهارگانه کتاب در تصحیح آن، چنین می‌نویسد: «سپس برای روشن شدن مطالب و تعبیرات و ابیات مشکل به شروح [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] نیز مراجعه و آنچه که به فهم و توضیح و اصطلاحات کمک می‌کرد در حواشی نقل شد. در اثنای مطالعه شروح دیوان خاقانی به این نکته برخوردم که اکثر شارحان توجیهات عجیب و شروح خارج از حقیقت بر ابیات او داده و چون نسخه صحیح از دیوان در دست نبود، کلمات دچار تحریف و تغییر زیاده شده و بر همان کلمات غلط و تحریف‎شده نیز شروح و توضیحات نادرست نوشته‌اند؛ درصورتی‎که با مراجعه به نسخ کهن و مضبوط و همچنین از روی خود دیوان و با توجه به تعبیرات مختلف که از یک مضمون هست و پس از آشنایی به سبک خاص و اصطلاحات مخصوص [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]، مشکلات بهتر و آسان‎تر حل می‎شود. به این جهت در ضمن تصحیح، هر جا که اشعار خود [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] برای بیان و توضیح مطلبی ممکن بود به‎کار آید در حاشیه اشاره شد. علاوه بر این به دواوین سایر شعرا و مخصوصاً گویندگان معاصر با [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و همچنین به اکثر کتب نثر که احتمال می‎رفت مشکلی را حل کند، مراجعه و از آنها استفاده شد<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه چهار</ref>.
سجادی خود پس از اشاره به استفاده از نسخه‌های چهارگانه کتاب در تصحیح آن، چنین می‌نویسد: «سپس برای روشن شدن مطالب و تعبیرات و ابیات مشکل به شروح [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] نیز مراجعه و آنچه که به فهم و توضیح و اصطلاحات کمک می‌کرد در حواشی نقل شد. در اثنای مطالعه شروح دیوان خاقانی به این نکته برخوردم که اکثر شارحان توجیهات عجیب و شروح خارج از حقیقت بر ابیات او داده و چون نسخه صحیح از دیوان در دست نبود، کلمات دچار تحریف و تغییر زیاده شده و بر همان کلمات غلط و تحریف‎شده نیز شروح و توضیحات نادرست نوشته‌اند؛ درصورتی‎که با مراجعه به نسخ کهن و مضبوط و همچنین از روی خود دیوان و با توجه به تعبیرات مختلف که از یک مضمون هست و پس از آشنایی به سبک خاص و اصطلاحات مخصوص [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]، مشکلات بهتر و آسان‎تر حل می‎شود. به این جهت در ضمن تصحیح، هر جا که اشعار خود [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] برای بیان و توضیح مطلبی ممکن بود به‎کار آید در حاشیه اشاره شد. علاوه بر این به دواوین سایر شعرا و مخصوصاً گویندگان معاصر با [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و همچنین به اکثر کتب نثر که احتمال می‎رفت مشکلی را حل کند، مراجعه و از آنها استفاده شد<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه چهار</ref>.
خط ۶۱: خط ۶۱:
{{شعر}}{{ب|''چون به غزنین شاعری شد زیر خاک ''|2=''خاک شروان ساحری دیگر بزاد''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه پنجاه‎وسه</ref>.  
{{شعر}}{{ب|''چون به غزنین شاعری شد زیر خاک ''|2=''خاک شروان ساحری دیگر بزاد''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه پنجاه‎وسه</ref>.  


اما آنچه که [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] را از دیگر شاعران ممتاز می‎دارد، به‎کار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن تراکیب گوناگون است از لغاتی که دیگران به‎کار نبرده‌اند. بنا بر همین جهات فهم غالب اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] مبتنی بر داشتن مقدمات علمی و آشنا بودن به اصطلاحات نجوم و سایر علوم است. همین اشکال در فهم اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] او را از حدود شعرای عادی بالاتر قرار داده و گویی اشعارش برای یک طبقه خاص ساخته شده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.  
اما آنچه که [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] را از دیگر شاعران ممتاز می‌دارد، به‎کار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن تراکیب گوناگون است از لغاتی که دیگران به‎کار نبرده‌اند. بنا بر همین جهات فهم غالب اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] مبتنی بر داشتن مقدمات علمی و آشنا بودن به اصطلاحات نجوم و سایر علوم است. همین اشکال در فهم اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] او را از حدود شعرای عادی بالاتر قرار داده و گویی اشعارش برای یک طبقه خاص ساخته شده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.  


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش