شرح السماع الطبيعي لأرسطوطاليس (ابن باجه): تفاوت میان نسخه‌ها

رساله سماع طبیعی [[ارسطو]] بر محور مباحث بنیادین و اصلی علم طبیعت قرار گرفته است؛ مباحثی مانند حرکت و سکون و زمان و مکان و بی‎نهایت و اتصال و علت اولی برای حرکت و... ازاین‎رو، این کتاب با سایر کتاب‌هایی که مثلاًبه تقسیم موجودات طبیعی به عناصر و مرکبات و نبات و حیوان و انسان و... می‎پردازند، تفاوت بنیادین دارد؛ یعنی همان گونه که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] این کتاب را در ردیف فلسفه اولی قرار داده، می‎توان گفت این کتاب، به مباحث متافیزیک علم طبیعت می‎پردازد و به‎نوعی کتابی است درباره فلسفه طبیعت<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص9</ref>.

[[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] در این شرح، به توضیح و شرح مقالات سماع طبیعی [[ارسطو]] می‎پردازد و بر این اثر تعلیقه می‎زند. او در این کار، به سه مقاله اول و مقالات هفتم و هشتم عنایت ویژه‌ای دارد و در شرح آنها بیشتر قلم زده است. وی خود را به ترتیبی که [[ارسطو]] برای بیان مطالب پی گرفته، پایبند نمی‎بیند. مخالفت او با نصی که تعلیقاتش را بر آن بنا نهاده، بر این دلالت می‌کند که وی در تمامی موارد به ترجمه اسحاق بن حنین اعتماد نکرده (هرچند از آن هم استفاده کرده اما از ترجمه‎های دیگر هم بهره برده است)<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>.

از نظر [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] مقالات هفتم و هشتم با هم یکی نیستند. وی این‎گونه به شرح این ادعا می‎پردازد: محرکات اول به سه قسم تقسیم می‌شوند: محرکی که بدون اینکه به حرکت دربیاید حرکت دارد، محرکی که باید به حرکت دربیاید و اطلاق متحرک بر آن بالعرض خواهد بود و محرکی که به حرکت درمی‎آورد بدون اینکه به حرکت دربیاید (نه بالذات و نه بالعرض). محرک اول، حدّ است؛ زیرا مبیّن وجود است. محرک دوم، معنایی است موجود... و وجود سومی را نمی‎توان تبیین کرد مگر با برهان. از نظر [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] اختلاف این محرکات، مقتضی اختلاف وجوه فحص از آنهاست؛ یعنی فحص از محرک به‎صورت اول، در مقاله هفتم و به‎صورت دوم، در اوایل مقاله هشتم مطرح می‌شود و صورت سوم، هم در آخر مقاله هشتم مطرح شده است. پس مقاله هفتم، تکرار مقاله هشتم نیست؛ زیرا مطلوب در هرکدام از این مقالات (چنان‎که توضیح آن گذشت) غیر از دیگری است<ref>ر.ک: همان، ص10-11</ref>.