۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'می‌ک' به 'می‌ک'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ر' به 'ی‌ر') |
جز (جایگزینی متن - 'می‌ک' به 'می‌ک') |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
ابن جوزی مقدمه اثرش را با حمد الهی و ذکر آیه چهلم سوره ابراهیم -که آنحضرت از خداوند درخواست نمود که خود و فرزندانش را برپادارنده نماز قرار بدهد- آغاز کرده است. سپس انگیزه خود از نگارش رساله را اینگونه توضیح میدهد: چون شرف ازدواج و طلب فرزند را دانستم، قرآن را ختم کردم و از خداوند مسئلت نمودم که ده فرزند به من عنایت کند؛ پس خداوند به من پنج پسر و پنج دختر عطا کرد. از دختران دو تن مردند و از پسران نیز چهار تن مردند و تنها ابوالقاسم باقی ماند. پس از خداوند خواستم که او را خلف صالح قرار دهد. سپس در او به استعداد تلاش در طلب علم پی بردم؛ پس این رساله را برای او نوشتم تا او را به پیمودن راه خود در کسب علم تشویق و به پناه بردن به توفیق دهنده متعال راهنمایی کنم. با علم به اینکه کسی را که او توفیق دهد خوار نمی‌شود و کسی را که او ارشاد کند گمراه نمی‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/25 ر.ک: همان، ص27-25]</ref>. | ابن جوزی مقدمه اثرش را با حمد الهی و ذکر آیه چهلم سوره ابراهیم -که آنحضرت از خداوند درخواست نمود که خود و فرزندانش را برپادارنده نماز قرار بدهد- آغاز کرده است. سپس انگیزه خود از نگارش رساله را اینگونه توضیح میدهد: چون شرف ازدواج و طلب فرزند را دانستم، قرآن را ختم کردم و از خداوند مسئلت نمودم که ده فرزند به من عنایت کند؛ پس خداوند به من پنج پسر و پنج دختر عطا کرد. از دختران دو تن مردند و از پسران نیز چهار تن مردند و تنها ابوالقاسم باقی ماند. پس از خداوند خواستم که او را خلف صالح قرار دهد. سپس در او به استعداد تلاش در طلب علم پی بردم؛ پس این رساله را برای او نوشتم تا او را به پیمودن راه خود در کسب علم تشویق و به پناه بردن به توفیق دهنده متعال راهنمایی کنم. با علم به اینکه کسی را که او توفیق دهد خوار نمی‌شود و کسی را که او ارشاد کند گمراه نمی‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/25 ر.ک: همان، ص27-25]</ref>. | ||
وی رساله خود را با عبارت «بدان ای فرزندم» آغاز کرده مینویسد: ای فرزندم بدان که آدمی به عقل از دیگر موجودات متمایز نشده جز برای آنکه بهمقتضای عقل عمل کند؛ پس عقلت را حاضر کن و فکرت را به کار بگیر و با خودت خلوت کن. با استفاده از برهان، آگاهی پیدا کن که تو مخلوق مکلفی هستی که فرایضی بر تو واجب شده است که باید بجای آوری و دو فرشته، سخن و فکر تو را محاسبه | وی رساله خود را با عبارت «بدان ای فرزندم» آغاز کرده مینویسد: ای فرزندم بدان که آدمی به عقل از دیگر موجودات متمایز نشده جز برای آنکه بهمقتضای عقل عمل کند؛ پس عقلت را حاضر کن و فکرت را به کار بگیر و با خودت خلوت کن. با استفاده از برهان، آگاهی پیدا کن که تو مخلوق مکلفی هستی که فرایضی بر تو واجب شده است که باید بجای آوری و دو فرشته، سخن و فکر تو را محاسبه می‌کنند...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/28 ر.ک: متن کتاب، ص28]</ref>. | ||
او سپس با لفظ «بدان» باز بر ادای فرایض و اجتناب از محارم تأکید می‌کند و سزای تجاوز از حدود الهی را آتش جهنم میداند. پسازآن با بدان سوم بر این نکته تأکید | او سپس با لفظ «بدان» باز بر ادای فرایض و اجتناب از محارم تأکید می‌کند و سزای تجاوز از حدود الهی را آتش جهنم میداند. پسازآن با بدان سوم بر این نکته تأکید می‌کند که نهایت خواسته مجتهدین و تلاشگران، طلب فضائل است؛ لکن فضائل متفاوت است: گروهی از مردم فضائل را زهد در دنیا و گروهی از ایشان اشتغال به تعبد میدانند؛ اما در حقیقت فضیلت کامل جمع بین علم و عمل است که اگر حاصل شوند صاحبشان را تا رسیدن به شناخت خالق بالا میبرند و او را به سمت محبت و خشیت و شوق به او حرکت میدهند و مقصد موردنظر همین است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/29 ر.ک: همان، ص29]</ref>. | ||
اولین فصل کتاب به موضوع واجبات و فضائل اختصاص دارد. نویسنده اولین موضوعی که تفکر پیرامون آن را لازم دانسته معرفت خداوند با دلیل است. وی قرآن را بزرگترین دلیل بر صداقت رسولالله(ص) دانسته چراکه خلق از آوردن سورهای مانند سورههای آن عاجز هستند. آنگاهکه وجود خالق و صدق رسول(ص) برایش اثبات شد لازم است که هدایت خود را به شرع بسپارد؛ پس اگر اینگونه عمل نکند دلالت بر خللی در اعتقاد اوست. پسازآن باید وضو، نماز، زکات، حج و دیگر واجبات را بشناسد و عمل کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/30 ر.ک: همان، ص30]</ref>. | اولین فصل کتاب به موضوع واجبات و فضائل اختصاص دارد. نویسنده اولین موضوعی که تفکر پیرامون آن را لازم دانسته معرفت خداوند با دلیل است. وی قرآن را بزرگترین دلیل بر صداقت رسولالله(ص) دانسته چراکه خلق از آوردن سورهای مانند سورههای آن عاجز هستند. آنگاهکه وجود خالق و صدق رسول(ص) برایش اثبات شد لازم است که هدایت خود را به شرع بسپارد؛ پس اگر اینگونه عمل نکند دلالت بر خللی در اعتقاد اوست. پسازآن باید وضو، نماز، زکات، حج و دیگر واجبات را بشناسد و عمل کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/30 ر.ک: همان، ص30]</ref>. | ||
ابن جوزی در فصل دوم کتاب با این عبارت که من برخی از سرگذشت خود را برای تو ذکر | ابن جوزی در فصل دوم کتاب با این عبارت که من برخی از سرگذشت خود را برای تو ذکر می‌کنم تا تلاش مرا در پرهیزکاری و علمآموزی مشاهده کنی. او البته اینها را تدبیر خداوند نسبت به خود میداند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/33 ر.ک: همان، ص33]</ref>. در بخشی از این فصل مینویسد: کودکان به دجله می‌رفتند و بر پل آن تفریح می‌کردند و من که کودک بودم جدا شده و از مردم کناره گرفته و به علمآموزی مشغول می‌شدم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/35 ر.ک: همان، ص35]</ref>. | ||
موضوع فصل دیگری از کتاب حفظ اوقات و غنیمت شمردن اوقات است. به گفته او پیشینیان فرصت را غنیمت می‌شمردند؛ مثلاً همس بن حسن تمیمی (متوفی 149ق) در هر شبانهروز سه بار ختم قرآن | موضوع فصل دیگری از کتاب حفظ اوقات و غنیمت شمردن اوقات است. به گفته او پیشینیان فرصت را غنیمت می‌شمردند؛ مثلاً همس بن حسن تمیمی (متوفی 149ق) در هر شبانهروز سه بار ختم قرآن می‌کرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/41 ر.ک: همان، ص41]</ref>. | ||
نویسنده در یکی از فصول کتاب برنامهای برای مطالعه و تحصیل علم با توجه به اوقات نماز ارائه میدهد. او اگرچه در این فصل بر فرایض و حتی بر نوافل تأکید | نویسنده در یکی از فصول کتاب برنامهای برای مطالعه و تحصیل علم با توجه به اوقات نماز ارائه میدهد. او اگرچه در این فصل بر فرایض و حتی بر نوافل تأکید می‌کند اما در آخر تذکر میدهد که «همانا علم افضل از همه نوافل است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/57 ر.ک: همان، ص57]</ref>. | ||
ابن جوزی «سرمایه» فرزندش را کتاب میداند؛ آنهم کتاب‌هایی که خود برایش نوشته است. او تصریح | ابن جوزی «سرمایه» فرزندش را کتاب میداند؛ آنهم کتاب‌هایی که خود برایش نوشته است. او تصریح می‌کند که یکصد کتاب نوشته است؛ تفسیر کبیر 20 جلد، تاریخ 20 جلد، تهذیب مسند 20 جلد، تعداد مجلدات باقی آثار نیز کمتر از پنج جلد هستند. البته محقق اثر در پاورقی توضیح میدهد که آثار ابن جوزی بیش از اینهاست و ظاهراً تعداد یکصد جلد تا زمان نگارش کتاب حاضر است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/69 ر.ک: همان، ص70-69]</ref>. | ||
او در خاتمه کتاب خود را از اولاد خلیفه اول دانسته و از کتاب پدر خود قاسم محمد بن عبدالرحمن بن ابوبکر بن محمد بن ابوبکر «[[صفة الصفوة]]» نام برده است. سپس ابراز امیدواری کرده با آنکه پیشینیانش به تجارت مشغول بودند و غیر از او کسی به کسب علم و دانش نپرداخته است فرزندش به تحصیل علم بپردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/77 ر.ک: همان، ص78-77]</ref>. | او در خاتمه کتاب خود را از اولاد خلیفه اول دانسته و از کتاب پدر خود قاسم محمد بن عبدالرحمن بن ابوبکر بن محمد بن ابوبکر «[[صفة الصفوة]]» نام برده است. سپس ابراز امیدواری کرده با آنکه پیشینیانش به تجارت مشغول بودند و غیر از او کسی به کسب علم و دانش نپرداخته است فرزندش به تحصیل علم بپردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/77 ر.ک: همان، ص78-77]</ref>. | ||