۱۴۶٬۱۸۰
ویرایش
←وابستهها
جز (جایگزینی متن - 'ولي' به 'ولی') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
</div> | </div> | ||
'''محمدحسن خان اعتماد السلطنه''' | '''محمدحسن خان اعتماد السلطنه''' (1222- 1275ش)، دانشمند و سياستمدار مشهور عصر ناصرالدين شاه و نویسنده دهها کتاب است. | ||
== خاندان == | == خاندان == | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
چون محمدشاه درگذشت، حاج علىخان به تهران بازگشت و مورد توجه مهد عليا، مادر شاه جديد قرار گرفت و در دربار به سرعت نفوذى به هم رسانيد، به گونهاى كه ميرزا آقاخان نورى او را جزو نزدیک ان و محارم خويش درآورد. در توطئه برضد امیرکبیر با مهد عليا و ميرزا آقاخان نورى همدست بود و وظيفه قتل امیرکبیر را برعهده گرفت. | چون محمدشاه درگذشت، حاج علىخان به تهران بازگشت و مورد توجه مهد عليا، مادر شاه جديد قرار گرفت و در دربار به سرعت نفوذى به هم رسانيد، به گونهاى كه ميرزا آقاخان نورى او را جزو نزدیک ان و محارم خويش درآورد. در توطئه برضد امیرکبیر با مهد عليا و ميرزا آقاخان نورى همدست بود و وظيفه قتل امیرکبیر را برعهده گرفت. | ||
== | == ولادت == | ||
محمدحسن خان اعتمادالسلطنه چهارمين فرزند حاجى عليخان بود و در | محمدحسن خان اعتمادالسلطنه چهارمين فرزند حاجى عليخان بود و در تاریخ 21 شعبان 1259ق برابر با ۲۶ شهریور ۱۲۲۲ش در مراغه متولد شد. | ||
== تحصیلات == | == تحصیلات == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
او در دنياى دانش و ادب، فكرى مترقى و روشن داشت. نوع آثارى كه خود تأليف يا ترجمه كرد و يا ديگران را بدان ترغيب نمود، خواه ناخواه تحولى در انديشهها پديد آورد، اما گفتهاند كه بسيارى از کتابهایى كه به نام او شهرت يافته، اثر ديگران و به خصوص اعضاى انجمن دارالتأليف و دارالترجمه است. محمد قزوينى مىگويد كه اعتمادالسلطنه با آنكه زبان فرانسه را به خوبى مىدانست، اما از علوم اسلامى، عربیت، تاريخ اسلام و دانشهاى مشابه آن به كلى بىبهره بود و كارهایى كه به نام او شهرت دارد، بيشتر موضوع آنها را وى معين كرده است و چون ديگران تأليف آن را به انجام مىرساندند، به نام خودش منتشر مىكرد. [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد براون]] نيز به تبع قزوينى به این نكته اشاره مىكند و محيط طباطبايى هم او را بزرگترين استثمارگر علما و فضلاى عصر خويش مىشمارد. با نشر خاطرات روزانه اعتمادالسلطنه و اعتراف او به اينكه برخى کتابها، از جمله «المآثر و الآثار» را شمسالعلماء نوشته، اكنون ديگر جاى شبهه نيست كه اعتمادالسلطنه بيشتر این آثار را شخصاً تأليف نكرده است. به هرحال، به گفته مينورسكى افتخار فراهم آوردن اينهمه کتابهاى متنوع نصيب او شده، ولو آنكه همه را خود پديد نياورده باشد. | او در دنياى دانش و ادب، فكرى مترقى و روشن داشت. نوع آثارى كه خود تأليف يا ترجمه كرد و يا ديگران را بدان ترغيب نمود، خواه ناخواه تحولى در انديشهها پديد آورد، اما گفتهاند كه بسيارى از کتابهایى كه به نام او شهرت يافته، اثر ديگران و به خصوص اعضاى انجمن دارالتأليف و دارالترجمه است. محمد قزوينى مىگويد كه اعتمادالسلطنه با آنكه زبان فرانسه را به خوبى مىدانست، اما از علوم اسلامى، عربیت، تاريخ اسلام و دانشهاى مشابه آن به كلى بىبهره بود و كارهایى كه به نام او شهرت دارد، بيشتر موضوع آنها را وى معين كرده است و چون ديگران تأليف آن را به انجام مىرساندند، به نام خودش منتشر مىكرد. [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد براون]] نيز به تبع قزوينى به این نكته اشاره مىكند و محيط طباطبايى هم او را بزرگترين استثمارگر علما و فضلاى عصر خويش مىشمارد. با نشر خاطرات روزانه اعتمادالسلطنه و اعتراف او به اينكه برخى کتابها، از جمله «المآثر و الآثار» را شمسالعلماء نوشته، اكنون ديگر جاى شبهه نيست كه اعتمادالسلطنه بيشتر این آثار را شخصاً تأليف نكرده است. به هرحال، به گفته مينورسكى افتخار فراهم آوردن اينهمه کتابهاى متنوع نصيب او شده، ولو آنكه همه را خود پديد نياورده باشد. | ||
ميرزا رضا کرمانى قاتل ناصرالدين شاه وى را آدم مزوّرى خوانده كه به دروغ خود را جزو هواخواهان | ميرزا رضا کرمانى قاتل ناصرالدين شاه وى را آدم مزوّرى خوانده كه به دروغ خود را جزو هواخواهان سيد جمالالدين اسدآبادى معرفى كرده است. اعتمادالسلطنه خود نيز گاه به ضعفهاى اخلاقى خويش اشاره كرده است؛ از جمله در جايى از خاطراتش اشاره مىكند كه برای افزايش حقوق، تملق شاه را گفته است. | ||
او در سالهاى پایانى زندگى خود در فكر افتاد وقايع و حوادث روزانه زندگى خود و دربار قاجار را به شكل خاطرات تنظيم نمايد. او چون از ثبت علنى پارهاى اخبار محرمانه واهمه داشت، پنهانى به تدوين آنها پرداخت؛ بدين ترتيب کتاب روزنامه خاطرات پديد آمد كه از مهمترين منابع تاريخ ایران در اواسط دوره قاجاريه است. وى را در این كار، همسرش اشرفالسلطنه نيز يارى مىرساند و گفتههاى شوهر را مىنوشت. | او در سالهاى پایانى زندگى خود در فكر افتاد وقايع و حوادث روزانه زندگى خود و دربار قاجار را به شكل خاطرات تنظيم نمايد. او چون از ثبت علنى پارهاى اخبار محرمانه واهمه داشت، پنهانى به تدوين آنها پرداخت؛ بدين ترتيب کتاب روزنامه خاطرات پديد آمد كه از مهمترين منابع تاريخ ایران در اواسط دوره قاجاريه است. وى را در این كار، همسرش اشرفالسلطنه نيز يارى مىرساند و گفتههاى شوهر را مىنوشت. | ||
== وفات == | == وفات == | ||
وى سرانجام در 53 سالگى و حدود یک ماه پيش از كشته شدن ناصرالدين شاه، در 13 نوروز، پس از بازگشت از سياحت و زيارت حضرت عبدالعظيم(ع)، | وى سرانجام در 53 سالگى و حدود یک ماه پيش از كشته شدن ناصرالدين شاه، در 13 نوروز، پس از بازگشت از سياحت و زيارت حضرت عبدالعظيم(ع)، بر اثر سكته قلبى در تاریخ 18 شوال 1313ق برابر با ۱۴ فروردین ۱۲۷۵ش در تهران از دنیا رفت. گروهى مرگ او را مشکوک اعلام كرده و گفتهاند كه امينالسلطان وى را مسموم ساخته است، اما ترديد نيست كه او از بيمارىهاى گوناگون چون قند، چاقى و ناراحتى قلبى رنج مىبرده است. پیکرش را چندى بعد در وادى السلام نجف به خاک سپردند. بر طبق وصيت او، همه دارایى و کتابخانهاش را ناصرالدين شاه متصرف شد، اما بخشى از آن را به همسرش بازگرداند و اشرفالسلطنه مخصوصاًً پارهاى از کتابهاى وى چون نسخه خطى روزنامه خاطرات را به کتابخانه آستان قدس رضوى تقديم كرد. | ||
== آثار== | == آثار== | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[تاریخ منتظم ناصری]] | [[تاریخ منتظم ناصری]] | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۶: | ||
[[صدر التواریخ]] | [[صدر التواریخ]] | ||
[[صدر التواريخ (نسخه خطی تذهیبکاری شده)]] | |||
[[سفرنامه جنوب ایران]] | |||
[[سفرنامه عراق عجم به ضمیمه تاریخ و جغرافیای راه عراق عجم]] | [[سفرنامه عراق عجم به ضمیمه تاریخ و جغرافیای راه عراق عجم]] | ||
[[ | [[درر التیجان في تاریخ بني الأشکان]] | ||
[[ | [[التدوین فی احوال جبال شروین، تاریخ سوادکوه مازندران]] | ||
[[المآثر و الآثار]] | [[المآثر و الآثار]] | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۲: | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:درگذشتگان 1275]] | |||