۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - '' به '') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
#در آغاز حكومت عباسيان و استقرار بغداد به عنوان پايتخت امپراتورى بود كه مسلمانان رفته رفته با جغرافياى علمى به معناى واقعى آشنا شدند. فتح ایران، مصر، و سند به مسلمانان اين فرصت را داد كه از موفقيت‌هاى علمى و فرهنگى مردمان اين سه مهد تمدن اطلاعات دست اولى كسب كنند، يا به مراكز علمى، آزمايشگاه‌ها، و رصدخانه‌هاى آنها به سهولت دسترسى بيابند. | #در آغاز حكومت عباسيان و استقرار بغداد به عنوان پايتخت امپراتورى بود كه مسلمانان رفته رفته با جغرافياى علمى به معناى واقعى آشنا شدند. فتح ایران، مصر، و سند به مسلمانان اين فرصت را داد كه از موفقيت‌هاى علمى و فرهنگى مردمان اين سه مهد تمدن اطلاعات دست اولى كسب كنند، يا به مراكز علمى، آزمايشگاه‌ها، و رصدخانه‌هاى آنها به سهولت دسترسى بيابند. | ||
#بيش از نيم قرن مطالعه و آشنايى با جغرافياى هندى، ایرانى، و يونانى از زمان منصور تا زمان مأمون سبب شد كه به طور كلى در تفكر جغرافيايى مسلمانان انقلابى به وجود آيد. مفاهيمى نظير اين كه زمين گرد است و نه مسطح، و در مركز عالم قرار دارد، براى اولين بار به گونه‌اى درست و منظم به ايشان عرضه گرديد. از آن به بعد آيات قرآنى، و نيز احاديثى كه با خلقت جهان، جغرافيا و امثال آن ارتباط پيدا مى‌كرد، فقط بدين منظور مورد استفاده قرار مى‌گرفت كه براى آثار جغرافيايى تأييد مذهبى كسب نمايند، يا اين كه مسلمانان را به تحصيل جغرافيا و نجوم ترغيب كنند. به اين ترتيب در اوايل قرن سوم، بنياد واقعى تدوين آثار جغرافيايى به زبان عربى نهاده شد. | #بيش از نيم قرن مطالعه و آشنايى با جغرافياى هندى، ایرانى، و يونانى از زمان منصور تا زمان مأمون سبب شد كه به طور كلى در تفكر جغرافيايى مسلمانان انقلابى به وجود آيد. مفاهيمى نظير اين كه زمين گرد است و نه مسطح، و در مركز عالم قرار دارد، براى اولين بار به گونه‌اى درست و منظم به ايشان عرضه گرديد. از آن به بعد آيات قرآنى، و نيز احاديثى كه با خلقت جهان، جغرافيا و امثال آن ارتباط پيدا مى‌كرد، فقط بدين منظور مورد استفاده قرار مى‌گرفت كه براى آثار جغرافيايى تأييد مذهبى كسب نمايند، يا اين كه مسلمانان را به تحصيل جغرافيا و نجوم ترغيب كنند. به اين ترتيب در اوايل قرن سوم، بنياد واقعى تدوين آثار جغرافيايى به زبان عربى نهاده شد. | ||
#:در طول قرن سوم | #:در طول قرن سوم كتاب‌هایى با عنوان عام «المسالك و الممالك» تأليف شد. به احتمال قوى اولين كتاب از اين نوع از آن ابن خرداذبه بوده كه نخستين نسخه آن در 231ق و دومين آن در 272ق تهيه شده است. اين اثر خود مبنا و سرمشق نويسندگان جغرافياى عمومى گرديد و مورد ستايش فراوان تقريبا تمام جغرافيدانانى قرار گرفت كه از آن استفاده كرده‌اند. | ||
#:يكى از جنبه‌هاى مهم گسترش آثار جغرافيايى مسلمانان، فراهم آمدن كتاب‌هاى مربوط به دريانوردى و سفرنامه‌ها بود كه موجب غناى دانش مسلمين درباره جغرافياى محلى و توصيفى گرديد. اين امر در نتيجه دو عامل به وجود آمد، اول توسعه سياسى اسلام و وابستگى دينى، كه مسلمانان بدون در نظر گرفتن مليّت و نژاد نسبت به همديگر احساس می‌كردند، دوم ازدياد شگفت‌انگيز فعالیت‌های تجارتى بازرگانان مسلمان. | #:يكى از جنبه‌هاى مهم گسترش آثار جغرافيايى مسلمانان، فراهم آمدن كتاب‌هاى مربوط به دريانوردى و سفرنامه‌ها بود كه موجب غناى دانش مسلمين درباره جغرافياى محلى و توصيفى گرديد. اين امر در نتيجه دو عامل به وجود آمد، اول توسعه سياسى اسلام و وابستگى دينى، كه مسلمانان بدون در نظر گرفتن مليّت و نژاد نسبت به همديگر احساس می‌كردند، دوم ازدياد شگفت‌انگيز فعالیت‌های تجارتى بازرگانان مسلمان. | ||
#:قرن پنجم را مى‌توان اوج رونق جغرافياى مسلمانان دانست، لذا در نتيجه بايد گفت كه در دوره كلاسيك (قرن سوم - پنجم)، دانش جغرافيايى مسلمين، اعم از آنچه از يونانيان و ديگران اقتباس كرده، يا خود از طريق پژوهش و مشاهده و مسافرت به دست آورده بودند، در بالاترين سطح پيشرفت قرار داشت. | #:قرن پنجم را مى‌توان اوج رونق جغرافياى مسلمانان دانست، لذا در نتيجه بايد گفت كه در دوره كلاسيك (قرن سوم - پنجم)، دانش جغرافيايى مسلمين، اعم از آنچه از يونانيان و ديگران اقتباس كرده، يا خود از طريق پژوهش و مشاهده و مسافرت به دست آورده بودند، در بالاترين سطح پيشرفت قرار داشت. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
«نقشه‌هاى اعراب از اقيانوس هند» ديگر مطلبى است كه به طور خاص به آن پرداخته شده است. دريانوردان مسلمان اقيانوس هند به تكوين شيوه‌اى بومى براى تهيه نقشه‌هاى دريايى با خطوط مدرج نايل آمدند كه در آن، مدارات نمايانگر ارتفاع ستارگان بر ميزان اصبع، و «نصف‌النهارها» نمايانگر فاصله‌هاى ثابت بوده است. | «نقشه‌هاى اعراب از اقيانوس هند» ديگر مطلبى است كه به طور خاص به آن پرداخته شده است. دريانوردان مسلمان اقيانوس هند به تكوين شيوه‌اى بومى براى تهيه نقشه‌هاى دريايى با خطوط مدرج نايل آمدند كه در آن، مدارات نمايانگر ارتفاع ستارگان بر ميزان اصبع، و «نصف‌النهارها» نمايانگر فاصله‌هاى ثابت بوده است. | ||
تشنر در پايان اين مقاله چنين مى‌نويسد: «در خاتمه مى‌توان گفت كه نقشه‌نگارى اسلامى، به رغم كمبودهاى فنّى آن، همان طور كه دانشمندانى چون بيرونى تذكر داده‌اند، در سراسر سده‌هاى ميانه وافى به مقصود كشورگشايان، سيّاحان و دانشمندان بوده است. خطاهاى نخستين ادامه يافت، گو اينكه از بعضى جهات، از قبيل نقشه‌هاى منطقه‌اى، | تشنر در پايان اين مقاله چنين مى‌نويسد: «در خاتمه مى‌توان گفت كه نقشه‌نگارى اسلامى، به رغم كمبودهاى فنّى آن، همان طور كه دانشمندانى چون بيرونى تذكر داده‌اند، در سراسر سده‌هاى ميانه وافى به مقصود كشورگشايان، سيّاحان و دانشمندان بوده است. خطاهاى نخستين ادامه يافت، گو اينكه از بعضى جهات، از قبيل نقشه‌هاى منطقه‌اى، نشانه‌هایى از پيشرفت ديده مى‌شود. نفوذ نقشه‌نگارى در عالم اسلام تا قرن يازدهم هجرى/هفدهم ميلادى ادامه پيدا كرد و در آن زمان ظاهرا نقشه نگارى جديد جايگزين آن شد». | ||
==وضعيت== | ==وضعيت== | ||