۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
نثر كتاب، مانند گلستان سعدى، ادبى و به نظم (شعر) آميخته است. مؤلف با زبانى شيوا، رسا و چكيده‌گو، تاريخ دَه قرن هجرى را باز مى‌گويد. لغات مغولى در كتاب به كار رفته، اما مصحح، واژگان نامأنوس آن را حذف كرده است. مصحح اين اثر، از خو كردن نویسنده به آوردن واژگان ناآشنا و درازنويسى خبر مى‌دهد و به انگيزه بهره‌گيرى بيشتر مردم از آن، به حذف كلمه‌هاى گزاف و واژه‌هاى زايد دست مى‌گشايد. | نثر كتاب، مانند گلستان سعدى، ادبى و به نظم (شعر) آميخته است. مؤلف با زبانى شيوا، رسا و چكيده‌گو، تاريخ دَه قرن هجرى را باز مى‌گويد. لغات مغولى در كتاب به كار رفته، اما مصحح، واژگان نامأنوس آن را حذف كرده است. مصحح اين اثر، از خو كردن نویسنده به آوردن واژگان ناآشنا و درازنويسى خبر مى‌دهد و به انگيزه بهره‌گيرى بيشتر مردم از آن، به حذف كلمه‌هاى گزاف و واژه‌هاى زايد دست مى‌گشايد. | ||
برخى از گزارش‌هاى كتاب، | برخى از گزارش‌هاى كتاب، عنوان‌هایى مانند «من الوقايع»، «من الاتفاقات»، «من الغرائب»، «من البدايع»، «من مآثر التمول»، «من الرؤيا»، «حكايت»، «تمثيل»، «من المضحكات»، «من مآثر الأدبار» و...، دارند و خواننده پيش از خواندنشان، كمابيش درون‌مايه آنها را درمى‌يابد. شمارى از اين گزارش‌ها با «گويند» يا «نوشته‌اند» يا «مشهور است» يا «آورده‌اند» آغاز مى‌شوند و برخى از آنها از سندها و منابعى برخوردارند. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
تاريخ نگارستان، شرح كوتاهى از زندگى پيامبر گرامى اسلام(ص) و [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] و فرزندان و كرامات ايشان را در بر دارد و با گزارش درباره رويدادها در زمانه خلفاى اموى و عباسى و سلسله شاهان ایرانى، حكايات و رواياتى از اميران، سرداران، نام‌داران علم و ادب و حتى توده، آورده و | تاريخ نگارستان، شرح كوتاهى از زندگى پيامبر گرامى اسلام(ص) و [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] و فرزندان و كرامات ايشان را در بر دارد و با گزارش درباره رويدادها در زمانه خلفاى اموى و عباسى و سلسله شاهان ایرانى، حكايات و رواياتى از اميران، سرداران، نام‌داران علم و ادب و حتى توده، آورده و داستان‌هایى از شاهنامه فردوسى و حكايت‌هایى درباره اسكندر مقدونى و لقمان نيز باز گفته است. | ||
اين كتاب، نخست به شرح حال و زندگانى پيامبر گرامى اسلام(ص) و غزوه‌ها و سفرها و هجرت و | اين كتاب، نخست به شرح حال و زندگانى پيامبر گرامى اسلام(ص) و غزوه‌ها و سفرها و هجرت و نامه‌هایش به پادشاهان روزگار خود و حالات [[امام على(ع)]] و فرزندان وى و كرامت‌هایشان و سپس به تاريخچه خلفاى بنى اميه و صفاريان و طاهريان و پادشاهان آل سامان و درازا و چند و چون حكومتشان مى‌پردازد. هم‌چنين از شاهان غزنوى و اميران ديلمى و رويدادهاى دوران آنان و بنى عباس از سفاح تا مستعصم بالله و رخدادهاى زمانشان و سلجوقيان و خانان مغول از چنگيز خان و تبار و نسل او سخن مى‌گويد و از پادشاهان خوارزم‌شاهى و آل مظفر و فرمان‌روايان ملوك و اتابكان فارس گزارش مى‌دهد. | ||
روايت‌هایى درباره برخى از رويدادهاى شيراز و شاعران آن سامان و حاكمان سربدارى و اميران تيمورى و چگونگى خروج امير تيمور گوركان و سرانجام كار او و اميران كرت و گله‌داران سياه و سفيد نيز در اين كتاب هست. | |||
اين اثر با ستايشى از نویسنده درباره روزگار صفويان پايان مى‌يابد، اما مصحح كتاب با نوشتن شرح حال درازدامنى از مؤسس اين سلسله تا حسین صفوى و رويدادهاى مهم روزگارشان، كار نویسنده را پى مى‌گيرد و از آغاز حوادث نجومى «ثبت شده در دفترها و كتاب‌ها» و چگونگى تاخت و تاز اشرف و محمود افغان، روى كار آمدن نادر شاه افشار و فرجام كار آنان و جهان‌گيرى و كشورگشايى نادر و رفتنش به هندوستان و گرفتن آنجا و اسير شدن محمد شاه هندى بر دست او و پايان دوره افشاريان گزارش مى‌دهد. | اين اثر با ستايشى از نویسنده درباره روزگار صفويان پايان مى‌يابد، اما مصحح كتاب با نوشتن شرح حال درازدامنى از مؤسس اين سلسله تا حسین صفوى و رويدادهاى مهم روزگارشان، كار نویسنده را پى مى‌گيرد و از آغاز حوادث نجومى «ثبت شده در دفترها و كتاب‌ها» و چگونگى تاخت و تاز اشرف و محمود افغان، روى كار آمدن نادر شاه افشار و فرجام كار آنان و جهان‌گيرى و كشورگشايى نادر و رفتنش به هندوستان و گرفتن آنجا و اسير شدن محمد شاه هندى بر دست او و پايان دوره افشاريان گزارش مى‌دهد. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
پس از افشاريان، كريم خان زند روى كار مى‌آيد كه وى درباره او و رويدادهاى دوره وى و ويژگى‌هاى اخلاقى و آوازه دادگرى‌اش در جهان و سرانجام كار بازماندگانش تا در رسيدن قاجاريان سخن مى‌گويد و سپس درباره تاريخ قوم قجر قلم مى‌زند. | پس از افشاريان، كريم خان زند روى كار مى‌آيد كه وى درباره او و رويدادهاى دوره وى و ويژگى‌هاى اخلاقى و آوازه دادگرى‌اش در جهان و سرانجام كار بازماندگانش تا در رسيدن قاجاريان سخن مى‌گويد و سپس درباره تاريخ قوم قجر قلم مى‌زند. | ||
گزارش درباره زندگانى و روش فرمان‌روايى آقا محمد خان و خون‌ريزى‌ها و ستم‌گرى‌هاى او مانند كور كردن مردم کرمان و شكنجه كردن لطفعلى خان زند و لشكركشى‌اش به گرجستان و ماجراى قتل‌ها و | گزارش درباره زندگانى و روش فرمان‌روايى آقا محمد خان و خون‌ريزى‌ها و ستم‌گرى‌هاى او مانند كور كردن مردم کرمان و شكنجه كردن لطفعلى خان زند و لشكركشى‌اش به گرجستان و ماجراى قتل‌ها و غارت‌هایش در آن سرزمين و فراهم آمدن زمينه‌هاى كشته شدنش در قلعه شوشى، در فصل بلندى از اين كتاب جاى مى‌گيرد. | ||
پس از آقا محمد خان، فتحعلى شاه در جاى او مى‌نشيند و پس از او محمد شاه و ناصر‌الدين شاه در مى‌رسند و سرانجام مظفر‌الدين شاه بر تخت مى‌نشيند كه در روزگار وى، بانگ مشروطه خواهى در ایران درمى‌افتد. كتاب با پايان يافتن پادشاهى قاجاريان، به سرانجام مى‌رسد. | پس از آقا محمد خان، فتحعلى شاه در جاى او مى‌نشيند و پس از او محمد شاه و ناصر‌الدين شاه در مى‌رسند و سرانجام مظفر‌الدين شاه بر تخت مى‌نشيند كه در روزگار وى، بانگ مشروطه خواهى در ایران درمى‌افتد. كتاب با پايان يافتن پادشاهى قاجاريان، به سرانجام مى‌رسد. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
نویسنده به گفته خودش، براى نوشتن اين كتاب از منابع معتبرى همچون [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، [[مروج الذهب و معادن الجوهر|مروج الذهب]] مسعودى، مطلع السعدين عبدالرزاق سمرقندى، روضه الصفا، نوشته مير خواند و حبيب السير خواند مير بهره برده و كوشيده است كه اثرش به كتاب‌هاى در بر دارنده افسانه بدل نشود، بلكه با تأكيد بر خصال نيك انسانى، آموزنده و اخلاقى باشد. بارى، وى از لغزش‌ها و خطاهاى برخى از منابع كتابش پرهيز نكرده و بدانها دچار شده است. | نویسنده به گفته خودش، براى نوشتن اين كتاب از منابع معتبرى همچون [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، [[مروج الذهب و معادن الجوهر|مروج الذهب]] مسعودى، مطلع السعدين عبدالرزاق سمرقندى، روضه الصفا، نوشته مير خواند و حبيب السير خواند مير بهره برده و كوشيده است كه اثرش به كتاب‌هاى در بر دارنده افسانه بدل نشود، بلكه با تأكيد بر خصال نيك انسانى، آموزنده و اخلاقى باشد. بارى، وى از لغزش‌ها و خطاهاى برخى از منابع كتابش پرهيز نكرده و بدانها دچار شده است. | ||
اين كتاب نخست در 1245 (1829م) به كوشش جورج جرويس در بمبئى هند چاپ شد و [[مدرس گیلانی، مرتضی|مرتضى مدرس گيلانى]]، ذيلى درباره تاريخ صفويه تا پايان سلطنت قاجار بر آن افزود و در 1341ش در تهران چاپش كرد. ترجمه‌اى تركى از تاريخ نگارستان در كتاب‌خانه بريتانيا هست كه | اين كتاب نخست در 1245 (1829م) به كوشش جورج جرويس در بمبئى هند چاپ شد و [[مدرس گیلانی، مرتضی|مرتضى مدرس گيلانى]]، ذيلى درباره تاريخ صفويه تا پايان سلطنت قاجار بر آن افزود و در 1341ش در تهران چاپش كرد. ترجمه‌اى تركى از تاريخ نگارستان در كتاب‌خانه بريتانيا هست كه بخش‌هایى از آن، در نوشته‌هاى شمارى از مستشرقان نقل شده است. | ||
مصحح كتاب، با اشاره به سودمندى‌هاى تاريخ‌خوانى و تاريخ‌دانى و نقل | مصحح كتاب، با اشاره به سودمندى‌هاى تاريخ‌خوانى و تاريخ‌دانى و نقل گفته‌هایى از مورخان و دانشمندان در اين باره، فهرست بلندى از منابع تاريخ نگارستان و سياهه‌اى از واژگان مغولى به كار رفته در آن عرضه مى‌كند و سپس لغزش‌ها و خطاهاى نویسنده را در اين كتاب بر مى‌شمرد. وى هم‌چنين از فرجام اين كتاب و پيشينه و توانايى‌هاى نویسنده‌اش سخن مى‌گويد و در پايان، «متمم» يا «تذييلى» بر اثر او مى‌افزايد. اين متمم، تاريخ صفويان را تا روزگار برپايى جنبش مشروطه در بر دارد.. اين نسخه از تاريخ نگارستان، هيچ پانوشت و نمايه‌اى ندارد و فهرست عنوان‌هایش در پايان آن آمده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||