الزهد (وکیع بن جراح): تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

# بخش دوم نیز متن کتاب زهد است که در سه جزء تنظیم و مشتمل بر مقدمه، 73 باب و 539 نص است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص160</ref>‏.

کتب زهد درصدد تشویق به مکارم اخلاق، زهد در دنیا و ترغیب به آخرت است. مطالب این کتب مشتمل بر آیات قرآن کریم، اقوال مفسرین، احادیث و آثار سلف از صحابه و تابعین و تابعین تابعین است<ref>ر.ک: همان، ص156</ref>‏.

محقق کتاب علت انتخاب کتاب را عبارت از این موارد دانسته است: علاقه خود به علم حدیث و مباحث مرتبط با آن، ارزش علمی کتاب در باب تربیت و تزکیه، اولین کتب نوشته شده در موضوع «زهد» است و دیدگاه علمای سلف در رابطه با زهد و تصوف و شیوه‎های تربیت و تزکیه از خلال مطالعه زندگی و تألیفاتشان روشن می‎شود<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>‏.

او متذکر شده که بیشتر کتب در موضوع زهد یا مفقود شده‎اند و یا خطی هستند. مواردی هم که طبع شده یا تحقیق نشده و یا این‎که استفاده از آن‎ها برای غیر متخصصین دشوار است. انتشار احادیث فراوان ضعیف یا موضوع در باب زهد نیز نیاز به این‎گونه تحقیقات را دوچندان می‎کند<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>‏.

از لابه‎لای کتاب‎شناسی‎ها و فهرست‎ها و دیگر منابع‎ کهن‎، حدود‎ صد عنوان كتاب الزهد را‎ می‎‎توان‎ شناسایی کرد که بخش اندکی از آن - حدود بیست اثر- به‎صورت خطی به ما رسیده و تعداد چهارده اثر به‎صورت‎ چاپی‎ وجود‎ دارد. قدیمی‎ترین كتاب الزهد از زاهد و محدث شیعی ابوحمزه ثابت بن دینار ثمالی، شاگرد امامان چهارم تا ششم است‎ که‎ فقط‎ نامی از آن باقی مانده و كتاب الزهد عبدالله بن مبارک‎ مروزی (متوفی 246ق) اولین کتابی به شمار می‎آید که در زهد به‎صورت کامل به دست ما رسیده‎ است‎. دیگر‎ کتاب‎های موجود، به ترتیب تاریخ درگذشت نویسندگان آن‎ها عبارتند‎ از‎: كتاب الزهد معافی بن عمران موصلی (متوفی ١٨٥ق)، كتاب الزهد وکیع بن جراح رؤاسی (متوفی ١٩٧ق)، كتاب الزهد اسد بن‎ موسی‎ اموی‎ مصری (متوفی ٢١٢ق) که بخش کوچکی از آن باقی مانده است؛ كتاب الزهد‎ احمد‎ بن‎ حنبل مروزی (متوفی ٢٤١ق)، كتاب الزهد في الدنیا و ما فيها از هناد بن سری کوفی (متوفی ٢٤٣‎ق)،‎ كتاب الزهد‎ ابوداوود سجستانی (متوفی ٢٧٥ق) صاحب سنن أبی داوود، كتاب الزهد ابوحاتم رازی (متوفی ٢٧٧ق) که خلاصه‎‎ای‎ از آن موجود است؛ كتاب الزهد ابن ابی دنیا (متوفی ٢٨١ق)، كتاب الزهد‎ ابن‎ ابی عاصم شیبانی (متوفی ٢٨٧ق)، معنی الزهد از ابوسعید بن اعرابی بصری (متوفی ٣٤٠‎ق)، کتاب الفوائد و الزهد و الرقائق و المراثي از جعفر خلدی (متوفی ٣٤٨ق)، كتاب الزهد الكبير ابوبکر بیهقی‎ (متوفی ٤٥٨‎ق)، كتاب الزهد خطیب بغدادی (متوفی ٤٦٣ق). کتاب‎های یادشده، درمجموع بیش از ٨٥٠٠ حدیث‎ و سخن‎ و حکایت را شامل می‎گردند. بخش عمده‎ای از این آثار، احادیث‎ زهدآمیز‎ رسول‎ خدا(ص) است. پس از رسول خدا(ص) از بسیاری از صحابه و تابعان و تبع تابعان و زهاد و صوفیه‎، سخنانی‎ وجود‎ دارد یا حکایاتی از زندگی زاهدانه ایشان نقل شده است<ref>ر.ک: سوری، محمد، ص158-157؛ مقدمه محقق ص153-144</ref>‏.

# کتاب زهد وکیع بن جراح مشتمل بر 593 روایت است که در آن 334 مورد از آن صحیح و حسن، 14 مورد از اسرائیلیات ساختگی، دویست حدیث مرفوع، یکصد و نودوسه حدیث موقوف، و یکصد و سی‎ودو حدیث مقاطیع وجود دارد<ref>ر.ک: همان، ص10-9</ref>‏.

محقق کتاب تحقیقات خوبی بر کتاب انجام داده است؛ از جمله اینکه وکیع نصوص این کتاب را از 107 تن از مشایخش روایت کرده است. برخی از مشایخ او مبهم هستند و آن‎ها را نمی‎شناسیم. از برخی دو روایت یا یک روایت یا روایات مکرر ذکر شده است که محقق آن‎ها را ذکر نموده<ref>ر.ک: همان، ص160-158</ref> و نیز به اقسام احادیث از قبیل اسرائیلیات، مرفوعات، موقوفات و... اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص162-161</ref>‏.

# سوری، محمد، «واکاوی متون زهد و بررسی ارتباط مشایخ صوفیه با امام کاظم(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور: تاریخ اسلام، بهار 1392، شماره 53، صفحه 153 تا 170؛ به آدرس اینترنتی:

[[رده:کتاب‌شناسی]]