العمدة في أصول‌الدين: تفاوت میان نسخه‌ها

}}  

این اثر به تحقیق خالد نهاد مصطفی أعظمی رسیده و او مقدمه خوب و درخوری بر آن نوشته است.

==ساختار==

محقق، مقدمه کتاب را با ستایش خدای متعال و پیامبر اکرم(ص) و خاندان و اصحاب ایشان آغاز می‎کند. سپس خدا را به خاطر اینکه ابوحنیفه نعمان (متوفی 150ق) را مقتدای شریعت و قائد امت قرار داده و علوم را به دست او میان مسلمین آشکار کرده و در میان مؤمنین نشر داده و احکام شرعی را از اسلاف گرفته و به اخلاف رسانده، شکر می‎کند. سپس می‎نویسد: برادران! بدانید که علوم زیادند و عمرها کوتاه. پس بهتر است که عمر در أهم علوم صرف شود و به نفع بردن از اعم بپردازیم. کتاب «العمدة في أصول الدين» دارای اهمیت خاصی است زیرا حجم کوچکی از میراث عظیمی را به نمایش می‎گذارد که تاکنون چیز زیادی از آن ارائه نشده است؛ و آن میراث عظیم، میراث مکتب ماتریدی در علم کلام است. مکتب ماتریدی از مکاتب بزرگ اهل سنت و جماعت است و پا‎به‎پای مکتب اشعری می‎آید. الا اینکه اوضاع سیاسی و عقیدتی بیشتر با انتشار آرای اشعریان از اهل سنت یار بوده تا ماتریدیان. تا چندی پیش، کتاب شرح عقاید نسفیه نجم‎الدین ابوحفص عمر بن محمد نسفی (متوفی 537ق) برای طلاب تدریس می‎شد؛ این کتاب شامل افکار اهل سنت و جماعت بود و به مکتب ماتریدیه یا اشعریان تخصیص نداشت. ازاین‎رو به نظر محقق آمده که به هدف کشف از میراث این مکتب بر نشر برخی از این تصانیف، اقدام کند. او این کار را حق واجب و فرض لازم بر خود دانسته و سعی کرده با تمام مشغله‎هایی که داشته و مشکلاتی مانند کمبود قصور ماده این صناعت و... در حد طاقت و وسعش بر این امر بکوشد.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص3-4</ref>

# مقدمه کلی درباره موضوع این علم و تفاوت میان کلام و فقه.

# باب شناخت که شامل طرق موصله به علم به موضوعات این باب می‎شود که عبارت است از: حس و خبر و عقل، یعنی معرفت حسی و خبری و عقلی.

از اهم فصول «العمدة» فصل‎های اولیه کتاب است که طریقه شناخت دینی اعم از حسی و خبری و عقلی را تبیین می‎کند. در واقع این فصول از فلسفه گرفته شده است.

وی از برخی از معتزله که در ادیان غیر اسلامی نوشته‎اند، مثل کعبی استفاده کرده است که البته کتاب‎های آنان مفقود است وی از قاضی عبدالجبار در جزء پنجم از کتاب «المغنی» که اختصاص به ادیان غیر اسلامی دارد، نیز بهره برده است؛ قاضی نیز از مؤلفان پیشین استفاده کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>

نسفی از افعال بندگان و تعدیل و تجویز و استطاعت و آنچه به افعال بندگان مربوط است نیز سخن گفته و از تولد و آجال و ارزاق که آیا فعل عبد است یا به امر الله تعالی است نیز مطالبی بیان نموده است. وی در ادامه قصد دارد قول معتزله را با کلام رسا ابطال نماید. در همه این موارد مناقشه مستفیضه آرای معتزله و همچنین اشعری را شاهدیم.

==وضعیت کتاب==

   

== وابسته‌ها ==

[[رده:کتاب‌شناسی]]