المنتظم في تاريخ الأمم و الملوك: تفاوت میان نسخه‌ها

بروکلمان معتقد است قسمت اول این کتاب مأخوذ از طبری است که مطالب بسیاری در وفیات بدان افزوده شده است و قسمت‌های اخیر آن مقتبس از الكامل ابن اثیر است‌؛ هرچند که ابن جوزی خود در المنتظم، ابن اثیر را مورد انتقاد قرار داده است‌. در مقایسه‌ای اجمالى که میان مطالب المنتظم و تاریخ طبری و همچنین الكامل ابن اثیر به عمل آمد، معلوم شد که نظر بروکلمان در مورد قسمت اول صحیح است‌، اما اقتباس قسمت‌های اخیر المنتظم از الكامل ثابت نشد. بنابراین و با توجه به سخن عبدالمنعم در مقدمه بر کتاب العسجد المسبوك غسانى که مى‌نویسد: گروهى از مؤلفان پس از ابن جوزی از جمله ابن اثیر از المنتظم سود جسته‌اند، مى‌توان احتمال داد که بروکلمان تلخیص مصنفک را با المنتظم اشتباه کرده و آن را با تاریخ طبری و الكامل ابن اثیر مقایسه نموده باشد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1527 همان، ص275]</ref>

   

ابن جوزی در المنتظم نظیر آنچه در روزنامه‌های روزگار ما مى‌آید، از حوادث گوناگون سخن مى‌گوید؛ رویدادهای مهم سیاسى‌، توطئه‌ها، اخبار مربوط به جنگ‌ها، اخبار فرهنگى (برگزاری مجالس وعظ و خطابه و مناظره‌، تأسیس مدارس و نام مدرسان و معیدان آنها...)، منازعات مذهبى و کلامى‌، تاریخ آغاز و پایان بناها، قتل‌ها، سرقت‌ها، نیرنگ‌ها، آتش‌سوزی‌ها، رویدادهای شگفت‌انگیز، اخبار مربوط به خلیفه (شکار، سیاحت‌، بیماری و‌...)، گزارش برخى نرخ‌ها در روزهای گرانى و ارزانى‌، قحط و غلاها، شیوع بیماری‌ها، سوانح طبیعى (طغیان رودها، باران‌های شدید، تگرگ‌های درشت و...)، گزارش گرم‌ترین روز سال‌، اخبار مربوط به افطاری و مهمانی‌ها به‌مناسبت‌های مختلف‌، گزارش اعدام‌ها (دزدان‌، قاتلان‌، بدمذهب‌ها و...) و...، تا آنجا که اگر صحت این گزارش‌ها محقق گردد، مى‌توان این کتاب‌، به‌ویژه جلد نهم و دهم آن را که مقارن دوران زندگى مؤلف است‌، آیینه تمام‌نمای روزگار او دانست که از لحاظ مطالعات علوم انسانى به‌ویژه علوم اجتماعى حائز اهمیت فراوان است‌.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1527 ر.ک: همان]</ref>