۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
'''فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور'''، تألیف [[برتلی، محمدعبدالله بن محمد|محمد بن عبدالله بن محمد برتلی]]، با تحقیق [[کتاني، محمد ابراهيم|محمدابراهیم کتانی]] و [[محمد حجی]]، موسوعه ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور - بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب<ref>ر.ک: دهخدا، علیاکبر، ج4، مدخل تکرور</ref>- که به زبان عربی و در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است. | '''فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور'''، تألیف [[برتلی، محمدعبدالله بن محمد|محمد بن عبدالله بن محمد برتلی]]، با تحقیق [[کتاني، محمد ابراهيم|محمدابراهیم کتانی]] و [[محمد حجی]]، موسوعه ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور - بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب<ref>ر.ک: دهخدا، علیاکبر، ج4، مدخل تکرور</ref>- که به زبان عربی و در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است. | ||
این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص میباشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref> | این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص میباشد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5]</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق [[کتاني، محمد ابراهيم|محمدابراهیم کتانی]]، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا. | کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق [[کتاني، محمد ابراهيم|محمدابراهیم کتانی]]، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا. | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگیهای کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداختهاند، قرار گرفته و علمایی همچون [[بروکلمان، کارل|کارل بروکلمان]] در «تاریخ الأدب العربی» و ذیل آن، [[بغدادی، اسماعیل|اسماعیل پاشا بغدادی]] در «[[إيضاح المكنون في الذيل علی كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|إیضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون]]» و «هدیة العارفین إلی أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»، صاحب «فهرس الفهارس»، قاضی عباس بن ابراهیم مراکشی در «الإعلام بمن حل مراکش و أغمات من الأعلام»، [[کحاله، عمررضا|رضا کحاله]] در «[[معجم المؤلفين تراجم مصنفي الكتب العربية|معجم المؤلفین]]»، حسن احمد محمود در «الحافل الثقافة العربیة فی إفریقیا» و حتی [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]] (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «[[الأعلام]]»، از آن غفلت کردهاند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref> | در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگیهای کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداختهاند، قرار گرفته و علمایی همچون [[بروکلمان، کارل|کارل بروکلمان]] در «تاریخ الأدب العربی» و ذیل آن، [[بغدادی، اسماعیل|اسماعیل پاشا بغدادی]] در «[[إيضاح المكنون في الذيل علی كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|إیضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون]]» و «هدیة العارفین إلی أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»، صاحب «فهرس الفهارس»، قاضی عباس بن ابراهیم مراکشی در «الإعلام بمن حل مراکش و أغمات من الأعلام»، [[کحاله، عمررضا|رضا کحاله]] در «[[معجم المؤلفين تراجم مصنفي الكتب العربية|معجم المؤلفین]]»، حسن احمد محمود در «الحافل الثقافة العربیة فی إفریقیا» و حتی [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]] (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «[[الأعلام]]»، از آن غفلت کردهاند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref> | ||
در خطبه کتاب، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است<ref>ر.ک: خطبه کتاب، ص25-26</ref> | در خطبه کتاب، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/25 ر.ک: خطبه کتاب، ص25-26]</ref> | ||
اولین فرد معرفی شده در کتاب، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال 743ق<ref>متن کتاب، ص27-28</ref>است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است<ref>ر.ک: همان، ص220</ref> | اولین فرد معرفی شده در کتاب، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال 743ق<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/27 متن کتاب، ص27-28]</ref>است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/220 ر.ک: همان، ص220]</ref> | ||
از دیگر افرادی که شرح حال آنها در کتاب ذکر شده، عبارتند از: احمد بن احمد معروف به شریف<ref>همان، ص51</ref>؛ امین بن حبیب جکانی<ref>همان، ص69</ref>؛ بشیر بن هادی<ref>همان، ص78</ref>؛ جد بن مختار بن مصطفی غلاوی احمدی<ref>همان، ص85</ref>؛ خضر بن محمد بن عثمان جمانی<ref>همان، ص95</ref>؛ زیدان بن محمد بن احمد حسنی<ref>همان، ص97</ref>و محمد بن یوسف فاسی<ref>همان، ص151</ref> | از دیگر افرادی که شرح حال آنها در کتاب ذکر شده، عبارتند از: احمد بن احمد معروف به شریف<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/51 همان، ص51]</ref>؛ امین بن حبیب جکانی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/69 همان، ص69]</ref>؛ بشیر بن هادی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/78 همان، ص78]</ref>؛ جد بن مختار بن مصطفی غلاوی احمدی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/85 همان، ص85]</ref>؛ خضر بن محمد بن عثمان جمانی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/95 همان، ص95]</ref>؛ زیدان بن محمد بن احمد حسنی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/97 همان، ص97]</ref>و محمد بن یوسف فاسی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/151 همان، ص151]</ref> | ||
از جمله ویژگیهای کتاب، آن است که بسیاری از شرح حالهای مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پارهای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیتهایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت، قضاوت و افتا، صفات فاضله وی مانند زهد، تقوی، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref> | از جمله ویژگیهای کتاب، آن است که بسیاری از شرح حالهای مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پارهای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیتهایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت، قضاوت و افتا، صفات فاضله وی مانند زهد، تقوی، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5]</ref> | ||
همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهشهای انجام شده در آنها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref> | همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهشهای انجام شده در آنها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/5 ر.ک: همان، ص5-6]</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||
فهرست موضوعات، اعلام، اماکن و قبایل و کتب مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است. | فهرست موضوعات، اعلام، اماکن و قبایل و کتب مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقیها به اختلاف نسخ اشاره شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص54</ref> | در پاورقیها به اختلاف نسخ اشاره شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7704/1/54 ر.ک: پاورقی، ص54]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
[[رده:علماء و ائمه]] | [[رده:علماء و ائمه]] | ||
[[رده: خرداد(98)]] |
ویرایش