الآحاد و المثاني: تفاوت میان نسخه‌ها

| سال نشر =مجلد1: 1991م , 1411ق,

 

مجلد2: 1991م , 1411ق,

 

مجلد3: 1991م , 1411ق,

 

مجلد4: 1991م , 1411ق,

 

مجلد5: 1991م , 1411ق,

 

مجلد6: 1991م , 1411ق,  

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

محقق کتاب در مقدمه، شناخت صحابه و مناقب ایشان را از مهم‌ترین علوم شریعت دانسته است؛ چراکه ایشان فضلی عظیم در یاری رسول خدا(ص) و دینش و نشر اسلام پس‌ازآنحضرت داشته‌اند. او معتقد است: «صحابه با اموال و جان‌های خویش در راه خدا جهاد کردند و اسلام را نشر دادند و واسطه بین ما و رسول‌الله(ص) هستند. کتاب و سنت رسول‌الله(ص) را برای ما حفظ کردند، پس بهترین مردمان و نسل‌ها هستند که عدالتشان توسط خدا و رسول تثبیت شده است. پس چه کسی عادل‌تر از کسی است که خداوند او را در کتابش عادل دانسته و از مصاحبت او با نبی‌اش خوشنود گردیده است؛ بنابراین شناخت احوال صحابه و صفات کریمه و گرامی ایشان برای اقتدای به آن‌ها و تطبیق آن بر زندگی عملی بر دیگر مردم مقدمه است. علمای اهل سنت نیز به نگارش در رابطه با احوال، اخبار و اخلاق صحابه اهتمام ورزیدند و از اولین این کتب «الآحاد و المثانی» [[ابن ابی‌عاصم، احمد بن عمرو|ابن ابی عاصم]] است و لذا به اقدام به تحقیق این کتاب کردم»<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>‏.

جوابره در بخشی از شرح‌حال [[ابن ابی‌عاصم، احمد بن عمرو|ابن ابی عاصم]] اتهام ناصبی بودن او که ابن عساکر در تاریخش از لیلی بن نعمان دیلمی نقل کرده را رد کرده، می‌نویسد: «چه‌بسا اتهامش به ناصبی بودن ناشی از سعایت یا حسادت یکی از نزدیکانش بوده است؛ وگرنه او از اهل سنت و جماعت است که ابوبکر و عمر و عثمان و علی را به ترتیب قبول دارد و بزرگ‌ترین دلیل بر این مدعا کتاب «السنة» اوست»<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>‏.

الآحاد و المثانی از ارزش علمی بالایی برخوردار است زیرا از اولین کتبی است که به‌طور خاص در موضوع صحابه نوشته شده است؛ بنابراین مورد استفاده منابع پس از خود قرار گرفته است: [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]] در [[معرفة الصحابة|معرفة الصحابه]] فراوان از این کتاب و از الحلیه نقل کرده است. [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]] در [[أسد الغابة في معرفة الصحابة|اسد الغابة]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] در [[الإصابة في تمييز الصحابة|الإصابة]] و [[طبرانی، سلیمان بن احمد|طبرانی]] در المعجم الكبير نیز از این اثر بهره گرفته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص37</ref>‏.

نویسنده کتابش را بر قبائل مرتب کرده است؛ اما پیش از آن با روایت عشره مبشره (روایتی که در منابع اهل سنت آمده بدین‌صورت که پیامبر(ص) به ده نفر وعده بهشت داده است) آغاز کرده است؛ یعنی با ابوبکر و عمر و عثمان و علی و... و پس از ذکر این ده نفر، سابقین در اسلام مانند عبدالله بن مسعود و زید بن حارثه و بلال و عمار و خباب و صهیب را ذکر کرده است. سپس اهل بدر و احادیث وارد شده در فضیلت آن‌ها و اسامی شهدای بدر را ذکر کرده است. سپس به قبائل منتقل شده و با قریش آغاز کرده است؛ اول بنی‌هاشم و موالی بنی‌هاشم را ذکر کرده است. سپس بنی نوفل بن عبد مناف و موالی آن‌ها. پس‌ازآن بنی‌امیه و همین‌طور دیگر قبایل و احادیثی را که در فضائل هر قبیله وارد شده و فضیلت انصار و اهل یمن را برشمرده است. پس از برشمردن مردان به زنان پرداخته و با دختران رسول‌الله(ص) آغاز کرده است. سپس امهات مؤمنین و سابقات در اسلام را ذکر کرده است اما در باقی زنان ترتیب معینی را رعایت نکرده است<ref>ر.ک: همان، ص59-58</ref>‏.

در ذکر شرح‌حال صحابه دو شیوه دارد: در رابطه با صحابه مشهور شرح‌حال مفصلی ذکر کرده است: نسب کامل، اسم مادر، آیا پدرش مسلمان بوده یا خیر، صفات اخلاقی او، برخی مناقب و فضائلش، زمان اسلام آوردنش... سپس از هر صحابی دو حدیث و غالباً همراه با طرق حدیث ذکر کرده است؛ اما در رابطه با صحابی غیر مشهور فقط نام و نام مادر و چه‌بسا یک یا دو حدیث از او ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص59</ref>‏.

گاه نام یک صحابی در چند جا تکرار شده و یا نام صحابی ذکر شده ولی حدیثی از او نیامده است یا این‌که گفته شده که حدیثی ندارد. گاه نیز در نام یا قبیله یک صحابی تردید کرده است<ref>ر.ک: همان، ص60-59</ref>‏.

طرق روایت بیشتر با صیغه «حدثنا» است؛ لکن گاهی نویسنده در سماعش از شیخش تردید کرده و با صیغه «أحسب» و «زعم» روایت می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>‏. وی درباره احادیث کتاب حکم می‌کند؛ برخی را صحیح و حسن و برخی را ضعیف می‌داند<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>‏.

نسخه مورد استفاده کتاب نسخه خطی از قرن هفتم (سال 651ق) است<ref>ر.ک: همان، ص33؛ همان، ج6، ص265</ref>‏.

# تنظیم فهارس<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص7-6</ref>‏.

[[رده:کتاب‌شناسی]]