۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
این آثار بسیار متنوع و گوناگون است و آثار کهن گذشتگان و معاصران، کتاب‌ها و مجلات از فرقه‌های گوناگون و در دانش‌های مختلف را فرامی‌گیرد. در ذیل، این منابع را با توجه به نوع علم دسته‌بندی می‌کنیم و برای هر دسته به نمونه‌هایی اکتفا می‌شود: | این آثار بسیار متنوع و گوناگون است و آثار کهن گذشتگان و معاصران، کتاب‌ها و مجلات از فرقه‌های گوناگون و در دانش‌های مختلف را فرامی‌گیرد. در ذیل، این منابع را با توجه به نوع علم دسته‌بندی می‌کنیم و برای هر دسته به نمونه‌هایی اکتفا می‌شود: | ||
# کتاب‌های علوم قرآن: مانند: البرهان زرکشی، [[الإتقان في علوم القرآن|الإتقان سیوطی]]، [[مناهل العرفان في علوم القرآن|مناهل العرفان زرقانی]]، [[مباحث في علوم القرآن|مباحث في علوم القرآن صبحی صالح]]، [[البيان في تفسير القرآن|البيان سیدابوالقاسم خویی]]، [[تاريخ القرآن (زنجانی)|تاريخ القرآن زنجانی]]، ابیاری و کردی، إعجاز القرآن رافعی، النبأ العظيم درّاز و... | # کتاب‌های علوم قرآن: مانند: البرهان زرکشی، [[الإتقان في علوم القرآن|الإتقان سیوطی]]، [[مناهل العرفان في علوم القرآن|مناهل العرفان زرقانی]]، [[مباحث في علوم القرآن|مباحث في علوم القرآن صبحی صالح]]، [[البيان في تفسير القرآن|البيان سیدابوالقاسم خویی]]، [[تاريخ القرآن (زنجانی)|تاريخ القرآن زنجانی]]، ابیاری و کردی، إعجاز القرآن رافعی، النبأ العظيم درّاز و... | ||
# تفاسیر: شامل تفاسیر [[التفسير (عیاشی)|عیاشی]]، [[تفسير القمي|قمی]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|طبری]]، [[الدر المنثور في التفسير بالمأثور|الدر المنثور]] سیوطی، [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]، | # تفاسیر: شامل تفاسیر [[التفسير (عیاشی)|عیاشی]]، [[تفسير القمي|قمی]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|طبری]]، [[الدر المنثور في التفسير بالمأثور|الدر المنثور]] [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]، [[التبيان في علوم القرآن|التبيان]]، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|کشّاف]]، [[التفسير الكبير (فخر رازی)|فخر رازی]]، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، [[قرطبی، محمد بن احمد|قرطبی]]، صافی، البرهان، [[آلوسی، محمود بن عبدالله|آلوسی]] ، [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] و... | ||
# کتاب‌های حدیثی و شروح آنها: همانند: نهج‌البلاغه، کتب اربعه شیعه به‌ویژه کافی، صحاح سته اهل سنت، وسائل الشيعة، بحار الأنوار و مصادر آن، مسند ابن | # کتاب‌های حدیثی و شروح آنها: همانند: نهج‌البلاغه، کتب اربعه شیعه به‌ویژه کافی، صحاح سته اهل سنت، وسائل الشيعة، بحار الأنوار و مصادر آن، [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند ابن حنبل]]، فتح الباري، إرشاد الساري و... | ||
# تاریخ و تراجم: سیره ابن هشام، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]]، [[تاريخ اليعقوبي|تاریخ یعقوبی]]، [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات ابن سعد]] ، أسد الغابة از ابن عبدالبر، الإصابة از ابن حجر و... | # تاریخ و تراجم: سیره ابن هشام، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]]، [[تاريخ اليعقوبي|تاریخ یعقوبی]]، [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات ابن سعد]] ، [[أسد الغابة في معرفة الصحابة|أسد الغابة]] از [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن عبدالبر]]، [[الإصابة في تمييز الصحابة|الإصابة]] از ابن حجر و... | ||
# کتاب‌های اعتقادی و کلامی: همانند: شرح اصول خمسه قاضی عبدالجبار، الإبانة، اللمع و مقالات الإسلاميين از [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]، [[الملل و النحل]] [[شهرستانی، محمد بن عبدالکریم|شهرستانی]]، شرح عقاید نسفیه تفتازانی، شرح تجريد الاعتقاد [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] و... | # کتاب‌های اعتقادی و کلامی: همانند: شرح اصول خمسه قاضی عبدالجبار، الإبانة، [[اللمع في التصوف|اللمع]] و مقالات الإسلاميين از [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]، [[الملل و النحل]] [[شهرستانی، محمد بن عبدالکریم|شهرستانی]]، شرح عقاید نسفیه تفتازانی، شرح تجريد الاعتقاد [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] و... | ||
# کتاب‌های ادبی عربی و فارسی: شامل لغت، نحو، معانی، بیان و بدیع و دیگر فنون ادب عربی. مانند: العين خلیل، معجم مقاييس اللغة از ابن فارس، [[لسان العرب|لسان العرب ابن منظور]]، أساس البلاغة | # کتاب‌های ادبی عربی و فارسی: شامل لغت، نحو، معانی، بیان و بدیع و دیگر فنون ادب عربی. مانند: العين خلیل، معجم مقاييس اللغة از ابن فارس، [[لسان العرب|لسان العرب ابن منظور]]، [[أساس البلاغة|أساس البلاغة زمخشری]]، الكتاب [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]]، المعضل زمخشری، [[الخصائص|الخصائص ابن جنّی]]، [[مفتاح العلوم|مفتاح العلوم سکاکی]]، المثل السائر ابن اثیر، [[العمدة في صناعة الشعر و نقده|عمده ابن رشیق]] و لغت‌نامه دهخدا. | ||
# فقه و اصول: مانند المحلّی از [[ابن حزم، علی بن احمد|ابن حزم]] ، جواهر الكلام شیخ محمدحسن | # فقه و اصول: مانند المحلّی از [[ابن حزم، علی بن احمد|ابن حزم]] ، [[جواهر الكلام|جواهر الكلام شیخ محمدحسن نجفی]]، [[مستند الشيعة في أحكام الشريعة|مستند الشيعة نراقی]]، الفقه علی المذاهب الأربعة جزیری، [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة (حسینی عاملی)|مفتاح الكرامة عاملی]]، اصول سرخسی، [[فرائد الأصول|فرائد الأصول شیخ انصاری]] و الموافقات شاطبی. | ||
# علوم طبیعی: در رشته‌های مختلف همانند طب، نجوم و جغرافی مثل: قانون ابن | # علوم طبیعی: در رشته‌های مختلف همانند طب، نجوم و جغرافی مثل: [[القانون فى الطب|قانون ابن سینا]]، [[الطب في القرآن الكريم و السنة المطهرة|الطب في القرآن الكريم هویدی]]، أصل الأنواع اسماعیل مظهر، مبانی نجوم جمعی از اساتید، بصائر جغرافیّه رشید رشدی<ref>ر.ک: همان، ص273-274</ref>. | ||
دیگر آثار: منابع التمهيد تنها در آثاری که گفته شد خلاصه نمی‌شود، بلکه شامل زمینه‌های دیگر نیز می‌شود؛ همانند دایرةالمعارف قرن عشرین فرید وجدی، إحياء العلوم غزالی و... <ref>همان، ص274</ref>. | دیگر آثار: منابع التمهيد تنها در آثاری که گفته شد خلاصه نمی‌شود، بلکه شامل زمینه‌های دیگر نیز می‌شود؛ همانند دایرةالمعارف قرن عشرین فرید وجدی، إحياء العلوم غزالی و... <ref>همان، ص274</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
نقش و تأثیر «التمهيد» را در دو بعد آموزشی و پژوهشی می‌توان دنبال کرد؛ در بعد آموزشی افزون بر خود «التمهيد»، متون برگرفته از آن را می‌توان در نظر آورد. «تلخيص التمهيد»، علوم قرآنی، تاریخ قرآن و آموزش علوم قرآنی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور به‌عنوان متن آموزشی در معرض استفاده است. در بعد پژوهشی نیز «التمهيد» تأثیری راهبردی در بسیاری از پایان‌نامه‌های قرآنی کشور داشته است و در میان آثار قرآنی نگاشته‌شده پس از «التمهيد» که هم‌حوزه با موضوعات مطرح‌شده در آن بوده است، به این اثر به‌عنوان یک منبع مهم استناد شده است و نیز پژوهندگان را به‌سوی آثار دیگری که قابلیت استناد داشته‌اند، رهنمون گردیده است. برای اثبات این امر تنها کافی است به کتابنامه‌ها و یا پاورقی‌های آثار قرآنی درخور توجه نظری بیفکنیم. برای نمونه کتاب‌های زیر از التمهيد بهره برده و به آن ارجاع داده‌اند: | نقش و تأثیر «التمهيد» را در دو بعد آموزشی و پژوهشی می‌توان دنبال کرد؛ در بعد آموزشی افزون بر خود «التمهيد»، متون برگرفته از آن را می‌توان در نظر آورد. «تلخيص التمهيد»، علوم قرآنی، تاریخ قرآن و آموزش علوم قرآنی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور به‌عنوان متن آموزشی در معرض استفاده است. در بعد پژوهشی نیز «التمهيد» تأثیری راهبردی در بسیاری از پایان‌نامه‌های قرآنی کشور داشته است و در میان آثار قرآنی نگاشته‌شده پس از «التمهيد» که هم‌حوزه با موضوعات مطرح‌شده در آن بوده است، به این اثر به‌عنوان یک منبع مهم استناد شده است و نیز پژوهندگان را به‌سوی آثار دیگری که قابلیت استناد داشته‌اند، رهنمون گردیده است. برای اثبات این امر تنها کافی است به کتابنامه‌ها و یا پاورقی‌های آثار قرآنی درخور توجه نظری بیفکنیم. برای نمونه کتاب‌های زیر از التمهيد بهره برده و به آن ارجاع داده‌اند: | ||
# مقدمه تحقیق «جمال القرّاء و كمال الإقراء» [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]]؛ | # مقدمه تحقیق «جمال القرّاء و كمال الإقراء» [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]]؛ | ||
# | # «[[درس‌نامه علوم قرآنی سطح 2|درس‌نامه علوم قرآنی]]» از [[جوان آراسته، حسين|حسین جوان آراسته]]؛ | ||
# «علوم قرآنی» از [[سعیدی روشن، محمدباقر|محمدباقر سعیدی روشن]]؛ | # «علوم قرآنی» از [[سعیدی روشن، محمدباقر|محمدباقر سعیدی روشن]]؛ | ||
# | # «[[درسهایی از علوم قرآنی|درسهایی از علوم قرآنی]]» از [[طاهری، حبیب‌الله|حبیب‌الله طاهری]]؛ | ||
# «[[قرآن شناسی (مصباح یزدی)|قرآن‌شناسی]]» [[مصباح یزدی، محمدتقی|محمدتقی مصباح یزدی]]؛ | # «[[قرآن شناسی (مصباح یزدی)|قرآن‌شناسی]]» [[مصباح یزدی، محمدتقی|محمدتقی مصباح یزدی]]؛ | ||
# «روش‌شناسی تفسیر قرآن»؛ | # «روش‌شناسی تفسیر قرآن»؛ | ||
# | # «[[آشنایی با علوم قرآنی (رکنی یزدی)|آشنایی با علوم قرآنی]]» از [[رکنی یزدی، محمدمهدی|محمدمهدی رکنی یزدی]]؛ | ||
# «دایرةالمعارف قرآن کریم»؛ | # «دایرةالمعارف قرآن کریم»؛ | ||
# «علوم القرآن» از سید ریاض حکیم<ref>ر.ک: همان، ص275</ref>. | # «علوم القرآن» از سید ریاض حکیم<ref>ر.ک: همان، ص275</ref>. | ||
در پایان باید به این نکته اشاره نمود که برخی معتقدند «التمهيد» در جریان قرآن‌پژوهی کشور نقش بسیار روشنی دارد؛ همان گونه که | در پایان باید به این نکته اشاره نمود که برخی معتقدند «التمهيد» در جریان قرآن‌پژوهی کشور نقش بسیار روشنی دارد؛ همان گونه که «[[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]]» [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] حرکت تفسیری کشور را هدایت کرد، «[[التمهيد في علوم القرآن (معرفت، محمدهادی)|التمهيد]]» نیز نقش مکمل آن را به عهده گرفت و شاخه علوم قرآنی را هدایت کرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||