۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ثعالبي، عبدالملک بن محمد' به 'ثعالبی، عبدالملک بن محمد') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''درر الحكم''' تألیف ابومنصور عبدالملک بن محمد ثعالبی نیشابوری (متوفی 429ق)، مشتمل بر روایت‌ها و حکمت‌های گردآوری شده از منابع روایی و تاریخی اهل سنت است. یوسف عبدالوهاب بر این کتاب مقدمه نوشته است. | '''درر الحكم''' تألیف [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور عبدالملک بن محمد ثعالبی نیشابوری]] (متوفی 429ق)، مشتمل بر روایت‌ها و حکمت‌های گردآوری شده از منابع روایی و تاریخی اهل سنت است. [[عبدالوهاب، يوسف|یوسف عبدالوهاب]] بر این کتاب مقدمه نوشته است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
حکمت گمشده مؤمن است و کتابی که در دست خواننده عزیز است گوهرهای گران‌بهایی از حکمت‌هاست. ثعالبی پیشوای لغت و ادب این حکمت‌ها را برگزیده است؛ تا حکمت‌های ارزشمند و اثر بزرگی را برای ما تهیه کند. ثعالبی حکمت‌ها را در کتابش به‌صورت اتفاقی دسته‌بندی کرده است؛ همان‌گونه که شیوه رایج نویسندگان ادبی مشهور در کتب ادب مانند البیان و التبیین، الحیوان، المحاسن و الاضداد، عیون الأخبار، محاضرات الادباء، الاغانی، العقد و الفرید و... است<ref>ر.ک: مقدمه، ص6</ref>. | حکمت گمشده مؤمن است و کتابی که در دست خواننده عزیز است گوهرهای گران‌بهایی از حکمت‌هاست. [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبی]] پیشوای لغت و ادب این حکمت‌ها را برگزیده است؛ تا حکمت‌های ارزشمند و اثر بزرگی را برای ما تهیه کند. [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبی]] حکمت‌ها را در کتابش به‌صورت اتفاقی دسته‌بندی کرده است؛ همان‌گونه که شیوه رایج نویسندگان ادبی مشهور در کتب ادب مانند البیان و التبیین، الحیوان، المحاسن و الاضداد، عیون الأخبار، محاضرات الادباء، الاغانی، العقد و الفرید و... است<ref>ر.ک: مقدمه، ص6</ref>. | ||
حکمت بهترین راهنما بر گرایش قبایل و عادات آنهاست و نزد اعراب جایگاه برجسته‌ای دارد. حکمت در همه حالات بر زبان اعراب جاری می‌شود و گفته‌های خود را با آن تقویت و بر کارهایشان دلیل می‌آورند. حکمت سبب تسلی قلب و صحت نفس در هر شادی و غم است و همواره با گذشت روزگار برای ما گنجینه‌ای است. در این کتاب تعداد زیادی از آن حکمت‌ها ذکر شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | حکمت بهترین راهنما بر گرایش قبایل و عادات آنهاست و نزد اعراب جایگاه برجسته‌ای دارد. حکمت در همه حالات بر زبان اعراب جاری می‌شود و گفته‌های خود را با آن تقویت و بر کارهایشان دلیل می‌آورند. حکمت سبب تسلی قلب و صحت نفس در هر شادی و غم است و همواره با گذشت روزگار برای ما گنجینه‌ای است. در این کتاب تعداد زیادی از آن حکمت‌ها ذکر شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
محقق در مقدمه تصریح کرده که دو نسخه خطی کتاب را با هم مقابله کرده و بین آن‌ها تفاوتی نیافته است؛ چراکه یکی برای دیگری اصل بوده و از آن نقل شده است. سپس برای تصحیح و تحکیم نص به‌قدر توان اقدام کردم. سپس مقدمه مختصری در رابطه با نویسنده و کتاب حاضر نوشتم<ref>ر.ک: همان، ص7-6</ref>. در این مقدمه در چند سطر نویسنده معرفی و سپس به عناوین آثارش اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص 8</ref>. همچنین در معرفی کتاب تنها به نسخه‌ای از اثر که بروکلمان به آن اشاره کرده و نسخه دیگری به خط محمد حسن حموی اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، 10-9</ref>. | محقق در مقدمه تصریح کرده که دو نسخه خطی کتاب را با هم مقابله کرده و بین آن‌ها تفاوتی نیافته است؛ چراکه یکی برای دیگری اصل بوده و از آن نقل شده است. سپس برای تصحیح و تحکیم نص به‌قدر توان اقدام کردم. سپس مقدمه مختصری در رابطه با نویسنده و کتاب حاضر نوشتم<ref>ر.ک: همان، ص7-6</ref>. در این مقدمه در چند سطر نویسنده معرفی و سپس به عناوین آثارش اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص 8</ref>. همچنین در معرفی کتاب تنها به نسخه‌ای از اثر که بروکلمان به آن اشاره کرده و نسخه دیگری به خط محمد حسن حموی اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، 10-9</ref>. | ||
ثعالبی، کتاب را با حکمتی در فضیلت عقل آغاز کرده می‌نویسد: رسول‌الله(ص) می‌فرمایند: «هیچ‌کس چیزی بهتر از عقل به دست نیاورده که او را به هدایت راهنمایی و از هلاکت برگرداند». سپس به سخن بهلول در پاسخ به این سؤال که آیا تو از جمله دیوانگان هستی؟ اشاره کرده می‌نویسد: این پاسخی طولانی دارد و لکن من از عاقلان به شمار می‌آیم<ref>ر.ک: متن کتاب، ص19</ref>. | [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبی]]، کتاب را با حکمتی در فضیلت عقل آغاز کرده می‌نویسد: رسول‌الله(ص) می‌فرمایند: «هیچ‌کس چیزی بهتر از عقل به دست نیاورده که او را به هدایت راهنمایی و از هلاکت برگرداند». سپس به سخن بهلول در پاسخ به این سؤال که آیا تو از جمله دیوانگان هستی؟ اشاره کرده می‌نویسد: این پاسخی طولانی دارد و لکن من از عاقلان به شمار می‌آیم<ref>ر.ک: متن کتاب، ص19</ref>. | ||
گوینده بسیاری از حکمت‌های کتاب مشخص نیست و با «قیل»، «قیل حکیم»، «قیل بعض الفلاسفة» و... نقل شده است. در مواردی محقق اثر منبع کلام را یافته و در پاورقی ذکر کرده و البته در بسیاری موارد نیز منبعی برای حکمت نیافته است؛ مثلاً در حکمتی می‌خوانیم: «دو چیز است که شایسته است عاقل از آن‌ها بپرهیزد: زمان و اشرار»<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>. | گوینده بسیاری از حکمت‌های کتاب مشخص نیست و با «قیل»، «قیل حکیم»، «قیل بعض الفلاسفة» و... نقل شده است. در مواردی محقق اثر منبع کلام را یافته و در پاورقی ذکر کرده و البته در بسیاری موارد نیز منبعی برای حکمت نیافته است؛ مثلاً در حکمتی می‌خوانیم: «دو چیز است که شایسته است عاقل از آن‌ها بپرهیزد: زمان و اشرار»<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>. | ||
در ادامه، حکمتی از امیرالمؤمنین علی(ع) نقل شده است: «هر که تواند خود را از چهار چیز نگه دارد، شایسته است که هیچ ناملایمى نبیند، پرسیدند آن‌ها چیست؟ فرمود: لجبازى، عجله، سستى و خودپسندى...». در نقل این حدیث اشتباه رخ داده است و به‌جای «بان لا ینزل به مکروه» عبارت «ان ینزل به مکروه»<ref>ر.ک: همان</ref> ذکر شده که با دقت در ابتدای حکمت «ان یمنع نفسه»، معلوم می‌شود که برخلاف منابعی چون تحف العقول<ref>ر.ک: حرانی، حسن بن شعبه، ص 206</ref> سهوی در نقل حکمت رخ داده است. | در ادامه، حکمتی از [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] نقل شده است: «هر که تواند خود را از چهار چیز نگه دارد، شایسته است که هیچ ناملایمى نبیند، پرسیدند آن‌ها چیست؟ فرمود: لجبازى، عجله، سستى و خودپسندى...». در نقل این حدیث اشتباه رخ داده است و به‌جای «بان لا ینزل به مکروه» عبارت «ان ینزل به مکروه»<ref>ر.ک: همان</ref> ذکر شده که با دقت در ابتدای حکمت «ان یمنع نفسه»، معلوم می‌شود که برخلاف منابعی چون تحف العقول<ref>ر.ک: حرانی، حسن بن شعبه، ص 206</ref> سهوی در نقل حکمت رخ داده است. | ||
برخی از حکمت‌ها همچون سخنان رسول خدا(ص) از صحت و وثاقت بیشتری برخوردار است؛ لذا محقق آن را با قلم درشت‌تر بر آن‌ها تأکید کرده است؛ به‌عنوان‌مثال در روایتی از رسول خدا(ص) نقل شده است: «پدر و مادر بابی از ابواب جنت هستند؛ پس این باب را برای خود حفظ کنید». محقق کتاب در پاورقی این حدیث را صحیح دانسته و منابع آن را متذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>. او وضعیت دیگر احادیث را از حیث سند در پاورقی‌ها متذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص25، پاورقی 26؛ ص26، پاورقی 28؛ ص38، پاورقی 47</ref>. | برخی از حکمت‌ها همچون سخنان رسول خدا(ص) از صحت و وثاقت بیشتری برخوردار است؛ لذا محقق آن را با قلم درشت‌تر بر آن‌ها تأکید کرده است؛ به‌عنوان‌مثال در روایتی از رسول خدا(ص) نقل شده است: «پدر و مادر بابی از ابواب جنت هستند؛ پس این باب را برای خود حفظ کنید». محقق کتاب در پاورقی این حدیث را صحیح دانسته و منابع آن را متذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>. او وضعیت دیگر احادیث را از حیث سند در پاورقی‌ها متذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص25، پاورقی 26؛ ص26، پاورقی 28؛ ص38، پاورقی 47</ref>. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||