الشافي في العقائد و الأخلاق و الأحكام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'پاك' به 'پاک')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۱: خط ۴۱:
همان گونه كه ملاحظه شد مؤلف بدون در نظر گرفتن نظم و ترتيب خاصى به پاره‌اى از مسائل مهم و مبتلابه در زمينه‌هاى اعتقادى، عملى و فقهى اشاره كرده و توضيحات مفصّلى درباره آنها داده است.
همان گونه كه ملاحظه شد مؤلف بدون در نظر گرفتن نظم و ترتيب خاصى به پاره‌اى از مسائل مهم و مبتلابه در زمينه‌هاى اعتقادى، عملى و فقهى اشاره كرده و توضيحات مفصّلى درباره آنها داده است.


==== مقدمه ====
=== مقدمه ===
در مقدمه كتاب مسائل مهمى درباره حديث و كتب حديثى مطرح گرديده كه ريشه در عنايت ويژه، نسبت به احاديث معصومين عليهم‌السلام دارد؛ اين مطالب خود بسيار مفيد بوده و در حد كتاب يا رساله مستقلى در زمينه مذكور مى‌باشند. مطالب مقدمه از حجيّت حديث و سنت گرفته تا كتابت و تدوين حديث در اسلام و آثار منع از تدوين حديث كه در عهد خلفا واقع شد و ضربات مهلكى را بر پيكره اسلام وارد كرد و نيز اصول اربعمائه را در بر گرفته است.
در مقدمه كتاب مسائل مهمى درباره حديث و كتب حديثى مطرح گرديده كه ريشه در عنايت ويژه، نسبت به احاديث معصومين عليهم‌السلام دارد؛ اين مطالب خود بسيار مفيد بوده و در حد كتاب يا رساله مستقلى در زمينه مذكور مى‌باشند. مطالب مقدمه از حجيّت حديث و سنت گرفته تا كتابت و تدوين حديث در اسلام و آثار منع از تدوين حديث كه در عهد خلفا واقع شد و ضربات مهلكى را بر پيكره اسلام وارد كرد و نيز اصول اربعمائه را در بر گرفته است.


==== كتاب عقل و جهل ====
=== كتاب عقل و جهل ===
كتاب عقل و جهل، داراى روايات بسيار مهمى است كه مرحوم [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] نيز در [[الکافی|كافى]] آورده و احاديثش را بيان نموده است.
كتاب عقل و جهل، داراى روايات بسيار مهمى است كه مرحوم [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] نيز در [[الکافی|كافى]] آورده و احاديثش را بيان نموده است.


خط ۵۵: خط ۵۵:
اما آخرين باب اين كتاب در صفت و درجات عقل مى‌باشد و اولين حديثش از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] است.<ref> الشافی فی العقاید و الاخلاق و الاحکام، ج۱، ص۳۵</ref>  
اما آخرين باب اين كتاب در صفت و درجات عقل مى‌باشد و اولين حديثش از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] است.<ref> الشافی فی العقاید و الاخلاق و الاحکام، ج۱، ص۳۵</ref>  


==== كتاب العلم و الفقه ====
=== كتاب العلم و الفقه ===
اين كتاب از كتب مفصّل بوده و داراى بيست و پنج باب مى‌باشد.
اين كتاب از كتب مفصّل بوده و داراى بيست و پنج باب مى‌باشد.


خط ۶۲: خط ۶۲:
قياس و مذمت آن و نيز وجود مطلب در تمام زمينه‌ها، در دين اسلام و كتاب و سنّت ديگر مطالب بازگو شده در اين بخش مى‌باشند.<ref> همان، ص۷۱</ref>  
قياس و مذمت آن و نيز وجود مطلب در تمام زمينه‌ها، در دين اسلام و كتاب و سنّت ديگر مطالب بازگو شده در اين بخش مى‌باشند.<ref> همان، ص۷۱</ref>  


==== كتاب توحيد و تمجيد ====
=== كتاب توحيد و تمجيد ===
فيض در اين كتاب به پاره‌اى از مباحث توحيدى و اعتقادى اشاره كرده كه حدوث عالم و اثبات محدث و نيز توحيدى بودن فطرت انسان‌ها و تعريف معرفت و نقض و ابطال تشبيه، رؤيت و متصف نمودن خداوند به غير آنچه كه در موردش آمده و مطالبى راجع به اسما و صفات الهى از آن جمله مى‌باشند.<ref> همان، ص۱۳۳</ref>  
فيض در اين كتاب به پاره‌اى از مباحث توحيدى و اعتقادى اشاره كرده كه حدوث عالم و اثبات محدث و نيز توحيدى بودن فطرت انسان‌ها و تعريف معرفت و نقض و ابطال تشبيه، رؤيت و متصف نمودن خداوند به غير آنچه كه در موردش آمده و مطالبى راجع به اسما و صفات الهى از آن جمله مى‌باشند.<ref> همان، ص۱۳۳</ref>  


==== كتاب الصنع و الابداع ====
=== كتاب الصنع و الابداع ===
اولين چيزى كه خداوند خلق نموده و ابتداى خلقت و اخذ ميثاق از انسان‌ها و هم‌چنين عرش و كرسى و مفهوم واقعى آنها، شروع خلقت اجسام و ترتيب آنها، اصناف خلق و اجرام سماوى و احكام نجوم و همين طور زلزله، بادها و باران و حقيقت آنها در كنار توضيحات مفيدى راجع به قضا و قدر، مطالب اين كتاب را تشكيل داده‌اند.<ref> همان، ص۱۸۱</ref>  
اولين چيزى كه خداوند خلق نموده و ابتداى خلقت و اخذ ميثاق از انسان‌ها و هم‌چنين عرش و كرسى و مفهوم واقعى آنها، شروع خلقت اجسام و ترتيب آنها، اصناف خلق و اجرام سماوى و احكام نجوم و همين طور زلزله، بادها و باران و حقيقت آنها در كنار توضيحات مفيدى راجع به قضا و قدر، مطالب اين كتاب را تشكيل داده‌اند.<ref> همان، ص۱۸۱</ref>  


==== كتاب نبوت و امامت ====
=== كتاب نبوت و امامت ===
مؤلف، در اين كتاب به اثبات نبى و امام پرداخته و احاديث مذكور در اين باب را نقل كرده است. خالى نبودن زمين از حجّت و فرق بين رسول و نبى و امام، طبقات انبيا و رسل و علت تخصيص بعضى معجزات به بعضى از پيامبران و چندين مطلب ديگر، مباحث اين كتاب را به خود اختصاص داده‌اند.<ref> همان، ص۲۴۷</ref>  
مؤلف، در اين كتاب به اثبات نبى و امام پرداخته و احاديث مذكور در اين باب را نقل كرده است. خالى نبودن زمين از حجّت و فرق بين رسول و نبى و امام، طبقات انبيا و رسل و علت تخصيص بعضى معجزات به بعضى از پيامبران و چندين مطلب ديگر، مباحث اين كتاب را به خود اختصاص داده‌اند.<ref> همان، ص۲۴۷</ref>  


==== كتاب الابتلاء و التمحيص ====
=== كتاب الابتلاء و التمحيص ===
ابتلائات الهى كه غالبا آزمون براى انسان‌هاى گوناگون مى‌باشند، در اين باب مطرح شده‌اند كه مؤلف براى تبيين هر چه بهتر مطلب به ابتلائات پيامبر(ص)، اميرالمؤمنين، صحابه، اهل‌بيت عليهم‌السلام، ائمه، اولياء و مؤمنين اشاره كرده و موضوعات گوناگونى را براى ابتلاى افراد گوناگون مطرح نموده است. فقر و ندارى، قرض و بيمارى و همسايه بد و زمانه بد از جمله اين ابتلائات مى‌باشند.<ref>همان، ص۳۴۱</ref>  
ابتلائات الهى كه غالبا آزمون براى انسان‌هاى گوناگون مى‌باشند، در اين باب مطرح شده‌اند كه مؤلف براى تبيين هر چه بهتر مطلب به ابتلائات پيامبر(ص)، اميرالمؤمنين، صحابه، اهل‌بيت عليهم‌السلام، ائمه، اولياء و مؤمنين اشاره كرده و موضوعات گوناگونى را براى ابتلاى افراد گوناگون مطرح نموده است. فقر و ندارى، قرض و بيمارى و همسايه بد و زمانه بد از جمله اين ابتلائات مى‌باشند.<ref>همان، ص۳۴۱</ref>  


==== كتاب ايمان و كفر ====
=== كتاب ايمان و كفر ===
فيض، نام اين كتاب را ايمان و مقابل آن، معين كرده است كه نشانه توسعه معناى مقابل ايمان است كه چيزى فراتر از كفر مى‌باشد. معنى ايمان، دعائم اسلام، اختلاف معنى ايمان به حسب زمان، درجات ايمان و منازل آن، طبقات مردم به حسب ارواح و چندين مطلب ديگر مطالبى هستند كه مؤلف در اين كتاب مطرح نموده است.<ref> همان، ص۳۹۹</ref>  
فيض، نام اين كتاب را ايمان و مقابل آن، معين كرده است كه نشانه توسعه معناى مقابل ايمان است كه چيزى فراتر از كفر مى‌باشد. معنى ايمان، دعائم اسلام، اختلاف معنى ايمان به حسب زمان، درجات ايمان و منازل آن، طبقات مردم به حسب ارواح و چندين مطلب ديگر مطالبى هستند كه مؤلف در اين كتاب مطرح نموده است.<ref> همان، ص۳۹۹</ref>  


==== كتاب الفضائل و الرذائل ====
=== كتاب الفضائل و الرذائل ===
مؤلف، با استفاده از روايات، محدوده فضايل و رذايل را مشخص كرده و از يقين، رضا به قضاى الهى، خوف و رجا، حسن ظن به خداوند، اعتراف به تقصير، اطاعت و تقوا، اداى فرايض و چند مطلب ديگر سخن گفته است.<ref>همان، ص۴۸۷</ref>  
مؤلف، با استفاده از روايات، محدوده فضايل و رذايل را مشخص كرده و از يقين، رضا به قضاى الهى، خوف و رجا، حسن ظن به خداوند، اعتراف به تقصير، اطاعت و تقوا، اداى فرايض و چند مطلب ديگر سخن گفته است.<ref>همان، ص۴۸۷</ref>  


==== كتاب المعاشره و الحقوق ====
=== كتاب المعاشره و الحقوق ===
از جمله نشانه‌هاى عظمت اسلام و حقانيت و جهان شمولى آن اهميتى است كه براى مسائل حقوق و آداب معاشرت قائل شده است. مؤلف در اين‌جا پيرامون مطلب فوق رواياتى را جمع كرده و به توضيحشان پرداخته است كه جوامع معاشرت، نيكى به و الدين، صله رحم، حسن همسايگى، تقيه، كتمان، اهتمام به امور مسلمانان، اصلاح بين مردم و... از آن جمله مى‌باشند.<ref> همان، ص۶۱۶</ref>  
از جمله نشانه‌هاى عظمت اسلام و حقانيت و جهان شمولى آن اهميتى است كه براى مسائل حقوق و آداب معاشرت قائل شده است. مؤلف در اين‌جا پيرامون مطلب فوق رواياتى را جمع كرده و به توضيحشان پرداخته است كه جوامع معاشرت، نيكى به و الدين، صله رحم، حسن همسايگى، تقيه، كتمان، اهتمام به امور مسلمانان، اصلاح بين مردم و... از آن جمله مى‌باشند.<ref> همان، ص۶۱۶</ref>  


==== كتاب الزي و التجمل ====
=== كتاب الزي و التجمل ===
از جمله آداب اسلامى كه به مؤمنين توصيه شده، چگونه ظاهر شدن در اجتماع و منزل مى‌باشد كه نظافت ظاهر و باطن، تطهير و تميزى و پاکيزگى و بهداشت از جمله اين توصيه‌هاى دينى ماست؛ فيض هم در اين كتاب روايات مربوط به غسل، حمام و آداب آن، اصلاح سر و صورت، مسواك، كوتاه كردن ناخن‌ها و... را جمع كرده و به تشريح و تبيينشان پرداخته است.
از جمله آداب اسلامى كه به مؤمنين توصيه شده، چگونه ظاهر شدن در اجتماع و منزل مى‌باشد كه نظافت ظاهر و باطن، تطهير و تميزى و پاکيزگى و بهداشت از جمله اين توصيه‌هاى دينى ماست؛ فيض هم در اين كتاب روايات مربوط به غسل، حمام و آداب آن، اصلاح سر و صورت، مسواك، كوتاه كردن ناخن‌ها و... را جمع كرده و به تشريح و تبيينشان پرداخته است.


==== كتاب المواعظ و الرسائل ====
=== كتاب المواعظ و الرسائل ===
مؤلف، مواعظى را از خدا، پيامبر(ص)، [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]]، حسنين (عليهما‌السلام)، [[امام سجاد(ع)]]، امام باقر(ع)، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و ابوذر ذكر كرده و شرح داده است.<ref> همان، ص۸۰۳</ref>  
مؤلف، مواعظى را از خدا، پيامبر(ص)، [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]]، حسنين (عليهما‌السلام)، [[امام سجاد(ع)]]، امام باقر(ع)، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و ابوذر ذكر كرده و شرح داده است.<ref> همان، ص۸۰۳</ref>  


==== كتاب الموت و البعث ====
=== كتاب الموت و البعث ===
از بزرگ‌ترين مواعظ و قطعى‌ترين واقعيات عالم، مردن و محشور شدن پس از آن مى‌باشد كه روايات بسيارى نيز در جزئيات آن وجود دارد.
از بزرگ‌ترين مواعظ و قطعى‌ترين واقعيات عالم، مردن و محشور شدن پس از آن مى‌باشد كه روايات بسيارى نيز در جزئيات آن وجود دارد.


مؤلف نيز رواياتى را درباره وصيت، علل مرگ، قبض روح، سؤال قبر، عذاب قبر، مكان ارواح مؤمنين، مكان ارواح كفّار، حكم حساب و كتاب اطفال، شفاعت، صفات بهشت و... جمع كرده و براى خوانندگان مطالبش شرح نموده است.<ref> همان، ص۸۶۹</ref>  
مؤلف نيز رواياتى را درباره وصيت، علل مرگ، قبض روح، سؤال قبر، عذاب قبر، مكان ارواح مؤمنين، مكان ارواح كفّار، حكم حساب و كتاب اطفال، شفاعت، صفات بهشت و... جمع كرده و براى خوانندگان مطالبش شرح نموده است.<ref> همان، ص۸۶۹</ref>  


==== كتاب الصلاة و توابعها ====
=== كتاب الصلاة و توابعها ===
فيض كاشانى، جامع منقول و معقول بوده كه در كنار اخلاق و عرفان يك فقيه نام‌دار و صاحب نظر نيز به شمار مى‌رود، براى همين در جلد دوم كتاب به بازگويى پاره‌اى از مباحث فقهى پرداخته كه اولين آنها نماز است؛ وى در دو بخش ابواب صلاة و ابواب لواحق صلاة به تبيين اين واجب الهى پرداخته است.<ref>همان، ج۲، ص۹۳۵.</ref>  
فيض كاشانى، جامع منقول و معقول بوده كه در كنار اخلاق و عرفان يك فقيه نام‌دار و صاحب نظر نيز به شمار مى‌رود، براى همين در جلد دوم كتاب به بازگويى پاره‌اى از مباحث فقهى پرداخته كه اولين آنها نماز است؛ وى در دو بخش ابواب صلاة و ابواب لواحق صلاة به تبيين اين واجب الهى پرداخته است.<ref>همان، ج۲، ص۹۳۵.</ref>  


==== كتاب زكات و توابع آن ====
=== كتاب زكات و توابع آن ===
در اين كتاب نيز به مثابه كتاب صلاة عمل شده؛ يعنى ابواب زكات از ابواب توابع آن جدا گرديده است. مؤلف، با بيان احاديث مربوط به هر موضوعى در ضمن «بيان» ذيل آن چگونگى استفاده از آن روايات و ميزان دلالتشان را مشخص نموده است.
در اين كتاب نيز به مثابه كتاب صلاة عمل شده؛ يعنى ابواب زكات از ابواب توابع آن جدا گرديده است. مؤلف، با بيان احاديث مربوط به هر موضوعى در ضمن «بيان» ذيل آن چگونگى استفاده از آن روايات و ميزان دلالتشان را مشخص نموده است.


۶۱٬۱۸۹

ویرایش