ویژگیهای معلم خوب: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مظاهری، حسین]] (نويسنده)

نويسنده در پى بيان و بررسى ويژگى‌هاى يك معلم خوب، در ابتدا مقام و منزلت وى را ستوده و ضمن اشاره به مؤلفه‌هايى كه در خوب بودن يك معلم نقش دارند - از جمله: امانت‌دارى، رأفت و مهربانى، مراعات آداب و رسوم اجتماعى، نشاط و شادابى، سعه صدر و اخلاص - به بحث و بررسى مسئله شخصيت از ديدگاه اسلام و ساير مكاتب پرداخته و در ادامه، مباحثى همچون هدف از خلقت انسان، مراعات شخصيت ديگران، تخصص و تعهد و... را مطرح نموده است.

در درس اول، مقام و منزلت معلم بيان گرديده است. نويسنده در اين فصل، به دنبال يافتن پاسخ اين پرسش است كه چه بايد بكنيم تا معلم خوبى شويم؟ وى در پاسخ، به اين نكته اشاره مى‌كند كه براى تحقق اين امر، بايد شرايطى در انسان فراهم شود كه شرط اول آن، اين است كه معلم، قدر خود را دانسته و منزلت خويش را بشناسد؛ يعنى مواظب باشد تا اولا، خود را ارزان نفروشد؛ ثانيا، احساس مسئوليت كند؛ چون قدر و منزلت، هرچه بالاتر باشد، مسئوليت سنگين‌تر است<ref>متن كتاب، ص 9</ref>

نويسنده، معتقد است كه از نظر خداوند، كار معلم، كار خدا بوده و نقش او در جامعه، مانند نقش پيامبر(ص) مى‌باشد. به نظر وى، معلم، توانايى انجام كارهاى بزرگى را داشته و قادر است افراد صالح به جامعه عرضه نمايد. از ديد وى، خداوند در قرآن، بالاترين درجات را براى معلم، منظور نموده و «نهج‌البلاغة» نيز بهاى معلم را با بهشت مقايسه كرده است و لذا نبايد معلم، درجه والا و رفيع خود را با ماديات دنيوى معارضه نمايد<ref>همان، ص 16</ref>

درس دوم، به بحث از والاترين عبادت، اختصاص يافته است. نويسنده، معتقد است در اسلام، خدمت به خلق خدا، برترين عبادات است و از آنجا كه معلمى، خدمت به جامعه مى‌باشد، از ارزش فراوانى برخوردار بوده و روايات بسيارى از ائمه(ع) رسيده است كه بر اساس آن‌ها، خدمت به جامعه، خصوصا خدمات معنوى، ارجمند تلقى شده‌اند<ref>همان، ص 25</ref>

نويسنده، فرهنگ صحيح را حتى از اقتصاد نيز مهم‌تر دانسته و بى‌تفاوتى نسبت به جامعه و فرهنگ را گناهى بزرگ محسوب كرده و معتقد است ضرورى است كه معلمان با مطالعه، با صرف وقت و دقت كافى و با تعهد و تخصص لازم، به امر تربيت شاگردان بپردازند؛ زيرا بر اين باور است كه پاسدارى از خون شهيدان و يارى انقلاب اسلامى، در گرو خدمت فرهنگى به جامعه است<ref>همان</ref>

به اعتقاد نويسنده، دنياى غرب و مكاتب غربى، ارزش انسانى را تا پايين‌ترين درجات مادى نزول داده‌اند، اما اسلام براى انسان واقعى، ارزشى والا و عظيم قائل شده است<ref>همان</ref>

نويسنده در درس چهارم، «رأفت و مهربانى» را به‌عنوان سومين شرط يك معلم خوب معرفى كرده است. به اعتقاد وى، صفت مهربانى براى مسلمانان يك فضيلت است؛ چرا كه خداوند در قرآن، در آيه 29 سوره فتح، صفت مؤمن را همين ويژگى بيان نموده است<ref>همان، ص 35</ref>

نويسنده، اين نكته را قابل توجه مى‌داند كه گاهى، حركات و اعمال به‌ظاهر كوچك و معمولى، تأثير و نقش بزرگى پيدا مى‌كنند كه بايد نسبت به آن‌ها، دقت نمود. به نظر وى، بايد از لحاظ نحوه ادا نمودن كلمات و جملات، رعايت تلطف را نمود و معلم بايد ضمن آنكه مطالب خوب و باارزش را مطرح مى‌نمايد، نحوه بيان مطالب را به شيواترين و مناسب‌ترين روش‌ها، آراسته نمايد<ref>همان 52</ref>

مطلبى كه نويسنده در درس ششم به آن اشاره نموده است، نشاط و شادابى معلم است. در اسلام، بى‌نشاطى و كسل بودن، نكوهش شده است و ازاين‌رو معلمين در همه حال، خصوصا در زمان حضور در محيط تدريس، بايد شاداب باشند، زيرا نشاط و سرزندگى، از عوامل مؤثر در موفقيت است و سعادت دنيا و آخرت را در پى دارد<ref>همان، ص 59</ref>

نويسنده، معتقد است كه معلمين بايد سعى نمايند كه مشكلات شخصى خارج از محدوده تدريس را در كلاس بروز ندهند، چون مستقيما در شاگرد تأثير منفى خواهد گذاشت<ref>همان</ref>

پنجمين شرط معلم خوب، «سعه صدر» مى‌باشد كه در درس هفتم، توضيح داده شده است. به نظر نويسنده، سعه صدر و قدرت مقابله با مصائب، از لوازم اساسى توفيق بوده و معلمينى كه از سعه صدر برخوردارند، توانايى شكوفا نمودن استعداد شاگردان خود را دارند<ref>همان، ص 70</ref>

اخلاص، شرط ديگرى است كه نويسنده آن را براى معلم لازم دانسته و در درس هشتم، به توضيح آن پرداخته است. از ديدگاه وى، اخلاص آن است كه كار براى خدا انجام شده و مدرسه، كلاس، گفتار و كردار معلم، همه، رنگ خدايى داشته باشد و در اين حالت، كلاس چنين معلمى، علاوه بر اينكه مكتب و مسجد است، كارش بهترين كارها و افضل عبادات در اسلام است و اگر كار براى خدا نباشد، اگرچه براى فرهنگ يا مملكت مفيد باشد، داراى آن ثواب عظيم نخواهد بود<ref>همان، ص 71</ref>

در درس نهم، شخصيت از ديدگاه اسلام مورد بررسى قرار گرفته است. به نظر نويسنده، مسئله شخصيت از نظر اسلام، مسئله بزرگى بوده و اسلام مدعى است كه بسيارى از سعادت‌هاى فردى و اجتماعى انسان، مرهون شخصيت اوست<ref>همان، ص 82</ref>

در درس دهم، به شخصيت از ديدگاه ساير مكاتب نگريسته شده است. به عقيده نويسنده، با بررسى مكاتب رايج دنيا، شاهد بى‌ارزش شدن و بر زمين كوبيده شدن شخصيت والاى انسانى هستيم. به باور وى، عقايدى كه از افرادى مانند ماركس يا فرويد گسترش يافته است، انسانيت را از ديدگاهى صرفا مادى نگريسته و شخصيت او را از حيوانات هم پست‌تر معرفى كرده است<ref>همان، ص 101</ref>

در درس يازدهم، هدف از خلقت انسان بررسى شده است. به نظر نويسنده، طبق فرمايش قرآن شريف، هدف از خلقت عالم وجود، انسان است و هدف از خلقت انسان نيز به فرموده قرآن، خود خداوند تبارك و تعالى است<ref>همان، ص 113</ref>

در درس دوازدهم، مراعات شخصيت ديگران مورد سفارش قرار گرفته است. نويسنده، معتقد است كه كوبيدن و از بين بردن شخصيت ديگران، از جمله بزرگ‌ترين گناهان محسوب شده و تهمت و بدگويى، موجب از بين رفتن شخصيت افراد مى‌شود<ref>همان، ص 126</ref>

در درس چهاردهم، از تخصص و تعهد سخن به ميان آمده است. به نظر نويسنده، تخصص در كار، از ويژگى‌هايى است كه معلمين در كسب موفقيت، به آن احتياج دارند؛ زيرا اگر معلمى پس از دوره تحصيلى، شاگردانى پرورش‌نيافته را تحويل اجتماع نمايد، خسارتى عظيم و ضربه‌اى سخت بر پيكر جامعه وارد ساخته است<ref>همان، ص 147</ref>