۶۱٬۱۸۹
ویرایش
مهمان نامه بخارا (تاریخ پادشاهی محمد شیبانی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۴۱
، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =تاریخ پادشاهی محمد شیبانی | | عنوان‌های دیگر =تاریخ پادشاهی محمد شیبانی | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[فضل‌الله بن روزبهان]] ( | [[فضل‌الله بن روزبهان]] (نویسنده) | ||
[[ستوده، منوچهر]] (اهتمام) | [[ستوده، منوچهر]] (اهتمام) | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
كتاب، تقريباً مقارن قرن شانزدهم ميلادى نوشته شده و در آن زمان، ادبيات روسى، آن قدر حضور و قدرت نداشته كه بتواند به ديگر زبان‌ها تسرى يابد؛ اما مى‌توان جلوه‌هايى از توصيفات درخشان آثار قرن نوزدهم روسيه را در آن ديد. | كتاب، تقريباً مقارن قرن شانزدهم ميلادى نوشته شده و در آن زمان، ادبيات روسى، آن قدر حضور و قدرت نداشته كه بتواند به ديگر زبان‌ها تسرى يابد؛ اما مى‌توان جلوه‌هايى از توصيفات درخشان آثار قرن نوزدهم روسيه را در آن ديد. | ||
كتاب از جمله آثار ارزنده اوايل سده دهم هجرى است و ارزش اختصاصى آن در اين نكته خلاصه مى‌شود كه | كتاب از جمله آثار ارزنده اوايل سده دهم هجرى است و ارزش اختصاصى آن در اين نكته خلاصه مى‌شود كه نویسنده «وصف» را به رويكردى كاربردى در «متن» بدل كرده و آن را از حالت «زينتى» در آورده و به همين دليل است كه خواننده با جلوه‌هايى داستانى روبه مى‌شود. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
#مباحث بخارا در ماه رمضان: اين بخش در ده قسمت، شامل مباحثى مطرح شده از طرف محمدخان شيبانى و پاسخ مؤلف به آن‌ها پيرامون مسائل شرعى و تفسير برخى از آيات و روايات است؛ از جمله: تفسير و معناى '''«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيبِ لا يعْلَمُها إِلَّا هُوَ»'''، «'''وَ الْمَلائِكۀُ يسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِى الْأَرْضِ»''' حديث نبوى «اذا جاء رمضان فتحت ابواب الجنّه و غلقت ابواب جهنّم و سلسلت الشياطين» و... | #مباحث بخارا در ماه رمضان: اين بخش در ده قسمت، شامل مباحثى مطرح شده از طرف محمدخان شيبانى و پاسخ مؤلف به آن‌ها پيرامون مسائل شرعى و تفسير برخى از آيات و روايات است؛ از جمله: تفسير و معناى '''«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيبِ لا يعْلَمُها إِلَّا هُوَ»'''، «'''وَ الْمَلائِكۀُ يسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِى الْأَرْضِ»''' حديث نبوى «اذا جاء رمضان فتحت ابواب الجنّه و غلقت ابواب جهنّم و سلسلت الشياطين» و... | ||
#سؤال محمدخان در مورد اين كه آيا با وجود ولد صلبى، نوه هم ارث مى‌برد يا نه و علت آن. | #سؤال محمدخان در مورد اين كه آيا با وجود ولد صلبى، نوه هم ارث مى‌برد يا نه و علت آن. نویسنده اشاره كرده است كه تمام علماى هرات در پاسخ به اين سؤال در مانده، ولى او آن را جواب داده و شاه را قانع كرده است. | ||
#جمع بين «خلق فى سته ايام» و امر «كن فيكون». پاسخ به اين سؤال كه خلق عالم در شش روز، به معنى تدريجى بودن خلق آن است؛ در حالى كه طبق آيات ديگر، هنگامى كه اراده خداوند به چيزى تعلق بگيرد، بلافاصله موجود خواهد شد و... | #جمع بين «خلق فى سته ايام» و امر «كن فيكون». پاسخ به اين سؤال كه خلق عالم در شش روز، به معنى تدريجى بودن خلق آن است؛ در حالى كه طبق آيات ديگر، هنگامى كه اراده خداوند به چيزى تعلق بگيرد، بلافاصله موجود خواهد شد و... | ||
بخش تاريخى، به برخى وقايع دوران محمدخان شيبانى؛ از جمله جنگ با جانش سلطان و پيروزى بر او، جنگ با برندق خان، فتح قلعه كلات، وفات مادر شاه و شرح مسافرت‌ها و لشكركشى‌هاى او به نقاط مختلف؛ از جمله به قلعه ارقوق در قزاقستان، نهر سيحون، جيحون، مشهد مقدس و... پرداخته است. | بخش تاريخى، به برخى وقايع دوران محمدخان شيبانى؛ از جمله جنگ با جانش سلطان و پيروزى بر او، جنگ با برندق خان، فتح قلعه كلات، وفات مادر شاه و شرح مسافرت‌ها و لشكركشى‌هاى او به نقاط مختلف؛ از جمله به قلعه ارقوق در قزاقستان، نهر سيحون، جيحون، مشهد مقدس و... پرداخته است. | ||
نویسنده در اين بخش، ضمن بيان احوال محمدخان شيبانى، پدران و اجداد او، به تشريح كيفيت ممالك و معابر بلاد تركستان و نحوه فتح آن توسط وى و همچنين وقايع پس از فتح خراسان اشاره كرده است. | |||
مطالب پايانى، در مورد مهمانى محمدخان در بخارا و ذكر تمامى منازل و مراحل اين سفر، شرح جنگ‌هاى با قزاق‌ها و غارت‌هاى ايشان از بلاد اسلامى و نحوه پيروزى محمدخان بر آن‌ها مى‌باشد. | مطالب پايانى، در مورد مهمانى محمدخان در بخارا و ذكر تمامى منازل و مراحل اين سفر، شرح جنگ‌هاى با قزاق‌ها و غارت‌هاى ايشان از بلاد اسلامى و نحوه پيروزى محمدخان بر آن‌ها مى‌باشد. | ||
نویسنده، شهرها، ديه‌ها، قلاع و بناهايى را كه در سفر خود به تركستان و خراسان ديده، يكايك با چشمى باز و دقيق نگريسته و قسمت‌هاى مختلف هر يك را به خوبى وصف كرده و اين توصيفات، وضع و شكل اين نقاط را تا امروز در اين كتاب زنده نگاه داشته است. | |||
بعضى از اين مكان‌ها از اين قرارند: بلده سقناق، شهر سمرقند، ييلاق كان گل، قلعه ارقوق، قلعه كلات، عمارت مزار خواجه يسوى، مزار ابوالخير خان، مدرسه خانيه سمرقند و... | بعضى از اين مكان‌ها از اين قرارند: بلده سقناق، شهر سمرقند، ييلاق كان گل، قلعه ارقوق، قلعه كلات، عمارت مزار خواجه يسوى، مزار ابوالخير خان، مدرسه خانيه سمرقند و... | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
مؤلف در وصف مناظر طبيعى، چون نقاشى چيره‌دست، تمام زوايا و نهفته‌هاى طبيعت را نشان داده و مناظر را با قلم خود چنان مجسم كرده است كه خواننده پس از خواندن هر وصف، گويى خود شاهد و ناظر آن مناظر بوده است. | مؤلف در وصف مناظر طبيعى، چون نقاشى چيره‌دست، تمام زوايا و نهفته‌هاى طبيعت را نشان داده و مناظر را با قلم خود چنان مجسم كرده است كه خواننده پس از خواندن هر وصف، گويى خود شاهد و ناظر آن مناظر بوده است. | ||
توصيفاتى كه | توصيفاتى كه نویسنده از نهر سيحون، نزهت بلاد تركستان، كثرت برف مملكت قزاق، نمك‌سار سمرقند، رود سيحون در تحت يخ، شدت سرماى مملكت قزاق، شب ايلغار، جنگ روز زمستان، بهار و علف‌زارهاى صحراى تركستان و غليان آب سيحون كرده، باريك بينى، دقت و قدرت قلم او را به خوبى نشان داده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||