۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[خوام، ریاض بن حسن]] (محقق) | [[خوام، ریاض بن حسن]] (محقق) | ||
[[ابوالفداء، اسماعیل بن علی]] ( | [[ابوالفداء، اسماعیل بن علی]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =21180 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =21180 | ||
| کتابخوان همراه نور =21876 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۰: | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، مشتمل بر دو باب است: باب اول، به مقاله تحقيقى محقق كتاب و باب دوم، به متن كتاب اختصاص دارد. باب اول، در دو قسمت و هركدام در ضمن فصولى درباره | كتاب، مشتمل بر دو باب است: باب اول، به مقاله تحقيقى محقق كتاب و باب دوم، به متن كتاب اختصاص دارد. باب اول، در دو قسمت و هركدام در ضمن فصولى درباره نویسنده و كتاب، تحقيق ارزشمندى را ارائه نموده است. درباره متن كتاب، ابتدا مطالب بر طبق «المفصل» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] پس از طرح يك سرى مباحث مقدماتى، در سه بخش مرفوعات، منصوبات و مجرورات دسته‌بندى و سپس دنباله مباحث در چهار قسمت اسم، فعل، حرف و مشترك تدوين شده است. قسمت مشترك، در ضمن ده فصل بيان شده كه فصل دهم آن به مباحث خط و املاء اختصاص دارد. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۹: | ||
ابوالفداء در ابتداى كتابش خطبه مختصرى نوشته كه در آن، كتاب كنّاش را مشتمل بر هفت كتاب مى‌داند كه به ترتيب عبارت است از: «صرف و نحو»، «فقه»، «طب»، «تاريخ»، «اخلاق و سياست و زهد»، «اشعار» و «فنون مختلف». وى به هدف تأليف كتاب و آثارى كه اين اثر در شرح آنها نوشته شده، اشاره نكرده است. وى همچنين به منابعى كه در نگارش اين اثر از آنها استفاده شده برخلاف مقدمه كتاب «المختصر» خود كه تمامى منابع مورد استفاده‌اش را ذكر كرده بود، اشاره نكرده است. شايد وى قصد داشته است كه پس از اتمام اثر، خطبه مفصلى بنويسد و تمامى آثار مورد استفاده در علوم مختلف را متذكر شود كه مرگ، او را مهلت نداده است<ref>مقدمه محقق، ص 27</ref> | ابوالفداء در ابتداى كتابش خطبه مختصرى نوشته كه در آن، كتاب كنّاش را مشتمل بر هفت كتاب مى‌داند كه به ترتيب عبارت است از: «صرف و نحو»، «فقه»، «طب»، «تاريخ»، «اخلاق و سياست و زهد»، «اشعار» و «فنون مختلف». وى به هدف تأليف كتاب و آثارى كه اين اثر در شرح آنها نوشته شده، اشاره نكرده است. وى همچنين به منابعى كه در نگارش اين اثر از آنها استفاده شده برخلاف مقدمه كتاب «المختصر» خود كه تمامى منابع مورد استفاده‌اش را ذكر كرده بود، اشاره نكرده است. شايد وى قصد داشته است كه پس از اتمام اثر، خطبه مفصلى بنويسد و تمامى آثار مورد استفاده در علوم مختلف را متذكر شود كه مرگ، او را مهلت نداده است<ref>مقدمه محقق، ص 27</ref> | ||
ابوالفداء، عناوين موضوعاتش را كلمات «ذكر»، «فصل» و «القول على» قرار داده است. پس از ذكر عنوان، تعريفى را كه از كتب سه‌گانه «المفصل»، «الكافية» و «الشافية» اختيار كرده، بدون اينكه به‌صراحت به صاحب آن اشاره كند، ذكر مى‌كند. گاه نيز با استعمال لفظ «و قوله» آن را به صاحبش نسبت مى‌دهد. در بخش‌هايى از كتاب، كلام | ابوالفداء، عناوين موضوعاتش را كلمات «ذكر»، «فصل» و «القول على» قرار داده است. پس از ذكر عنوان، تعريفى را كه از كتب سه‌گانه «المفصل»، «الكافية» و «الشافية» اختيار كرده، بدون اينكه به‌صراحت به صاحب آن اشاره كند، ذكر مى‌كند. گاه نيز با استعمال لفظ «و قوله» آن را به صاحبش نسبت مى‌دهد. در بخش‌هايى از كتاب، كلام نویسنده با مصنفين سه منبع مورد استفاده نویسنده مخلوط مى‌شود. در قسم چهارم (مشترك)، كلام نویسنده با كلام [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] آميخته مى‌شود و در فصل دهم نيز كه به خط اختصاص دارد، با كلام [[ابن حاجب، عثمان بن عمر|ابن حاجب]] در «شافيه» مخلوط شده است<ref>مقدمه محقق، ص 28</ref> | ||
نویسنده با هدف نگارش مباحث كتاب با روشن‌ترين صورت و كامل‌ترين بيان، كتاب را با تعابير ساده، الفاظ روان و تركيب‌هاى واضح تأليف كرده است. وى هرجا كه لازم بوده مطالب را بسط داده و هركجا نياز نديده، موجز آورده است. آنجا كه مسئله براى متخصصين نوشته شده، از مباحث سنگين استفاده كرده و هركجا كه براى مبتدئين نوشته، از ذكر مطالبى كه فهم آن دشوار باشد، خوددارى كرده و لذا كتاب كنّاش از جهتى تعليمى و از جهت ديگر تخصصى است<ref>همان</ref> | |||
ابوالفداء براى توضيح بعضى احكام نحوى و صرفى از دوائر و جداولى استفاده كرده است؛ به‌عنوان مثال در بحث بدل<ref>جلد 1، ص 237</ref>از دايره و در بحث مثال‌هاى نون تأكيد<ref>جلد 2، ص 133</ref>از جدول استفاده كرده است. وى همچنين از آيات قرآنى، احاديث نبوى، اشعار و اقوال و امثال براى توضيح قواعد نحوى استفاده كرده است<ref>همان، ص 28 - 29</ref> | ابوالفداء براى توضيح بعضى احكام نحوى و صرفى از دوائر و جداولى استفاده كرده است؛ به‌عنوان مثال در بحث بدل<ref>جلد 1، ص 237</ref>از دايره و در بحث مثال‌هاى نون تأكيد<ref>جلد 2، ص 133</ref>از جدول استفاده كرده است. وى همچنين از آيات قرآنى، احاديث نبوى، اشعار و اقوال و امثال براى توضيح قواعد نحوى استفاده كرده است<ref>همان، ص 28 - 29</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۷: | ||
مذهب نحوى ابوالفداء، بصرى بوده و در بسيارى از آراء، بصريون را تأييد كرده و با مبانى‌اى كه مكتب بصريون بر آن بنا شده، موافقت نموده است<ref>همان، ص 39</ref> | مذهب نحوى ابوالفداء، بصرى بوده و در بسيارى از آراء، بصريون را تأييد كرده و با مبانى‌اى كه مكتب بصريون بر آن بنا شده، موافقت نموده است<ref>همان، ص 39</ref> | ||
نویسنده در مباحث مختلف، بسيارى از آراء اختلافى را بدون اينكه نظر خود را ذكر كند، نقل كرده است. همچنين وى فراوان به اختلاف بين نحويون و قرّاء اشاره كرده و در تأييد يكى از طرفين، متردد شده است؛ گاه قرّاء و گاه نحويون را تأييد كرده است<ref>همان، ص 31</ref> | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||