سیر و سلوک؛ مقدمه: سلوک معنوی در پرتو نور قرآن و عترت: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مظاهری، حسین]] (نويسنده)

كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در چهارده فصل، تنظيم شده است.

نويسنده با عنايت به تأثيرات عميق و كاربرد ويژه‌اى كه دستورالعمل مزبور در آغاز و پيشبرد سير و سلوك دارد، تفسير اين آيات و تبيين اخلاقى آن را به‌عنوان مقدمه و درآمدى براى سير و سلوك برگزيده است<ref>همان</ref>

نويسنده، به تناسب بيان اهميت و كاربرد ويژه نماز شب و با توجه به تأثيرى كه «نماز» در سير و سلوك و سعادت دنيا و آخرت انسان‌ها دارد، فصل مستقلى را نيز به موضوع نماز اختصاص داده است<ref>مقدمه، ص 12</ref>

در فصل اول، سلوك معنوى در پرتو نور قرآن و عترت(ع) تعريف شده است. نويسنده، معتقد است خداوند در آيات متعددى به‌صورت مستقيم و غير مستقيم، راه را به جويندگان حقيقت نشان داده است. به نظر وى پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع) كه مبين قرآن هستند نيز در روايات فراوانى سلوك معنوى آدمى را متذكر شده و به‌گونه‌اى مسير حركت را براى سالك هموار مى‌كنند كه گويى او را به مقصد رسانيده‌اند<ref>متن كتاب، 15</ref>

نويسنده به اين نكته اشاره دارد كه ثمرات حيات‌بخش بعثت پيامبر(ص)، در سايه اهتمام آن حضرت و اصحاب ايشان به دستورالعمل و برنامه‌اى كه در سوره مزمل نازل شده، تحقق يافته است؛ لذا مى‌توان گفت آن دستورالعمل، در واقع، برنامه سلوك معنوى مسلمانان، مشتمل بر راه‌كارهايى براى خودسازى آنان مى‌باشد<ref>متن</ref>

به نظر نويسنده، شب‌زنده‌دارى آن حضرت، از شگفتى‌هاى سيره ايشان به شمار مى‌آيد و هرچند اين دستورالعمل براى شخص پيامبر(ص) نازل شده است، اما هركس قصد سير و سلوك دارد، با اجراى اين دستورالعمل، در حد توان خويش مى‌تواند به مقاماتى عرفانى دست يابد<ref>همان</ref>

به نظر نويسنده، نافله شب در سير و سلوك، جايگاه برجسته‌اى داشته و عناياتى از جانب خداوند براى سالك رقم خواهد زد؛ وقتى مؤمن در نيمه‌هاى شب، با صرف نظر كردن از لذت و شيرينى خواب، از جاى برخاسته و نماز شب مى‌خواند، عنايت خاصى از پروردگار شامل او مى‌شود<ref>همان، ص 24</ref>

به تناسب اشاره به اهميت نماز شب در سير و سلوك، در فصل چهارم، به اصل موضوع نماز كه به اعتقاد نويسنده در سلوك معنوى انسان، از جايگاه ويژه‌اى برخوردار بوده و در قرآن و روايات، تأكيد فراوانى بر آن شده، پرداخته شده است<ref>همان، 29</ref>

از ديدگاه نويسنده، نماز داراى مراتبى است كه عبارتند از: نماز عوام، خواص و خاص الخواص. مرتبه اول، معمولا مربوط به انسان‌هاى عادى است. مرتبه دوم كه از اهميت بيشترى برخوردار است، نمازى است كه همراه با خضوع و خشوع باشد؛ يعنى علاوه بر اينكه نمازگزار رعايت آداب ظاهرى را مى‌كند، دل او نيز به ياد خداوند، خاشع باشد، اما مرتبه سوم، آن است كه انسان خود را در محضر خدا بيابد؛ علاوه بر اينكه با خود درمى‌يابد كه در محضر خداست و خدا با او حرف مى‌زند، درك كند كه او نيز با خداوند سخن مى‌گويد. در اين صورت، نماز، گفت‌وگو و مكالمه شده و هرچه انسان در اين راه جلوتر برود، نماز او به‌صورت يك معاشقه درمى‌آيد<ref>همان، ص 36</ref>

نويسنده، معتقد است تكرار آيات الهى، در آرامش و تقويت اراده پيامبر(ص) بسيار مؤثر بود و بر اساس همين دستورالعمل، يكى از مهم‌ترين برنامه‌هاى زندگى آن حضرت، تلاوت آيات الهى در دل شب بوده است<ref>همان</ref>

در فصل هفتم، از مبحث «اراده» سخن به ميان آمده است. به اعتقاد نويسنده، يكى از نعمت‌هاى بزرگ خداوند كه همه فضايل، وابسته به آن مى‌باشد، اراده است و ازاين‌رو خداوند در ادامه دستورالعمل سوره مزمل، از اراده به‌عنوان يك ابزار مهم و كاربردى براى پيشرفت اهداف رسالت پيامبر(ص) ياد كرده و بر تقويت اراده، تأكيد كرده است<ref>همان، ص 83</ref>

در فصل هشتم، قاطعيت پيامبر(ص) در گفتار، بررسى شده است. به نظر نويسنده، اراده فولادى و قاطعيت در كلام، دو ابزار مهم و اساسى براى پيشرفت اهداف انبياء به شمار رفته و قرآن اشارات فراوانى بر استفاده پيامبران(ع) از اين دو ابزار دارد<ref>همان، ص 89</ref>

به نظر نويسنده، مقصود خداوند از نزول اين آيه، امر به تلاشى بى‌وقفه براى دنيا و آخرت، در جهت بهتر انجام دادن مأموريت الهى آن حضرت است<ref>همان</ref>

در فصل دهم، به اهميت «ذكر» اشاره شده است. از ديدگاه نويسنده، به‌يادداشتن خداوند، داراى آثار، خيرات و بركاتى غير قابل شمارش بوده و بزرگى ياد كردن پروردگار، آدمى را به ياد عظمت و جبروت او انداخته و از لغزش‌ها و عصيان از اوامر الهى بازمى‌دارد<ref>همان، ص 109</ref>

در فصل يازدهم، مطالبى پيرامون دعا و انقطاع الى الله بيان شده است. نويسنده بر اين نكته تأكيد دارد كه انسان بدون دعا نمى‌تواند در كارش موفق شود؛ استغاثه به درگاه حضرت احديت و تضرع، موجب مى‌شود خداوند به يارى بنده‌اش بشتابد و از او دستگيرى كند، خصوصا وقتى كه دعا با انقطاع همراه باشد<ref>همان، ص 119</ref>

در فصل دوازدهم، بحث «توكل» مطرح شده و نويسنده اشاره مى‌كند كه لازمه موفقيت در هر كارى، توكل بوده و بدون آن، رسيدن به موفقيت، امكان‌پذير نخواهد بود<ref>همان، ص 143</ref>

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده نويسنده، در انتهاى كتاب آمده است.