۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
سفرنامه و مقاله مشکلات حاجیان | سفرنامه و مقاله مشکلات حاجیان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[قاضی عسکر، علی]] ( | [[قاضی عسکر، علی]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DS 207 /ق2ح4* | | کد کنگره =DS 207 /ق2ح4* | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
نویسنده در مقدمه، اهميت سفرنامه‌هاى حج را اين‌گونه توضيح مى‌دهد: «سفرنامه‌هاى حج يكى از بهترين و معتبرترين منابع نگاشته‌شده درباره تاريخ حجاز و سرزمين وحى، از جهات مختلف تاريخى، اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى و جغرافيايى است و هر پژوهشگرى بخواهد در زمينه تاريخ و آثار حرمين شريفين به تحقيق بپردازد، لازم است از اين منابع غنى و مهم استفاده كند و از آنجا كه سطح فكرى و معلومات و حوزه كارى و شغلى و گرايش‌هاى سفرنامه‌نويسان متنوع و گوناگون بوده است؛ لذا اطلاعاتى را كه در اختيار خوانندگان خود قرار مى‌دهند، در بسيارى موارد، متنوع، جذاب و گيراست <ref>پيشگفتار، ص11</ref>. | |||
سفرنامه نخست كه | سفرنامه نخست كه نویسنده آن مشخص نيست، تأليف يكى از درباريان ناصرالدين شاه است كه از تعبيرات وى در لابه‌لاى كتاب دانسته مى‌شود نزد پادشاه داراى ارج و مقام ويژه‌اى بوده است. اين رحله‌نگار، سفر خود را در تاريخ هفتم ذى‌القعده سال 1288ق، از نجف اشرف آغاز و از مسير راه زبيده عازم بيت‌الله الحرام مى‌شود؛ ليكن از چگونگى حركت از ايران و مسيرى كه پيموده، سخنى به ميان نمى‌آورد. وى پس از گذشت سه ماه و اندى، بار ديگر به عراق بازمى‌گردد و شب اربعين - بيستم صفر - به كربلا مى‌رسد <ref>همان، ص12</ref>. | ||
اين سفرنامه داراى اطلاعات جغرافيايى و مردم‌شناسى شهرها و روستاها و مناطقى است كه مؤلف از آنها عبور كرده و يا چند روزى در آن سكونت داشته است. رفتار نامناسب حمله‌داران با حاجيان، حملات پى‌درپى دزدان و حراميان در ميان راه و غارت اموال زائران، بى‌آبى و يا كم‌آبى مناطق و شهرها و روستاهاى بين راه، راه‌هاى سخت و دشوار، شن‌زارها و سنگلاخ‌ها، درگيرى‌هاى مسلحانه با اشرار و قبايل در طول مسير رفت‌وبرگشت، فقر و محروميت مادى و فرهنگى مردم و از جمله بدگويى و فحاشى به يكديگر، رقص زنان در قبال دريافت پول اندك، آن هم براى حاجى‌ها، گرانى ارزاق عمومى در بسيارى نقاط، بدرفتارى با شیعیان و عجم‌ها در مدينه و انجام زيارت در قبال پرداخت وجه، روحيه تملق‌گويى و چاپلوسى درباريان در قبال حاكمان وقت، استفاده از روش‌هاى فريب‌كارانه براى فرار از پرداخت وجه به حمله‌داران، رياكارى و چشم و هم‌چشمى‌ها و... نكات خواندنى اين سفرنامه است <ref>همان، ص12-13</ref>. | اين سفرنامه داراى اطلاعات جغرافيايى و مردم‌شناسى شهرها و روستاها و مناطقى است كه مؤلف از آنها عبور كرده و يا چند روزى در آن سكونت داشته است. رفتار نامناسب حمله‌داران با حاجيان، حملات پى‌درپى دزدان و حراميان در ميان راه و غارت اموال زائران، بى‌آبى و يا كم‌آبى مناطق و شهرها و روستاهاى بين راه، راه‌هاى سخت و دشوار، شن‌زارها و سنگلاخ‌ها، درگيرى‌هاى مسلحانه با اشرار و قبايل در طول مسير رفت‌وبرگشت، فقر و محروميت مادى و فرهنگى مردم و از جمله بدگويى و فحاشى به يكديگر، رقص زنان در قبال دريافت پول اندك، آن هم براى حاجى‌ها، گرانى ارزاق عمومى در بسيارى نقاط، بدرفتارى با شیعیان و عجم‌ها در مدينه و انجام زيارت در قبال پرداخت وجه، روحيه تملق‌گويى و چاپلوسى درباريان در قبال حاكمان وقت، استفاده از روش‌هاى فريب‌كارانه براى فرار از پرداخت وجه به حمله‌داران، رياكارى و چشم و هم‌چشمى‌ها و... نكات خواندنى اين سفرنامه است <ref>همان، ص12-13</ref>. | ||
متأسفانه | متأسفانه نویسنده در نگارش ضعيف بوده و سفرنامه وى مملو از غلطهاى نوشتارى است كه در نتيجه براى تصحيح و تنظيم آن با سختى‌ها و دشوارى‌هاى فراوان روبه‌رو گشتم و على‌رغم تلاش اينجانب و زحمات آقاى برزگر، كه تايپ اين سفرنامه را به عهده داشتند، متأسفانه باز برخى از كلمات، نامفهوم باقى ماند كه در پاورقى به آن اشاره شده است. در پاره‌اى موارد نيز تاريخ روزها و يا اسامى برخى شهرها و بركه‌هاى ميان راه را نادرست ذكر كرده كه بسيارى از آنها در متن و برخى نيز در پاورقى اصلاح گرديد و از آنجا كه متن سفرنامه از نظر ادبيات نگارشى قوى نيست، لذا بيش از اين ضرورتى براى روشن شدن دقيق كلمات در تمامى موارد احساس نكرده و به همين مقدار كه محتوا گويا و قابل استفاده گردد اكتفا نمودم <ref>همان، ص13</ref>. | ||
سفرنامه دوم، نسبت به سفرنامه پيشين، هم از نظر متن و هم از نظر محتوا، قوى‌تر و غنى‌تر است و | سفرنامه دوم، نسبت به سفرنامه پيشين، هم از نظر متن و هم از نظر محتوا، قوى‌تر و غنى‌تر است و نویسنده كه از درباريان و عناصر مورد توجه ناصرالدين شاه بوده، انديشه‌هاى خوب و مترقيانه‌اى داشته و نسبت به وضعيت اقتصادى و فرهنگى آن زمان حساس و دلسوز بوده است؛ به‌عنوان نمونه در رابطه با صنعت فرش ايران و مشكلاتى كه در زمينه عدم مرغوبيت و كاسته‌شدن از كيفيت آن پيش آمده، مى‌نويسد: «افسوس كه غالب الوان معدنى، فرنگى شده و غير ثابت... كاش غدغن سختى از جانب اولياى دولت مى‌شد كه رنگ‌هاى جوهر فرنگى را ابداً در صنايع ايران استعمال نكنند...» <ref>همان، ص14</ref>. | ||
نویسنده در مجموعه سفرنامه خويش، با نگاهى نقادانه به مسائل پيرامونى خود نگريسته و خواننده را با بسيارى از رويدادها و حوادث و مشكلات آن دوران آشنا مى‌كند <ref>همان</ref>. | |||
ميرزا عبدالغفار خان، آن‌گونه كه خود نوشته است، در بيست‌ودوم شعبان 1296ق، از تهران به‌سوى مكه حركت و در جمادي‌الأخرى سال 1297ق نيز به تهران بازمى‌گردد <ref>همان، ص17</ref>. | ميرزا عبدالغفار خان، آن‌گونه كه خود نوشته است، در بيست‌ودوم شعبان 1296ق، از تهران به‌سوى مكه حركت و در جمادي‌الأخرى سال 1297ق نيز به تهران بازمى‌گردد <ref>همان، ص17</ref>. | ||