۹٬۴۵۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} ''''
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00371 | ||
| کتابخوان همراه نور =00371 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية''' تألیف [[شهید اول، محمد بن مکی|شمسالدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى]]، معروف به [[شهيد اول]] (م 786 ق) میباشد. | |||
'''اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية''' تألیف [[شهید اول، محمد بن مکی|شمسالدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى]]، معروف به [[شهيد اول]] (م 786 ق) | |||
اين كتاب از مشهورترين مصنفات [[شهيد اول]] و معتبرترين متون فقهى شيعه است. از زمان نگارش اين كتاب گرانقدر، فقهاى عظام توجه خاص به آن داشته و در تأليفات خود به آن استناد نمودهاند. | اين كتاب از مشهورترين مصنفات [[شهيد اول]] و معتبرترين متون فقهى شيعه است. از زمان نگارش اين كتاب گرانقدر، فقهاى عظام توجه خاص به آن داشته و در تأليفات خود به آن استناد نمودهاند. | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
از آنجا كه [[شهيد اول]] اديب بزرگ و شاعر با ذوقى بوده است، به تعابير فقهى متداول آن زمان بسنده ننموده است بلكه با دگرگونى در تعابير فقهى زمان خود و با استفاده از علم معانى و بيان و بكارگيرى زيباترين تعابير اثرى جاودانه را ايجاد نموده است. | از آنجا كه [[شهيد اول]] اديب بزرگ و شاعر با ذوقى بوده است، به تعابير فقهى متداول آن زمان بسنده ننموده است بلكه با دگرگونى در تعابير فقهى زمان خود و با استفاده از علم معانى و بيان و بكارگيرى زيباترين تعابير اثرى جاودانه را ايجاد نموده است. | ||
حواشى و شروح متعددى همچون «الروضة البهيّة» [[شهيد ثانى]] (م 966 ق)، «شرح لمعه» [[آل کاشفالغطاء، علی|شيخ على | حواشى و شروح متعددى همچون «الروضة البهيّة» [[شهيد ثانى]] (م 966 ق)، «شرح لمعه» [[آل کاشفالغطاء، علی|شيخ على کاشفالغطاء]] (م 1353 ق)، «شرح لمعه» سيد محمدرضا بن محمد بحر العلوم (م 1253 ق) بر آن نوشته شده است. | ||
==روش تأليف== | ==روش تأليف== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
[[شهيد اول]] در اين كتاب در ابتدا احكام هر باب را ذكر نموده و پس از آن مسائلى كه با اين احكام ارتباط داشته و سپس مستحبات و مكروهات را بيان نموده است و آن چنانكه در پایان كتاب آمده است نظريات مشهور از فقها در آن ذكر شده: و لم نذكر فيها سوى المهم و هو المشهور بين الأصحاب. | [[شهيد اول]] در اين كتاب در ابتدا احكام هر باب را ذكر نموده و پس از آن مسائلى كه با اين احكام ارتباط داشته و سپس مستحبات و مكروهات را بيان نموده است و آن چنانكه در پایان كتاب آمده است نظريات مشهور از فقها در آن ذكر شده: و لم نذكر فيها سوى المهم و هو المشهور بين الأصحاب. | ||
از نظر تعريف اصطلاحات فقهى، اين كتاب حتى از آثار [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] (م 676 ق) و [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] (م 726 ق) نيز پيشى گرفته است و مؤلف با استفاده از نتايج تلاش قدماى از علماء به پىريزى | از نظر تعريف اصطلاحات فقهى، اين كتاب حتى از آثار [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] (م 676 ق) و [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] (م 726 ق) نيز پيشى گرفته است و مؤلف با استفاده از نتايج تلاش قدماى از علماء به پىريزى سبکی جديد در فقه در آن عصر پرداخته است. | ||
وى دربارۀ اين كتاب ارزشمند در اجازهاش به ابن خازن مىنويسد: و من ذلك كتاب اللمعة الدمشقية مختصر لطيف في الفقه. ([[بحار الأنوار]] ج /104ص 187). | وى دربارۀ اين كتاب ارزشمند در اجازهاش به ابن خازن مىنويسد: و من ذلك كتاب اللمعة الدمشقية مختصر لطيف في الفقه. ([[بحار الأنوار]] ج /104ص 187). | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
#ترتيب طرح بسيارى از مباحث كتاب با ترتيب مباحث مختصر النافع ناهمگون است. به عنوان نمونه كتابهاى قضاء و شهادات كه در قسمت چهارم (احكام) مختصر النافع آمده است پس از كتاب كفارات و نذر ذكر شده است. | #ترتيب طرح بسيارى از مباحث كتاب با ترتيب مباحث مختصر النافع ناهمگون است. به عنوان نمونه كتابهاى قضاء و شهادات كه در قسمت چهارم (احكام) مختصر النافع آمده است پس از كتاب كفارات و نذر ذكر شده است. | ||
#بسيارى از مباحث مثل كتابهاى مزارعه، مساقات، شفعه، جعاله كه در لمعه آورده شده در كتاب مختصر النافع وجود ندارد. | #بسيارى از مباحث مثل كتابهاى مزارعه، مساقات، شفعه، جعاله كه در لمعه آورده شده در كتاب مختصر النافع وجود ندارد. | ||
#در بسيارى از عبارتهاى كتاب به منابع و مآخذى غير از مختصر النافع استناد شده است مثلاًدر صفحات 55، 105 به الخلاف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، صفحۀ 97 به | #در بسيارى از عبارتهاى كتاب به منابع و مآخذى غير از مختصر النافع استناد شده است مثلاًدر صفحات 55، 105 به الخلاف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، صفحۀ 97 به النهایة [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ص61 به المبسوط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ص111 به شرائع الإسلام [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] استناد شده و از طرف ديگر در بعضى از قسمتهاى كتاب، رواياتى از ائمۀ معصومين(ع) را نقل نموده كه در مختصر النافع وجود ندارد. | ||
#از طرفى ورود و خروج در بعضى از ابواب فقهى هيچ مشابهتى با مختصر النافع ندارد و بعضى از مسائل مذكور در اللمعة در مختصر النافع موجود نيست به عنوان نمونه در مورد مسألۀ نماز قضاء آمده است: ذهب المرتضى و ابن الجنيد و سلاّر إلى وجوب تأخير أولى الأعذار إلى آخر الوقت، و جوّزه الشيخ أبو جعفر الطوسي رحمهالله أوّل الوقت و هو أقرب. | #از طرفى ورود و خروج در بعضى از ابواب فقهى هيچ مشابهتى با مختصر النافع ندارد و بعضى از مسائل مذكور در اللمعة در مختصر النافع موجود نيست به عنوان نمونه در مورد مسألۀ نماز قضاء آمده است: ذهب المرتضى و ابن الجنيد و سلاّر إلى وجوب تأخير أولى الأعذار إلى آخر الوقت، و جوّزه الشيخ أبو جعفر الطوسي رحمهالله أوّل الوقت و هو أقرب. | ||
#گاهى نيز بعضى از استدلالهاى شهيد به مجلس درس [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] و كتاب شرايع الإسلام او است، مثلاًدر صفحۀ 111 مىنويسد: | #گاهى نيز بعضى از استدلالهاى شهيد به مجلس درس [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] و كتاب شرايع الإسلام او است، مثلاًدر صفحۀ 111 مىنويسد: | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
در الذريعة به 3 نسخه اشاره شده كه عبارتند از: | در الذريعة به 3 نسخه اشاره شده كه عبارتند از: | ||
#نسخۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال 849 ق، و به خط | #نسخۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال 849 ق، و به خط ابراهیم بن حاج على. اين نسخه توسط [[شهيد ثانى]] در سال 940 تصحيح شده است. | ||
#نسخۀ متعلّق به فخرالدين نصيرى، مربوط به سال 954ق در تهران. | #نسخۀ متعلّق به فخرالدين نصيرى، مربوط به سال 954ق در تهران. | ||
#نسخۀ متعلّق به | #نسخۀ متعلّق به سيد محمد موسوى جزائرى، مربوط به 995 ق، و به خط محمد بن على موسوى. | ||
در صفحۀ 138 از كتاب مقدمهاى بر فقه شيعه به ده نسخه اشاره شده است كه 4 نسخۀ آن متعلّق به آستان قدس رضوى مربوط به سالهاى 849، 907، 958، 960ق است و سه نسخۀ آن متعلّق به كتابخانۀ آیتالله نجفى، مربوط به سالهاى 863، 898، 951 ق، دو نسخه از دانشگاه تهران مربوط به سالهاى 947، 948ق و يك نسخه از كتابخانۀ ملك، مربوط به سال 967ق است. | در صفحۀ 138 از كتاب مقدمهاى بر فقه شيعه به ده نسخه اشاره شده است كه 4 نسخۀ آن متعلّق به آستان قدس رضوى مربوط به سالهاى 849، 907، 958، 960ق است و سه نسخۀ آن متعلّق به كتابخانۀ آیتالله نجفى، مربوط به سالهاى 863، 898، 951 ق، دو نسخه از دانشگاه تهران مربوط به سالهاى 947، 948ق و يك نسخه از كتابخانۀ ملك، مربوط به سال 967ق است. | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
محققین كتاب موجود پس از بررسى بيش از 20 نسخۀ خطى، از بين آنها 3 نسخۀ خطى را محور تحقيق خود قرار دادهاند كه عبارتند از: | محققین كتاب موجود پس از بررسى بيش از 20 نسخۀ خطى، از بين آنها 3 نسخۀ خطى را محور تحقيق خود قرار دادهاند كه عبارتند از: | ||
#نسخۀ خطى قديمى متعلّق به كتابخانۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 849ق (63 پس از شهادت مؤلف). اين نسخه قديمترين نسخۀ موجود مىباشد كه در الذريعة و مقدمهاى بر فقه شيعه به آن اشاره شده است. اين نسخه به خط | #نسخۀ خطى قديمى متعلّق به كتابخانۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 849ق (63 پس از شهادت مؤلف). اين نسخه قديمترين نسخۀ موجود مىباشد كه در الذريعة و مقدمهاى بر فقه شيعه به آن اشاره شده است. اين نسخه به خط ابراهیم بن حاج على است كه در پایان آن به خط [[شهيد ثانى]] اين گونه آمده است: | ||
#:نويسندۀ اين نسخه كه خداوند او را به بهترين وجه موفق بدارد و راه او را براى يافتن و تحقيق آسان گرداند اين نسخه را به پایان رساند كه بخشى از آن را من خود خواندم و بخش ديگر را گوش دادم و بخش سوّم را متوجه معانى آن شدم. | #:نويسندۀ اين نسخه كه خداوند او را به بهترين وجه موفق بدارد و راه او را براى يافتن و تحقيق آسان گرداند اين نسخه را به پایان رساند كه بخشى از آن را من خود خواندم و بخش ديگر را گوش دادم و بخش سوّم را متوجه معانى آن شدم. | ||
#:اين نسخه به عنوان اصل در چاپ كتاب موجود مورد استفاده واقع شده است. | #:اين نسخه به عنوان اصل در چاپ كتاب موجود مورد استفاده واقع شده است. | ||
#نسخۀ قديمى ديگر از آستان قدس رضوى، مربوط به سال 907 ق. | #نسخۀ قديمى ديگر از آستان قدس رضوى، مربوط به سال 907 ق. | ||
#نسخۀ متعلّق به | #نسخۀ متعلّق به سيد على اصغر علوى در قزوين، و مربوط به سال 883 ق. اين نسخه با رمز «ق» مشخص شده است. | ||
علاوه بر اين سه نسخه، از شرح لمعۀ [[شهيد ثانى]] كه خودش آن را خوانده است و مقابله نموده و حواشى در كنار آن نوشته است در تحقيق و تصحيح متن استفاده شده است كه اين نسخه با عنوان «الشرح» مشخص شده است. | علاوه بر اين سه نسخه، از شرح لمعۀ [[شهيد ثانى]] كه خودش آن را خوانده است و مقابله نموده و حواشى در كنار آن نوشته است در تحقيق و تصحيح متن استفاده شده است كه اين نسخه با عنوان «الشرح» مشخص شده است. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
قابل ذكر است كه در كتاب مستدركات [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] (ج 182/2) علت تفاوت نسخههاى لمعه را اين گونه بيان نموده است: در زمانى كه نسخۀ اصلى كه به خط [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] براى شمسالدين محمد آوى فرستاده شد، در راه فردى به نام شمسالدين زابلى كتاب را از حامل آن گرفته و از روى آن نسخه بردارى نموده است امّا از آن جايى كه فرصت كافى براى مقابله و مطابقت با نسخۀ اصلى در راه نداشته است | قابل ذكر است كه در كتاب مستدركات [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] (ج 182/2) علت تفاوت نسخههاى لمعه را اين گونه بيان نموده است: در زمانى كه نسخۀ اصلى كه به خط [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] براى شمسالدين محمد آوى فرستاده شد، در راه فردى به نام شمسالدين زابلى كتاب را از حامل آن گرفته و از روى آن نسخه بردارى نموده است امّا از آن جايى كه فرصت كافى براى مقابله و مطابقت با نسخۀ اصلى در راه نداشته است غلطهایى در آن ايجاد شده است و وقتى او به سوى [[شهيد اول]] بازگشت [[شهيد اول]] غلطهاى آن را تصحيح نموده است و به همين دليل بين دو نسخه اختلافهایى وجود دارد. | ||
تذكر: | تذكر: | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
مباحث كتاب اللمعة الدمشقيّة نظير شرائع الإسلام در 4 قسمت عبادات، معاملات، ايقاعات و احكام مطرح شده است ولى از نظر تقسيمبندى كتابها در بعضى موارد با كتب فقهى متداول | مباحث كتاب اللمعة الدمشقيّة نظير شرائع الإسلام در 4 قسمت عبادات، معاملات، ايقاعات و احكام مطرح شده است ولى از نظر تقسيمبندى كتابها در بعضى موارد با كتب فقهى متداول تفاوتهایى دارد. | ||
اين كتابها عبارتند از: طهارة، صلاة، زكاة، خمس، صوم، حج، جهاد، كفارات، نذر و توابع آن، قضاء، شهادت، وقف، عطيّه، متاجر، دين، رهن، حجر، ضمان، حواله، كفاله، صلح، شركت، مضاربه، وديعه، عاريه، مزارعه، مساقاة، اجاره، وكالة، شفعه، سبق و رمايه، جعاله، وصايا، نكاح، طلاق، خلع و مباراة، ظهار، ايلاء، لعان، عتق، تدبير و مكاتبه، اقرار، غصب، لقطه، احياء موات، صيد و ذبائح، اطعمه و اشربه، ميراث، حدود، قصاص، ديات. | اين كتابها عبارتند از: طهارة، صلاة، زكاة، خمس، صوم، حج، جهاد، كفارات، نذر و توابع آن، قضاء، شهادت، وقف، عطيّه، متاجر، دين، رهن، حجر، ضمان، حواله، كفاله، صلح، شركت، مضاربه، وديعه، عاريه، مزارعه، مساقاة، اجاره، وكالة، شفعه، سبق و رمايه، جعاله، وصايا، نكاح، طلاق، خلع و مباراة، ظهار، ايلاء، لعان، عتق، تدبير و مكاتبه، اقرار، غصب، لقطه، احياء موات، صيد و ذبائح، اطعمه و اشربه، ميراث، حدود، قصاص، ديات. | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
# كشف النقاب، از مسيح بن محمد سعيد تهرانى. | # كشف النقاب، از مسيح بن محمد سعيد تهرانى. | ||
# المذاهب القدسيّة، الأنوار الغرويّة، الشريعة النبويّة، از شيخ محمد جواد بن تقى مشهور به ملا كتاب احمدى (زنده در 1267)، اين كتاب با هر سه نام براى مؤلف در الذريعة ج 23 ص243 و ج 14 ص47 و [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 4 ص255 ذكر شده است. | # المذاهب القدسيّة، الأنوار الغرويّة، الشريعة النبويّة، از شيخ محمد جواد بن تقى مشهور به ملا كتاب احمدى (زنده در 1267)، اين كتاب با هر سه نام براى مؤلف در الذريعة ج 23 ص243 و ج 14 ص47 و [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 4 ص255 ذكر شده است. | ||
# التحفة الرضويّة، از | # التحفة الرضويّة، از سيد محمد بن معصوم رضوى مشهدى (م 1255 ق) (ذ50/14/). | ||
# الخيارات، شرح مبسوط استدلالى بر بعضى از مسائل بيع از شيخ على بن جعفر | # الخيارات، شرح مبسوط استدلالى بر بعضى از مسائل بيع از شيخ على بن جعفر کاشفالغطاء (م 1353 ق) (ذ279/7/). | ||
# الدرة الغريّة، از ملا عبدالكريم بن محمدباقرسلماسى (م 1280 ق) (ذ105/8/). | # الدرة الغريّة، از ملا عبدالكريم بن محمدباقرسلماسى (م 1280 ق) (ذ105/8/). | ||
# العدّة التجفيّة، از شيخ محمدرضا پدر شيخ محمد طه (ذ49/14/). | # العدّة التجفيّة، از شيخ محمدرضا پدر شيخ محمد طه (ذ49/14/). | ||
# الغرة الغرويّة، از ملا على، معاصر با [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعة]] (ذ34/16/). | # الغرة الغرويّة، از ملا على، معاصر با [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعة]] (ذ34/16/). | ||
# المنحة السنيّة، از | # المنحة السنيّة، از سيد محمد بن هاشم هندى (م 1323 ق) (ذ20/23/). | ||
# المواهب العلّية، از ميرزا ابوتراب قزوينى حائرى (ذ241/22/). | # المواهب العلّية، از ميرزا ابوتراب قزوينى حائرى (ذ241/22/). | ||
# الدرة الحائريّة، از على نقى بن حسن طباطبايى (م 1289 ق). | # الدرة الحائريّة، از على نقى بن حسن طباطبايى (م 1289 ق). | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
# حاشيه بر لمعه، تأليف بعض اصحاب، در سال 932 نوشته شده است (ذ190/6/). | # حاشيه بر لمعه، تأليف بعض اصحاب، در سال 932 نوشته شده است (ذ190/6/). | ||
# شرح خطبه اللمعة الدمشقيّة، از شيخ احمد بن صالح آل طعانى بحرانى (م 1315 ق) (ذ225/13/). | # شرح خطبه اللمعة الدمشقيّة، از شيخ احمد بن صالح آل طعانى بحرانى (م 1315 ق) (ذ225/13/). | ||
# شرح لمعه، از | # شرح لمعه، از سيد حسن بن محمدباقر، ملقب به حاج آقا امير (م 1380 ق) (ذ48/14/). | ||
# شرح لمعه، از | # شرح لمعه، از سيد محمدرضا بن سيد محمد مهدى بحر العلوم (ذ49/14/). | ||
# شرح لمعه، از شيخ سليمان بن احمد آل عبدالجبار قطيفى (م 1270 ق) (ذ49/14/). | # شرح لمعه، از شيخ سليمان بن احمد آل عبدالجبار قطيفى (م 1270 ق) (ذ49/14/). | ||
# شرح لمعه، از شيخ على بن حسین خنقانى (ذ49/14/). | # شرح لمعه، از شيخ على بن حسین خنقانى (ذ49/14/). | ||
# شرح لمعه، از | # شرح لمعه، از سيد على بن ابى شبانه بحرانى (م 1121 ق) (ذ49/14/). | ||
# شرح لمعه، از شيخ على بن محمود طبسى (م 1375 ق) (ذ50/14/). | # شرح لمعه، از شيخ على بن محمود طبسى (م 1375 ق) (ذ50/14/). | ||
# شرح لمعه، از شيخ معزالدين تونى (ذ50/14/). | # شرح لمعه، از شيخ معزالدين تونى (ذ50/14/). | ||
# شرح لمعه، از آقا مهدى بن محمد | # شرح لمعه، از آقا مهدى بن محمد ابراهیم كلباسى (م 1292 ق). | ||
# شرح لمعه، از ميرزا على بن محمد بن حسین سلطان العلماء حسینى ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص26). | # شرح لمعه، از ميرزا على بن محمد بن حسین سلطان العلماء حسینى ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص26). | ||
# شرح لمعه، از | # شرح لمعه، از سيد محمد معروف به قيصر (م 1255 ق) ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص41). | ||
كتابهایى كه نظم و شعر لمعۀ دمشقيه هستند: | |||
# التحفة القواميّة، | # التحفة القواميّة، سيد قوامالدين محمد بن محمد مهدى سيفى قزوينى (ذ462/3/ و 490/1). | ||
# الهداية المهديّة، از عبدالكريم جرجانى (زنده در 1304 ق). | # الهداية المهديّة، از عبدالكريم جرجانى (زنده در 1304 ق). | ||
# لؤلؤ الأحكام، نخبة الأحكام، از شيخ على بن محمد جعفر شريعتمدار استرآبادى (ذ92/24/). | # لؤلؤ الأحكام، نخبة الأحكام، از شيخ على بن محمد جعفر شريعتمدار استرآبادى (ذ92/24/). | ||
| خط ۱۷۷: | خط ۱۷۷: | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[المسائل العبادية و بناء الذات]] | |||
[[الرسایل الأحمدیة]] | [[الرسایل الأحمدیة]] | ||
| خط ۱۸۵: | خط ۱۸۶: | ||
[[النجعة في شرح اللمعة]] | [[النجعة في شرح اللمعة]] | ||
[[المسائل الصحية بين الفقه و الطب]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||